Thách thức lớn nhất của nền dân chủ Anh là liệu những vấn đề thực tế có được nhìn nhận nghiêm túc hay không, và liệu các phương án cải thiện có được thảo luận cởi mở hay không. Nhiều người cho rằng đây chính là mục đích của một cuộc tổng tuyển cử. Tuy nhiên, các nhà bình luận chính trị lại có vẻ đồng thuận với quan điểm bi quan: cử tri không muốn, hoặc không thể tiếp nhận sự thật. Họ cho rằng cử tri không nên nắm bắt được các thông tin và chỉ nên "giữ họ trong bóng tối", giống như những cây nấm dễ dàng bị điều khiển và thao túng. Đây chính là lời khuyên của các chuyên gia chính trị sành sỏi. Nhưng kết quả mang lại là gì? Đó là sự bất mãn và chán nản. Bất kỳ hệ thống chính trị nào, đặc biệt là nền dân chủ, đều phải mang lại kết quả tích cực. Vậy hệ thống chính trị Anh có đang làm được điều đó không?

Câu trả lời đơn giản là: Không. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), GDP bình quân đầu người thực tế ở Anh đã giảm 0.2% trong giai đoạn 2019 - 2023. Trong số các nền kinh tế lớn, chỉ có Đức (giảm 1%) và Canada (giảm 1.4%) có tình trạng tồi tệ hơn. Về lâu dài, Anh đang mắc kẹt trong tình trạng bất bình đẳng tương đối cao cùng với tăng trưởng kinh tế yếu ớt, theo báo cáo của Resolution Foundation được công bố vào năm ngoái.

Thật quá ngây thơ nếu mong đợi chính phủ thừa nhận những khó khăn hiện tại, hay phe đối lập thú nhận chặng đường phía trước sẽ đầy thách thức. Tuy nhiên, Viện Nghiên cứu Tài chính (IFS) lại chỉ ra một thực trạng đáng lo ngại là việc cả hai đảng tham gia tranh cử đều âm mưu im lặng trước các vấn đề của đất nước. Cả hai đảng chính trị lớn đều cam kết theo đuổi các quy tắc tài chính giống nhau. Mục tiêu giảm nợ công ròng (không bao gồm BoE) vào năm thứ năm, đồng thời cũng là năm cuối cùng trong dự báo của cả hai đảng, chỉ có thể đạt được thông qua việc cắt giảm mạnh chi tiêu công hoặc tăng thuế. Thực tế, chính phủ đã gián tiếp tăng thuế thông qua việc quyết định không điều chỉnh ngưỡng thuế theo lạm phát. Trong khi đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính Anh Rishi Sunak lại tập trung chỉ trích những kế hoạch tăng thuế tiềm năng của Đảng Lao động. Nhưng chính phủ của ông cũng đang áp dụng một hình thức đánh thuế không công khai.

Tỷ lệ tiết kiệm quốc dân của Anh đang tụt hậu so với các nước khác.

Một quá trình hoạch định chính sách trung thực cần bắt đầu bằng việc thừa nhận rằng thuế sẽ phải tăng nếu quốc gia muốn cung cấp các dịch vụ công đã hứa hẹn. Trên thực tế, chỉ có hai lựa chọn đơn giản: tăng thuế hoặc cắt giảm chi tiêu. Ít nhất nên có một cuộc thảo luận cởi mở về việc cắt giảm những khoản chi tiêu nào và tăng thuế gì. Điều quan trọng nữa là phải bàn rõ ràng về việc cải cách có thể giảm bớt mức độ khắt khe của các lựa chọn này ra sao, bằng cách nâng cao chất lượng dịch vụ hoặc tăng nguồn thu cần thiết. Cuộc thảo luận đó cũng nên đề cập đến các yếu tố cần thiết trong chiến lược tăng trưởng.

Cuộc tranh luận này có thể sẽ không diễn ra ngay bây giờ. Nhưng một vài ý tưởng hay có thể nảy sinh, ngay cả khi sau chiến dịch tranh cử, theo nguyên tắc "pas devant les enfants" (không nên bàn chuyện người lớn trước mặt trẻ em). Dưới đây là ba ý tưởng thiết thực:

Tiết kiệm của các hộ gia đình chỉ chiếm một tỷ trọng không đáng kể trong thu nhập khả dụng.

Thứ nhất, nới lỏng các hạn chế về quy hoạch: Chắc chắn sẽ có những phản ứng dữ dội. Nhưng việc đất nước không thể xây dựng bất cứ thứ gì không chỉ là điều đáng xấu hổ mà còn là sự bẽ mặt. Xây dựng cơ sở hạ tầng ở Anh đắt đỏ hơn nhiều về thời gian và tiền bạc so với các quốc gia tương đương.

Thứ hai, cải cách thuế tài sản và nới lỏng hạn chế quy hoạch song song với nhau: Giả sử chính quyền địa phương được khuyến khích quy hoạch đất để phát triển và được phép đánh thuế tài sản dựa trên giá trị đất tăng cao. Điều đó sẽ thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng. Khoản thu tăng thêm có thể được sử dụng để tài trợ cho cơ sở hạ tầng địa phương mới hoặc giảm thuế địa phương. Thuế theo giá trị đất cũng có thể thay thế thuế hội đồng (council tax), loại thuế không chỉ bất công như hiện tại mà còn dựa trên giá trị tài sản đã hơn ba thập kỷ.

Tăng trưởng GDP bình quân đầu người ở Anh rất thấp dưới thời chính phủ hiện tại

Thứ ba, khuyến khích tăng đáng kể mức tiết kiệm hưu trí, hiện đang ở mức quá thấp. Điều này đặc biệt đúng với những lao động tự do. Ngay cả những người lao động tham gia các quỹ hưu trí đóng góp theo mức lương hiện nay cũng đang tiết kiệm quá ít. Mức đóng góp bắt buộc tối thiểu hiện tại là 8%, trong đó ít nhất 3% phải do người sử dụng lao động đóng góp. Đây là mức quá thấp để đảm bảo một khoản lương hưu trí kha khá. Trong một quốc gia có tỷ lệ tiết kiệm quốc dân rất thấp, việc tăng mức đóng góp bắt buộc lại càng cần thiết. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc tăng tự động hàng năm, ví dụ như tăng thêm 1% mỗi năm trong một khoảng thời gian nhất định.

Tôi cho rằng sẽ dễ dàng thực hiện các ý tưởng cải cách mạnh mẽ hơn nếu chúng được đưa vào tuyên ngôn tranh cử. Liệu có đảng phái nào hứng thú với điều này thì chúng ta sẽ sớm biết thôi. Nhưng giả sử, giống như các cuộc thăm dò cho thấy, Đảng Lao động Anh giành chiến thắng với số phiếu áp đảo. Giả sử thêm rằng Đảng Bảo thủ sẽ nhanh chóng bị cuốn vào cuộc chiến nội bộ để tìm ra người lãnh đạo mới. Điều đó có thể tạo ra một cơ hội cải cách đáng kể, thậm chí có thể là duy nhất. Chiến dịch tranh cử có thể vẫn là một sự kiện ảm đạm. Nhưng đất nước không thể chấp nhận thêm một chính phủ ảm đạm tương tự sau đó.