Các nhà kinh tế kỳ vọng BoJ sẽ tăng dự báo lạm phát, trong khi những người khác cho rằng có thể sẽ cần đến một vài điều chỉnh đối với chương trình kiểm soát đường cong lợi suất.

Tuy nhiên, BoJ có thiên hướng gây bất ngờ - ngay cả khi ngân hàng này nổi tiếng là thận trọng trong việc tháo gỡ chính sách tiền tệ siêu nới lỏng tồn tại từ lâu, đồng thời cảnh giác rằng bất kỳ động thái sớm nào cũng sẽ gây nguy hiểm cho những cải thiện non trẻ gần đây.

Xét cho cùng, những điều chỉnh của BoJ trong 12 tháng qua – nới lỏng kiểm soát lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm vào tháng 12 và một lần nữa vào tháng 7 – đã làm rung chuyển thị trường.

Kể từ đó, các nhà đầu tư tìm kiếm dấu hiệu về bước tiếp theo của BoJ hướng tới bình thường hóa lãi suất.

Quan chức BoJ họp 8 lần mỗi năm. Tại các cuộc họp này, các nhà hoạch định chính sách quyết định quan điểm chính sách tiền tệ của mình, sau đó quyết định cách thức ngân hàng trung ương khai thác thị trường tiền tệ.

Điều này liên quan đến việc cung cấp vốn cho các tổ chức tài chính bằng cách cung cấp các khoản vay thế chấp cho họ. Để huy động vốn, ngân hàng trung ương Nhật Bản phát hành và bán tín phiếu.

Chính sách tiền tệ của BoJ rất phức tạp do cơ quan này sử dụng nhiều công cụ nới lỏng với định lượng khác nhau để phục hồi nền kinh tế lớn thứ ba thế giới trong 3 thập kỷ qua.

Chính sách siêu nới lỏng cũng khiến BoJ trở thành một ngoại lệ vào thời điểm mà các ngân hàng trung ương lớn khác đã tăng lãi suất để chống lại lạm phát cao dai dẳng. Sự khác biệt về chính sách này phần nào đã gây ra những áp lực khác nhau lên đồng yên Nhật và trái phiếu chính phủ.

Đây là cách Ngân hàng Nhật Bản thực hiện chính sách tiền tệ của mình.

Nhiệm vụ ổn định giá

Ngân hàng Nhật Bản chỉ có một nhiệm vụ duy nhất - giữ giá ổn định. Hầu hết các ngân hàng trung ương lớn đều có nhiệm vụ kép, bao gồm cả nhiệm vụ tối ưu việc làm.

BoJ đặt mục tiêu lạm phát 2%.

Tuy nhiên, họ vẫn “kiên nhẫn tiếp tục” chính sách tiền tệ siêu nới lỏng bất chấp lạm phát lõi, không bao gồm giá thực phẩm, vượt quá mục tiêu 2% trong 18 tháng liên tiếp.

Lạm phát lõi, không bao gồm giá lương thực và năng lượng, đã vượt mục tiêu trong 12 tháng liên tiếp.

Tuy nhiên, dữ liệu lạm phát mới nhất trong tháng 9 cho thấy tỷ lệ lạm phát bắt đầu giảm khi giá năng lượng giảm - một khả năng mà BoJ đã cảnh báo, đặc biệt là trong lần điều chỉnh dự báo gần đây nhất vào tháng 7.

CPI lõi giảm từ mức 3.1% trong tháng 8 xuống 2.8% trong tháng 9, lần đầu tiên giảm xuống dưới ngưỡng 3% sau hơn một năm. Trong khi đó, lạm phát lõi không bao gồm giá thực phẩm và năng lượng đã giảm từ mức 4.3% trong tháng 8 xuống 4.2% trong tháng 9.

Công đoàn Nhật Bản Rengo cho biết vào ngày 19/10 rằng họ sẽ yêu cầu tăng lương ít nhất 5% tại các cuộc đàm phán lương mùa xuân năm tới. Công đoàn đã đạt được mức tăng lương lớn nhất trong 3 thập kỷ tại cuộc đàm phán năm nay vào tháng 3.

Lãi suất âm

Trong nỗ lực phục hồi nền kinh tế đang đối mặt với suy thoái, Ngân hàng Nhật Bản lần đầu tiên áp dụng lãi suất -0.1% vào tháng 2/2016 như một biện pháp nới lỏng tiền tệ mới.

Trong khi các NHTW thường giảm lãi suất để kích thích tăng trưởng và tăng lãi suất để hạn chế tăng trưởng, việc áp dụng lãi suất âm được coi là một hành động cực đoan và khác thường.

BoJ dường như hài lòng với việc duy trì lãi suất âm trong tương lai gần, mặc dù một số nhà kinh tế đặt ra nghi ngờ về việc liệu ngân hàng này có bị cản trở bởi bảng cân đối kế toán lớn nhất trong tương lai hay không.

Khi lãi suất tăng, BoJ sẽ phải trả lãi lớn hơn trên bảng cân đối kế toán sau chiến dịch mua trái phiếu khổng lồ, điều này có thể tạo thêm căng thẳng tài chính.

Những con số mới nhất cho thấy bảng cân đối kế toán của BoJ có quy mô tương đương với GDP Nhật Bản là khoảng 4.9 nghìn tỷ USD.

“Mục tiêu của chính sách tiền tệ của BoJ là đạt được sự ổn định về giá, đó là sứ mệnh của BoJ theo quy định của pháp luật. Việc cân nhắc về tài chính của Ngân hàng, v.v. không ngăn cản Ngân hàng thực hiện các chính sách cần thiết”, Thống đốc BoJ Kazuo Ueda phát biểu tại cuộc họp gần đây nhất của Hiệp hội Kinh tế Tiền tệ Nhật Bản.

Ông nói thêm: “Khả năng điều hành chính sách tiền tệ của NHTW không bị suy giảm do lợi nhuận và vốn chỉ bị giảm tạm thời, miễn là ngân hàng thực hiện chính sách tiền tệ phù hợp”.

Kiểm soát đường cong lợi suất

Một yếu tố quan trọng khác trong chính sách tiền tệ độc đáo của BoJ là kiểm soát đường cong lợi suất – thường được gọi là YCC.

Được giới thiệu vào tháng 9/2016, YCC là một công cụ chính sách trong đó ngân hàng trung ương Nhật Bản nhắm đến lãi suất dài hạn hơn dưới dạng trái phiếu chính phủ với thời hạn cụ thể, sau đó mua và bán trái phiếu khi cần thiết để đạt được mục tiêu đó.

Vào tháng 7, BoJ đã mở rộng lợi suất cho phép đối với JGB kỳ hạn 10 năm thêm 50 điểm cơ bản lên 1% cho mỗi bên. Tuy nhiên, ngân hàng cho biết họ sẽ cam kết cho phép lợi suất dao động trong khoảng +/-0.5% so với mức mục tiêu 0% được thiết lập vào tháng 12 năm ngoái.

Các giới hạn áp đặt lên lợi suất JGB đã bị chỉ trích vì làm bóp méo thị trường, giảm lãi suất giao dịch trái phiếu và làm giảm lợi nhuận của ngân hàng Nhật Bản.

Các nhà kinh tế kỳ vọng BoJ sẽ mở rộng hơn nữa giới hạn biến động đối với lợi suất JGB kỳ hạn 10 năm - vì lợi suất hiện đang ở mức gần 0.9%, đỉnh của một thập kỷ hoặc bãi bỏ hoàn toàn YCC.

Những động thái gần đây nhằm nới lỏng kiểm soát đối với lợi suất JGB đã khơi dậy sự quan tâm đến loại tài sản này, nhưng nó cũng làm dấy lên lo ngại rằng các nhà đầu tư Nhật Bản có thể bắt đầu ngừng đầu tư ra nước ngoài nếu lợi suất cạnh tranh hơn ở thị trường nội địa. Đây có thể là một cơn địa chấn đối với thị trường tài chính toàn cầu.