Về một góc độ nào đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như có một chiến lược truyền thông hiệu quả khi kêu gọi áp dụng thuế quan đối ứng. Điều đó có nghĩa là bất kỳ quốc gia nào áp thuế hàng hóa Mỹ ở mức bao nhiêu, Mỹ sẽ đánh thuế lại ở mức tương tự. Nghe có vẻ hợp lý, nhưng trên thực tế, cách tiếp cận này có nhiều vấn đề.
Thứ nhất, nhiều quốc gia không quan tâm đến hàng xuất khẩu của Mỹ, chẳng hạn như nông sản hay ô tô. Họ thậm chí không xuất khẩu những mặt hàng này sang Mỹ, vì vậy áp thuế đối ứng là vô nghĩa.
Thứ hai, có những sản phẩm mà Mỹ cần nhập khẩu và có thể bị đánh thuế, trong khi quốc gia xuất khẩu không phụ thuộc vào hàng hóa Mỹ. Ví dụ, Mỹ nhập khẩu rất nhiều bơ từ Mexico. Nếu Mexico áp thuế lên bơ Mỹ (trong khi hầu như không có nguồn cung nào từ Mỹ đến Mexico), thì thuế đối ứng sẽ không có tác dụng gì ngoài việc làm tăng chi phí nội địa ở Mỹ.
Quan trọng hơn trong ngắn hạn, Mỹ đã đưa ra một lập luận gây tranh cãi khi áp dụng thuế quan với châu Âu, Canada và một số nước khác: Coi thuế giá trị gia tăng (VAT) hoặc thuế bán hàng như thuế quan. Đây là một lập luận vô lý, gần như không thể tin được. Nhưng cũng vô lý không kém khi Mỹ viện cớ rằng chỉ 0.03 pound fentanyl bị chặn tại biên giới Mỹ-Canada vào tháng 12 - tháng 1 là tình huống khẩn cấp để áp thuế 25%.
Nếu Trump sử dụng lập luận này, thì Mỹ có thể viện lý do để áp thuế từ 5% (Canada) đến hơn 20% (Anh và Ý). VAT hiện được áp dụng tại 175 quốc gia, và nhiều chính quyền địa phương cũng có thuế bán hàng riêng, khiến việc tính toán trở nên phức tạp. (Cần lưu ý rằng thuế bán hàng của California là 7.25%, Tennessee là 7%, và Arkansas là 6.50%, chưa kể các khoản thuế bổ sung từ chính quyền địa phương).
RBC nhận định: "Vấn đề là chính quyền Mỹ có vẻ đang coi sai thuế tiêu dùng nội địa là thuế quan và có thể áp dụng thuế đối ứng ở mức tương đương. Trên thực tế, các loại thuế giá trị gia tăng như GST của Canada không gây bất lợi cho hàng nhập khẩu theo cách mà thuế quan thực sự làm."
Đối với Canada, tác động có thể rất lớn. Theo WTO, mức thuế trung bình mà Mỹ phải chịu khi xuất khẩu sang Canada chỉ là 1.1%, nhưng nếu Mỹ áp thuế 5% hoặc cao hơn, Canada chắc chắn sẽ đáp trả. Thậm chí nguy hiểm hơn, nếu Mỹ lấy VAT làm cái cớ để áp thuế đối ứng, thì mọi lập luận hợp lý về thuế quan sẽ bị phá vỡ. Điều này sẽ dẫn đến phản ứng mạnh mẽ từ quốc tế và từ Quốc hội Mỹ.
Chúng ta sẽ thấy điều gì xảy ra khi Trump công bố chính sách thuế đối ứng vào ngày 2 tháng 4 theo như ông đã hứa.
