Chiến thắng của Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024 đã mang đến tín hiệu tích cực cho thị trường chứng khoán, nhưng các chuyên gia tài chính lo ngại rằng những chính sách thuế quan mà ông cam kết có thể tạo ra những biến động khó lường trong tương lai. Trong khi thị trường tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ, các dự báo cho thấy nguy cơ suy giảm lợi nhuận doanh nghiệp và tác động tiêu cực đến nền kinh tế nếu các kế hoạch áp thuế được triển khai toàn diện.

Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump tuyên bố, sau khi nhậm chức, ông sẽ áp thuế cao đối với hàng nhập khẩu từ Mexico và Canada, cũng như Trung Quốc. Đây dấu hiệu rõ ràng nhất kể từ sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ cho thấy, ông chủ tương lai của Nhà Trắng thực hiện cam kết theo đuổi chính sách thương mại cứng rắn trong chiến dịch tranh cử.

Hiện vẫn chưa rõ các kế hoạch cụ thể của chính quyền mới, đặc biệt là liệu những lời đe dọa áp thuế lên Trung Quốc, Canada, Mexico và các đối tác thương mại khác chỉ nhằm mục đích đàm phán các vấn đề như an ninh biên giới, hay thực sự sẽ được thực hiện. Thời điểm áp dụng và phạm vi của các chính sách thuế mới vẫn chưa được xác định, nhưng các nhà kinh tế cảnh báo rằng nếu các quốc gia bị nhắm đến đáp trả bằng các biện pháp trả đũa, tác động đối với nền kinh tế Mỹ sẽ càng nghiêm trọng hơn.

Tác động kinh tế và dự báo rủi ro

Các mô hình dự báo dài hạn của Oxford Economics cho thấy kịch bản xấu nhất có thể khiến thương mại toàn cầu giảm tới 10%, trong khi tăng trưởng kinh tế Mỹ bị cắt giảm khoảng 1% so với kỳ vọng hiện tại. Những ngành như bán lẻ, công nghiệp và vật liệu được dự báo sẽ chịu thiệt hại nặng nề nhất do sự phụ thuộc lớn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Đồng thời, áp lực lạm phát gia tăng là điều khó tránh khỏi, khi thuế quan đẩy chi phí sản xuất lên cao.

David Kelly, chiến lược gia toàn cầu tại JP Morgan Asset Management, nhận định: “Thuế quan không chỉ làm chậm tăng trưởng mà còn có thể gây ra hiệu ứng đình lạm, kết hợp giữa tăng lạm phát và suy giảm kinh tế.”

Tuy nhiên, thị trường chứng khoán Mỹ dường như vẫn chưa bị ảnh hưởng lớn bởi các lo ngại này. Từ đầu năm đến nay, chỉ số S&P 500 đã tăng hơn 26%, chạm mức đỉnh kỷ lục. Bất chấp triển vọng u ám của các chính sách thuế, các nhà đầu tư vẫn đặt niềm tin vào các chính sách khác của Trump, như cắt giảm thuế và giảm quy định hành chính.

Những ngành chịu ảnh hưởng mạnh nhất

Barclays dự báo rằng nếu thuế quan được áp đặt lên Trung Quốc, Canada và Mexico, lợi nhuận của các công ty thuộc S&P 500 có thể giảm 2.8%. Những ngành chịu tác động mạnh nhất bao gồm vật liệu và tiêu dùng không thiết yếu, với mức suy giảm lợi nhuận có thể lên đến hai con số do sự phụ thuộc lớn vào sản xuất và nguồn cung từ các quốc gia này.

Nếu các quốc gia bị nhắm đến đáp trả, mức độ thiệt hại có thể gia tăng đáng kể. Báo cáo của BofA Global Research chỉ ra rằng nếu thuế đối với Trung Quốc tăng gấp đôi lên 40% và khoảng 8% với các nước khác (trừ Canada và Mexico), lợi nhuận của S&P 500 có thể giảm 1%. Tuy nhiên, nếu cộng thêm thuế trả đũa, mức giảm này có thể tăng lên đến 5%.

Các chuyên gia từ Deutsche Bank dự báo rằng thuế quan cũng có thể khiến chỉ số giá tiêu dùng cá nhân (PCE) – một thước đo quan trọng về lạm phát – tăng từ 2.3% lên 2.5% vào năm tới, làm giảm sức mua của người tiêu dùng và tăng thêm áp lực lên các doanh nghiệp trong nước.

Bài học từ nhiệm kỳ đầu

Donald Trump, người từng ca ngợi thuế quan là “từ đẹp nhất trên thế giới,” đã đưa ra các chính sách thuế mạnh tay trong nhiệm kỳ đầu với mục tiêu thúc đẩy ngành sản xuất nội địa và tăng doanh thu ngân sách liên bang. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy các ngành công nghiệp và vật liệu – vốn nhạy cảm với thuế quan – trở thành những lĩnh vực kém hiệu quả nhất trong giai đoạn chiến tranh thương mại Mỹ-Trung năm 2018. Theo RBC Capital Markets, cả hai ngành này đã giảm hơn 5% trong 9 tháng, trong khi các cổ phiếu phòng thủ như tiện ích và bất động sản lại tăng hơn 10%.

Các chiến lược gia tại RBC mới đây đã hạ xếp hạng ngành vật liệu từ “tăng tỷ trọng” xuống “trung lập” do hiệu suất yếu kém trong các đợt áp thuế trước đây. Kể từ sau chiến thắng của Trump vào ngày 5/11, ngành vật liệu đã giảm 3%, trong khi S&P 500 tăng 4%.

Cơ hội và thách thức cho thị trường

Bất chấp những lo ngại, một số nhà đầu tư vẫn kỳ vọng rằng các chính sách khác của Trump như cắt giảm thuế và nới lỏng các quy định có thể bù đắp tác động tiêu cực của thuế quan. Việc bổ nhiệm nhà đầu tư kỳ cựu Scott Bessent làm Bộ trưởng Tài chính – một vị trí có tầm ảnh hưởng lớn trong chính sách kinh tế – cũng được thị trường đón nhận tích cực.

Trump cũng có xu hướng đo lường thành công của mình dựa trên hiệu suất của thị trường chứng khoán. Điều này có thể khiến ông thận trọng hơn trong việc áp thuế ở mức gây tổn hại nghiêm trọng đến các doanh nghiệp và nhà đầu tư. David Lefkowitz, trưởng bộ phận cổ phiếu Mỹ tại UBS Global Wealth Management, nhận định: “Họ muốn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Mỹ. Thuế quan sẽ làm giảm tăng trưởng, và Trump thường tập trung vào cách thị trường vận hành. Đó là lý do tại sao thị trường vẫn đang đánh giá thấp rủi ro từ thuế quan vào thời điểm này.”

Tuy nhiên, nếu các biện pháp thuế được áp dụng mạnh tay hơn, các ngành như bán lẻ, công nghiệp, công nghệ phần cứng, và ô tô – bao gồm cả các công ty sản xuất tại Canada và Mexico như General Motors – có thể chịu tổn thất lớn. Nguy cơ trả đũa từ các quốc gia bị nhắm đến cũng là yếu tố mà các nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng trong thời gian tới.