Với việc kỳ bầu cử tiếp theo sẽ không diễn ra sớm hơn tám tháng sau khi nhiệm kỳ thứ hai của Donald Trump kết thúc tại Mỹ, Starmer có một khoảng thời gian tương đối rộng để xây dựng bộ máy cầm quyền.

Để hình dung rõ hơn, khoảng thời gian này đủ dài để Hàn Quốc chuyển đổi giữa các chế độ dân chủ, thiết quân luật, và cầm quyền bởi một tổng thống mới 1,719 lần. Tuy nhiên, khoảng thời gian dài này không đồng nghĩa với sự dễ dàng trong lãnh đạo, mà ngược lại, nó là cơ hội thử nghiệm thực lực và khả năng thực hiện cam kết của chính phủ mới. Trong bối cảnh chính trị bất ổn kéo dài từ sau cuộc trưng cầu dân ý Brexit, Starmer đang phải đối mặt với áp lực không nhỏ từ cả nội bộ và bên ngoài trong việc củng cố niềm tin của cử tri và dẫn dắt đất nước vượt qua những khó khăn kinh tế, xã hội.

Việc đánh giá các biện pháp mà Starmer đưa ra trong “kế hoạch thay đổi” dựa trên hiệu quả bầu cử trước mắt là không hợp lý. Chính phủ có thể thực hiện các chính sách nhằm tăng cơ hội tái đắc cử, chẳng hạn như tăng chi tiêu vào các lĩnh vực công cộng vốn đã bị tổn hại nghiêm trọng trong thập kỷ qua. Tuy nhiên, những chính sách như vậy cũng có thể kéo theo hệ lụy tiêu cực, chẳng hạn như phải tăng gánh nặng thuế đối với doanh nghiệp để bù đắp chi tiêu công. Các quyết định mà chính phủ Anh đưa ra trong năm 2024 chỉ là một phần nhỏ trong bức tranh tổng thể, và sẽ không thể ngay lập tức quyết định liệu cử tri Anh có cảm thấy an toàn và tin tưởng hơn để tiếp tục ủng hộ Đảng Lao động trong cuộc bầu cử năm năm tới hay không.

Những sai lầm tiền nhiệm kỳ và tác động đến chiến lược tài khóa

Thời gian cầm quyền của Đảng Lao động sẽ chịu tác động lớn từ hai quyết định sai lầm trước bầu cử: chính sách thuế mơ hồ và việc sử dụng nhân sự không hiệu quả. Việc cam kết giữ nguyên các mức thuế thu nhập, thuế giá trị gia tăng (VAT) và bảo hiểm quốc gia (national insurance) giống như Đảng Bảo thủ đã khiến chính phủ của Starmer bị giới hạn đáng kể về ngân sách. Điều này không chỉ làm giảm khả năng chi tiêu mà còn buộc chính phủ Anh phải huy động nguồn tiền theo những cách gây tổn hại đến triển vọng tăng trưởng dài hạn.

Bên cạnh đó, việc bổ nhiệm bà Sue Gray, một chuyên gia kỳ cựu trong bộ máy hành chính Whitehall, vào vai trò Chánh văn phòng và điều phối kế hoạch của chính phủ, mặc dù bà có chuyên môn xuất sắc trong các vấn đề hành chính nhưng lại thiếu kinh nghiệm phù hợp trong vai trò điều phối cấp cao. Điều này dẫn đến một loạt các kế hoạch không đồng bộ và một văn phòng thủ tướng hoạt động thiếu hiệu quả, làm tăng thêm rủi ro cho chính phủ trong giai đoạn đầu cầm quyền. Các cam kết tiền bầu cử - giữ nguyên mức thuế và duy trì chi tiêu công - đang là những “chiếc còng” chặt lấy bàn chân của chính quyền mới. Starmer giờ đây phải đối mặt với thử thách kép: vừa phải quản lý hiệu quả, vừa phải giải phóng năng lực cho bộ máy nhà nước.

Bài toán chính trị tại Westminster và định hướng chiến lược

Chính trường Westminster, với đặc thù đầy biến động kể từ cuộc trưng cầu dân ý Brexit năm 2016, đã trải qua rất ít thời gian ổn định thực sự. Cách tiếp cận chính trị tại Westminster thường xoay quanh các cuộc đối đầu trước mỗi kỳ bầu cử. Điều này càng gia tăng áp lực lên Starmer trong việc định hình phong cách cầm quyền và đưa ra các chính sách vừa có hiệu quả thực tế, vừa tạo lợi thế chính trị dài hạn.

Kế hoạch thay đổi của Starmer thực chất là một lời cam kết thực hiện những gì mà Boris Johnson từng hứa nhưng chưa làm được vào năm 2019: đầu tư mạnh vào các lĩnh vực công cộng, giữ nguyên mức thuế hiện tại và giảm nhập cư. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu Starmer có thực sự thành công nơi mà Johnson đã thất bại? Chưa có dấu hiệu rõ ràng nào cho thấy Starmer sẽ thay đổi các động lực chính sách tại Whitehall hoặc cải cách cách vận hành dịch vụ công khác biệt so với cách mà Đảng Bảo thủ đã làm. Thiếu đi sự định hướng chính trị rõ ràng, các chính sách của ông dễ bị chi phối bởi viễn cảnh của một kỳ bầu cử còn xa trong tương lai.

Đội ngũ cố vấn: Sự pha trộn giữa truyền thống và hiện đại

Một trong những điểm mạnh của Starmer là khả năng tận dụng đội ngũ cố vấn có kinh nghiệm và năng lực. Ngay khi trở thành lãnh đạo Đảng Lao động, ông đã tuyển dụng các chuyên gia từng làm việc trong giai đoạn hoàng kim của Tony Blair. Trong văn phòng thủ tướng, ông đã bổ nhiệm các bộ trưởng có kiến thức sâu rộng về cơ chế vận hành chính phủ. Đội ngũ cố vấn của ông phần lớn xuất thân từ thời Downing Street của Blair, trong đó có Chris Wormald, thư ký thường trực lâu đời nhất tại Whitehall và là học trò của cựu thư ký nội các Jeremy Heywood.

Song, không phải tất cả các cố vấn đều có chung quan điểm chính trị. Đội ngũ của Starmer bao gồm những người tin rằng bộ máy nhà nước chỉ cần thêm nguồn lực tài chính và sự quan tâm, bên cạnh những người ủng hộ cải cách sâu rộng. Văn phòng Downing Street mới của Starmer là sự kết hợp giữa hai trường phái này: Morgan McSweeney, Chánh văn phòng, mang đến kiến thức sâu sắc về việc hoạch định chiến lược bầu cử, đồng thời giám sát một đội ngũ vừa có các chuyên gia thời Blair. Sự đa dạng này có thể mang lại lợi ích nếu được quản lý tốt, nhưng cũng có nguy cơ tạo ra sự thiếu nhất quán trong chiến lược cầm quyền.

Kết luận: Cần một tầm nhìn dài hạn

Trong bối cảnh Anh quốc vẫn đang tìm kiếm sự ổn định sau những biến động chính trị kéo dài, nhiệm kỳ đầu tiên của Keir Starmer là một bài kiểm tra quan trọng về năng lực lãnh đạo và khả năng thực hiện cam kết của Đảng Lao động. Những sai lầm chiến lược trước bầu cử, kết hợp với sự thiếu rõ ràng trong định hướng chính trị, đang đặt ra những thách thức đáng kể cho chính phủ mới. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để Starmer chứng minh rằng ông không chỉ là người kế thừa những lời hứa dang dở, mà còn là một nhà lãnh đạo thực sự có khả năng tạo ra sự thay đổi bền vững cho nước Anh.

Thay vì ám ảnh với các mục tiêu bầu cử năm 2029, chính phủ của Starmer cần tập trung vào việc định hình một tầm nhìn dài hạn, giải quyết các vấn đề cốt lõi và xây dựng nền tảng bền vững cho tương lai. Đây là thời điểm để Đảng Lao động chứng minh rằng họ không chỉ là một lựa chọn thay thế cho Đảng Bảo thủ, mà là một lực lượng chính trị có khả năng lãnh đạo đất nước đi tới sự thịnh vượng bền vững.