Theo chia sẻ của Bộ trưởng Tài chính Canada Dominic LeBlanc, vào ngày hôm qua, một cuộc họp cấp cao đã được triệu tập, quy tụ các CEO của những ngân hàng hàng đầu Canada cùng Thống đốc BoC. Theo nguồn tin, người đứng đầu cơ quan giám sát ngân hàng Canada cũng được mời tham dự cuộc họp đặc biệt này.

Trọng tâm của cuộc họp xoay quanh việc thảo luận các gói hỗ trợ từ chính phủ và điều chỉnh chính sách, đặc biệt là những thay đổi về quy định vốn ngân hàng nhằm bảo vệ các doanh nghiệp Canada. Điều này gợi nhớ đến chuỗi các cuộc họp khẩn cấp trong giai đoạn đầu của đại dịch COVID-19 năm 2020, khi các quy định về vốn ngân hàng đã được nới lỏng để thúc đẩy hoạt động cho vay nhằm hỗ trợ nền kinh tế.

Đáp trả quyết liệt trước động thái của Mỹ, chính phủ Canada đã tung ra loạt biện pháp phản kháng. Đáng chú ý, các tỉnh lớn như Ontario và Quebec đã quyết định gỡ bỏ toàn bộ sản phẩm Mỹ khỏi hệ thống cửa hàng rượu thuộc quyền kiểm soát của họ. Tại thủ đô Ottawa, các quan chức chính phủ cũng vừa công bố chi tiết kế hoạch áp thuế trả đũa 25% lên hơn 1,200 mặt hàng của Mỹ, dự kiến sẽ được thực thi trong những ngày tới.

Trong một cuộc trao đổi kín, một quan chức cấp cao của chính phủ Canada đã chỉ ra rằng hành động của Tổng thống Trump rõ ràng đã vi phạm Hiệp định Thương mại Mỹ-Mexico-Canada - thỏa thuận mà chính ông đã ký kết vào năm 2020. Trước tình hình này, Canada đang nghiên cứu kỹ lưỡng các phương án pháp lý để bảo vệ quyền lợi quốc gia.

Giới chuyên gia kinh tế cảnh báo làn sóng thuế quan từ Mỹ - trong đó có mức thuế 10% đánh vào ngành dầu khí Canada - không chỉ đe dọa tạo ra làn sóng thất nghiệp mà còn có nguy cơ đẩy nền kinh tế Canada vào suy thoái nếu kéo dài nhiều tháng. Đặc biệt, Ontario và Quebec - hai tỉnh đông dân nhất và là trụ cột của ngành công nghiệp ô tô cũng như hàng không vũ trụ của đất nước - đang đứng trước những thách thức chưa từng có.

"Canada đang trải qua cảm giác của một quốc gia bị phản bội, bị xâm phạm, và bị người anh em lớn tấn công mà không có lý do chính đáng nào", chuyên gia kinh tế Derek Holt từ Ngân hàng Nova Scotia viết trong một bản báo cáo. Ông nhấn mạnh: "Mối quan hệ giữa hai đồng minh lâu năm đã lao dốc không phanh, điều mà tôi chưa từng chứng kiến trong suốt cuộc đời và 30 năm sự nghiệp của mình."

Theo giải thích của Tổng thống Trump, các sắc lệnh hành pháp áp thuế lên Canada, Mexico và Trung Quốc nhằm đối phó với mối đe dọa đến an ninh và an toàn của người dân Mỹ, đặc biệt là cuộc khủng hoảng y tế công cộng liên quan đến các ca tử vong do fentanyl gây ra.

Phía Canada đã nhanh chóng phản bác bằng những số liệu chính thức của Mỹ, cho thấy Canada chỉ là nguồn cung fentanyl không đáng kể vào thị trường Mỹ. Đồng thời, họ khẳng định đang triển khai những biện pháp quyết liệt để đấu tranh với loại ma túy nguy hiểm này.

Giai đoạn đầu tiên trong chiến lược thuế quan đối kháng của Canada sẽ chính thức có hiệu lực vào ngày mai, với mức thuế 25% áp dụng cho hàng hóa Mỹ trị giá 20.4 tỷ USD. Danh sách các mặt hàng bị áp thuế bao gồm đồ uống có cồn, thuốc lá, cà phê, nhẫn kim cương, xe máy và mỹ phẩm. Các sản phẩm này được lựa chọn nhằm vừa tạo áp lực đáng kể lên các nhà xuất khẩu Mỹ, vừa bảo vệ người tiêu dùng Canada vì những mặt hàng này phía Canada có thể dễ dàng tìm được nguồn cung thay thế từ các quốc gia khác.

Canada thông báo sẽ triển khai giai đoạn hai của biện pháp trả đũa trong vòng ba tuần tới, áp dụng thuế quan bổ sung lên hàng hóa Mỹ trị giá 125 tỷ CAD, trong đó có ô tô và xe tải, trừ khi đạt được thỏa thuận hòa giải.

Đánh giá về triển vọng giải quyết xung đột, Bộ trưởng Tài chính Canada LeBlanc bày tỏ quan điểm thận trọng. Trong cuộc trả lời phỏng vấn CTV News, sau cuộc đối thoại một ngày trước đó với Howard Lutnick - người được Trump đề cử vào vị trí Bộ trưởng Thương mại, ông nhận định: "Tôi rất bi quan về khả năng tháo gỡ tình hình vào ngày thứ Ba tới. Qua trao đổi với Howard Lutnick và các quan chức khác trong chính quyền, có thể phải đến tháng Ba mới xuất hiện cơ hội đàm phán mới. Tuy nhiên, mọi thứ đều khó đoán định. Nhiệm vụ của chúng tôi là phải sẵn sàng đối phó với những gì ông Trump đã làm ngày hôm qua. Và chúng tôi đã sẵn sàng."

Làn sóng phản ứng dữ dội nhanh chóng lan rộng khắp Canada trước sự rạn nứt trong quan hệ với đồng minh thân cận nhất. Từ việc người hâm mộ khúc côn cầu ở Ottawa công khai la ó phản đối quốc ca Mỹ, đến phong trào "Ưu tiên hàng Canada" bùng nổ trên mạng xã hội, phản ánh tâm trạng phẫn nộ của người dân.

Trong một cuộc phỏng vấn với CNN, cựu Bộ trưởng Tài chính Chrystia Freeland - hiện đang tranh cử vị trí lãnh đạo Đảng Tự do và ghế Thủ tướng sắp được bàn giao từ ông Justin Trudeau vào tháng tới - đã gay gắt chỉ trích động thái của Trump là "hoàn toàn phi lý". Bà nhấn mạnh: "Đây là một sự phản bội trắng trợn đối với người bạn thân thiết nhất của Mỹ - một đồng minh, một người láng giềng, một đối tác tốt nhất trên toàn cầu."

Bà Freeland cùng bốn ứng viên khác trong cuộc đua lãnh đạo Đảng Tự do, trong đó có cựu Thống đốc BoC Mark Carney, đã lên án quyết định áp thuế của Mỹ là một đòn tấn công nghiêm trọng vào mối quan hệ đối tác kinh tế lâu đời giữa hai quốc gia.

Làn sóng phản đối càng trở nên gay gắt khi các tổ chức doanh nghiệp và hiệp hội ngành nghề trên toàn quốc - từ ngành nhôm, thịt bò, lâm sản đến cải dầu - đồng loạt lên tiếng chỉ trích các mức thuế mới. Đáng chú ý, ngay cả ngành công nghiệp nhôm Mỹ cũng kêu gọi Trump miễn trừ thuế quan đối với nhôm thô Canada, nhằm bảo vệ việc làm và các nhà sản xuất nội địa Mỹ.

Phillip Magness, chuyên gia cao cấp tại Viện Nghiên cứu Độc lập có trụ sở tại California, đã đặt các biện pháp thuế quan toàn diện của Trump trong bối cảnh lịch sử. Ông chỉ ra sự tương đồng đáng lo ngại với Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley năm 1930 - khi Quốc hội Mỹ nâng thuế suất trung bình lên 59% nhằm bảo vệ nền kinh tế trong giai đoạn đầu của cuộc Đại Suy thoái.

"Thay vì trở thành gói kích thích chống suy thoái như kỳ vọng ban đầu, chính sách này đã kích hoạt một cuộc chiến thương mại quốc tế - một kịch bản đang tái diễn trong thời điểm hiện tại," Magness chia sẻ trong cuộc phỏng vấn. "Hậu quả là thị trường xuất nhập khẩu của Mỹ sụp đổ, dẫn đến sự tan rã hoàn toàn của hệ thống thương mại toàn cầu chỉ trong vòng bốn năm - một bài học lịch sử đáng được nhắc lại trong thời điểm này."