Sự bùng nổ trên mạng xã hội đã làm đảo lộn sự “yên bình” mong manh trong mối quan hệ Hoa Kỳ-Trung Quốc vào năm 2024. Điều đặc biệt gây sốc hơn là Trump đã nhấn mạnh vào lĩnh vực cụ thể - ngăn chặn đầu vào fentanyl - điều mà nhiều người cho rằng hai nước đã đạt được tiến bộ.

Việc hoạch định chính sách trên mạng xã hội của Trump gây áp lực lên nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình để đưa ra một kế hoạch cho sự trở lại Nhà Trắng của ông.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của “Người đàn ông thuế quan”, Tập Cận Bình và những người dưới quyền của ông đã sử dụng chiến lược “bình tĩnh chờ đợi” - về cơ bản là cố gắng tránh làm cho các tranh chấp trở nên tồi tệ hơn và thay vào đó là chờ Hoa Kỳ hành động trước khi trả đũa.

Sau đó, cách tiếp cận của Trung Quốc có nhiều ảnh hưởng hơn khi sử dụng chiến lược “ngoại giao con sói”. Cách tiếp cận đối đầu đó không thực sự mang tính ngoại giao và Bắc Kinh đã từ bỏ chiến lược này.

Trung Quốc dường như đã chuẩn bị tốt hơn cho các chiến thuật cứng rắn mà Trump và nhiều người ủng hộ ông ta dường như muốn thực hiện. Ví dụ mới nhất về điều đó là tuần này, Tổng thống đắc cử đã chọn Jamieson Greer làm người đứng đầu lĩnh vực thương mại của mình, người ủng hộ chiến lược “đối đầu với Trung Quốc”.

Một mặt, Bắc Kinh đã mở rộng kiểm soát xuất khẩu đối với các vật liệu quan trọng được sử dụng để sản xuất nhiều hàng hóa tiên tiến như điện thoại thông minh và phụ tùng cho xe điện. Ở mức độ cực đoan hơn, họ thậm chí có thể bán TPCP hoặc nhắm mục tiêu vào các công ty Hoa Kỳ đang hoạt động tại Trung Quốc.

Xuất khẩu của Trung Quốc sang Hoa Kỳ tăng 3.3% trong tháng 10, trước khi Trump tái đắc cử

Mặt khác, có khả năng Trung Quốc có thể cố gắng cư xử tử tế với Trump, ít nhất là ở thời điểm ban đầu. Tại một hội nghị gần đây ở Bắc Kinh, Stephen Orlins, chủ tịch Ủy ban Quốc gia về Quan hệ Hoa Kỳ-Trung Quốc, cơ quan thúc đẩy hợp tác giữa hai nước, đã gợi ý rằng họ có thể đưa ra một số nhượng bộ để giành được thiện chí.

Orlins chỉ ra những động thái có thể xảy ra như dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với ứng cử viên được Trump chọn làm ngoại trưởng, Marco Rubio, hoặc cam kết mua thêm hàng hóa của Mỹ. Đáng ngạc nhiên là Trung Quốc vẫn tiếp tục mua đậu nành từ Hoa Kỳ kể từ khi Trump đắc cử, nguồn cung sẽ được đưa vào kho dự trữ của nước này.

Bắc Kinh có khoảng 50 ngày cho đến Ngày nhậm chức để tìm ra cách xử lý lời hứa của Trump về việc áp dụng thêm thuế quan. Sau đó, họ sẽ phải luôn luôn sẵn sàng để đón nhận những bất ngờ của ông.

Chiến dịch chống tham nhũng

Tuần này, Trung Quốc đã được nhắc nhở lại rằng cuộc chiến lâu dài của Tập Cận Bình nhằm xóa bỏ nạn tham nhũng trong quân đội vẫn còn chặng đường dài phía trước.

Nước này đã đột ngột đình chỉ chức vụ: Quan chức cấp cao giám sát chính trị trong lực lượng vũ trang. Bộ Quốc phòng cho biết Miao Hua đang bị điều tra vì vi phạm nghiêm trọng kỷ luật - cách nói điển hình của Đảng Cộng sản về một cuộc điều tra tham nhũng.

Và một báo cáo truyền thông trước đó cáo buộc rằng bộ trưởng quốc phòng mới, Dong Jun, đang bị điều tra, mặc dù Trung Quốc đã bác bỏ điều này.

Tập Cận Bình đã đặt việc xóa bỏ tham nhũng - và loại bỏ các đối thủ trên đường đi - vào trọng tâm lãnh đạo của mình kể từ khi ông nắm quyền ở Trung Quốc vào năm 2012 nhưng một cuộc thanh trừng trong lòng quân đội đã bắt đầu vào mùa hè năm 2023.

Từ đó đến đầu năm nay, chính phủ đã đột ngột hạ bệ ít nhất 16 nhân vật quân sự hàng đầu, bao gồm cả Bộ trưởng Quốc phòng trước đó.

Cuộc thanh trừng này đáng chú ý vì các quan chức tình báo Hoa Kỳ cho biết họ tin rằng nạn tham nhũng tràn lan đang làm suy yếu tham vọng xây dựng một lực lượng chiến đấu có năng lực của Tập Cận Bình, đến mức ông có thể ít có khả năng cân nhắc đến hành động quân sự lớn trong những năm tới.

Trung Quốc hiện có quân đội lớn nhất thế giới về số lượng quân thường trực, với khoảng 2 triệu người. Nước này cũng có lực lượng hải quân lớn nhất thế giới và lực lượng không quân lớn thứ ba. Các quan chức Hoa Kỳ cũng cho biết Trung Quốc đang nhanh chóng tăng số lượng vũ khí hạt nhân của mình.

Chủ tịch Trung Quốc tăng cường nỗ lực chống tham nhũng khi nền kinh tế chậm lại

Các quan chức quân sự Trung Quốc cũng kiểm soát lực lượng tuần duyên, lực lượng này đang mạnh mẽ thực thi các tuyên bố chủ quyền rộng lớn của Bắc Kinh ở Biển Đông, đặc biệt trong những cuộc đối đầu thường xuyên với Philippines.

Tuy nhiên, nạn tham nhũng đã đặt ra nhiều câu hỏi về khả năng chiến đấu của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) cũng như chất lượng của các thiết bị quân sự mới.

Trung Quốc đã gia tăng các động thái quân sự xung quanh Đài Loan kể từ khi Tổng thống Lai Ching-te nhậm chức vào tháng 5, và có thể sẽ có thêm nhiều hành động đe dọa trong thời gian tới. Điều này là do trong những ngày tới, ông Lai có thể dừng chân tại Hawaii và Guam - nơi đặt căn cứ không quân lớn của Hoa Kỳ - trong chuyến thăm các quốc gia ở Thái Bình Dương.

Tuy nhiên, các cuộc diễn tập này sẽ không giúp Tập Cận Bình thực hiện "giấc mơ lớn" đưa Đài Loan trở về dưới sự kiểm soát của Trung Quốc, nếu quân đội nước này liên tục bị mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn của tham nhũng và các cuộc thanh trừng.

Sự tiêu cực bên trong nền kinh tế lớn thứ hai thế giới

Tuần này, truyền thông nhà nước Trung Quốc cố gắng tạo cảm hứng cho người dân đang chật vật vì những khó khăn kinh tế và thị trường việc làm ảm đạm. Nhưng thay vì truyền cảm hứng, câu chuyện đã phản tác dụng.

Câu chuyện bắt đầu khi Đài Truyền hình TW Trung Quốc (CCTV) thực hiện một phóng sự về một người đàn ông ở Quảng Châu tên là Tan Jiazhi, khoảng 40 tuổi. Anh Tan mất việc ở một công ty quảng cáo cách đây ba năm, cùng lúc đó, vợ anh bị chẩn đoán mắc ung thư vú.

Nhưng CCTV nhấn mạnh rằng Tan không bỏ cuộc. Không phải khi hàng trăm bản lý lịch anh gửi đi đều không có hồi đáp, cũng không phải khi anh tuyệt vọng đến mức cân nhắc làm tài xế DiDi - phiên bản Uber của Trung Quốc.

Thay vào đó, anh chuyển sang bán thực phẩm ở chợ và thành công đến mức mở thêm một quầy hàng.

Thông điệp của CCTV là nếu mọi người gặp khó khăn, họ chỉ cần cố gắng hơn nữa, thành công sẽ đến. Nói cách khác: "Hãy tự lực cánh sinh!"

Tuy nhiên, với nhiều người đang vật lộn để kiếm sống, giải pháp đơn giản này dường như quá xa vời.

“Kết quả tích cực của Tan chỉ là điều mà chỉ một số ít người có được”, một người dùng mạng xã hội bình luận. “Ý tưởng rằng tất cả lao động chỉ cần làm việc chăm chỉ là có thể đạt được điều họ mong muốn, đó là giấc mơ hão huyền.”

Bình luận này phản ánh sự bi quan có thể hiểu được, đặc biệt khi các công ty Trung Quốc nổi tiếng với giờ làm việc khắc nghiệt và sự phân biệt đối xử khi tuyển dụng, đặc biệt với phụ nữ trên 35 tuổi.

Thêm vào đó là nỗi lo rằng trí tuệ nhân tạo (AI) và việc gia tăng sử dụng robot trong sản xuất sẽ lấy đi cơ hội việc làm.

“Mình không biết liệu công việc của mình có trở nên lỗi thời hoặc bị những người trẻ tuổi vượt qua hay không”, một người khác viết trong một bình luận thu hút nhiều sự chú ý.

Báo cáo thiếu cảm xúc của CCTV gợi nhớ đến một nỗ lực tương tự đầu năm nay của Nhân dân Nhật báo khi cố thuyết phục công chúng rằng Trung Quốc tràn ngập sự lạc quan. Điều này gây ngạc nhiên với những người đang thực sự cố gắng mưu sinh, khiến họ phản ứng đầy mỉa mai.

Cả hai sự kiện trên là lời nhắc nhở rằng tuyên truyền có thể rất hiệu quả, nhưng không thể khiến mọi người tin rằng "trời đang nắng trong khi họ vẫn cảm nhận được những hạt mưa rơi”.