Nền kinh tế Mỹ đang chậm lại - kịch bản hạ cánh mềm ngày càng trở nên khả quan đối với Fed?
Trần Quốc Khải
Junior Editor
Sau một năm 2023 bùng nổ, nền kinh tế Mỹ đang “trở lại mặt đất”.
Các công ty đang tuyển dụng ít nhân công hơn. Người tiêu dùng đang chi tiêu ít hơn. Thị trường nhà ở gần như bị tê liệt bởi mức lãi suất chạm đỉnh trong nhiều thập kỷ. Sản xuất đang gặp khó khăn, ngoại trừ các lĩnh vực được hưởng lợi từ các ưu đãi của chính phủ, chẳng hạn như chất bán dẫn và xe điện. Và ngay cả khi lạm phát hạ nhiệt, các doanh nghiệp và hộ gia đình vẫn tiếp tục phàn nàn về giá cả cao.
Tuy nhiên, không giống như hầu hết các đợt suy thoái khác, đợt suy thoái này đang diễn ra như một đợt hạ cánh mềm theo lý thuyết - một thành tựu hiếm hoi và khó khăn trong việc hạ nhiệt nền kinh tế mà không gây ra suy thoái. Lạm phát đã hạ nhiệt mà không làm tăng mạnh tỷ lệ thất nghiệp, chi tiêu bán lẻ chậm lại nhưng không trì trệ và nền kinh tế tiếp tục tăng trưởng. Trong cuộc khảo sát mới nhất của Bloomberg, các nhà kinh tế dự đoán có 30% khả năng xảy ra suy thoái trong 12 tháng tới, so với mức 60% trong cuộc khảo sát một năm trước.
Các dữ liệu công bố vào thứ Năm dự kiến sẽ cho thấy nền kinh tế tăng trưởng 2% trong quý hai. Sau mức tăng trưởng 1.4% của quý một, đây sẽ là 2 quý liên tiếp tăng trưởng chậm nhất kể từ năm 2022.
Câu hỏi hiện tại là nền kinh tế sẽ chậm lại bao nhiêu và trong bao lâu?
Chuyên gia kinh tế cấp cao tại Wells Fargo, Sarah House cho biết: “Hiện tại, chúng ta vẫn đang trên con đường điều chỉnh dần dần. Nhưng vẫn còn rất nhiều câu hỏi xung quanh về việc liệu tất cả có thay đổi nhanh hơn dự kiến không?”.
Sự thay đổi về điều kiện thể hiện rõ trên các con phố bán lẻ chính và trong các nhà máy. Suresh Krishna, người điều hành Northern Tool + Equipment, một công ty gia đình tại Burnsville, Minnesota, chuyên sản xuất và bán các sản phẩm bao gồm máy nén khí, máy rửa áp lực, máy bơm nước và các thiết bị khác, cho biết hoạt động kinh doanh vẫn tốt. Nhưng ông cũng nhận thấy rằng khách hàng đã trở nên kén chọn hơn.
Ông Krishna cho biết: "Cho dù là chuyên gia thương mại hay người tiêu dùng, họ đều chú ý đến ví tiền của mình. Điều này đặc biệt rõ ràng đối với các mặt hàng có giá bán lẻ lớn hơn 500 USD. Họ đang chọn lựa kỹ lưỡng hơn so với trước đây”.
Tại New York, Avremy Scheinfeld, người điều hành Abe’s Corner, một nhà hàng và quán bar ở Brooklyn, đang phải cắt giảm giờ làm của nhân viên, vì lãi suất cao đối với khoản nợ thẻ tín dụng đang ảnh hưởng đến lợi nhuận của ông.
Ông Scheinfeld cho biết: “Nền kinh tế hiện đang khó khăn, mọi thứ đều đắt đỏ. Nếu tôi tăng giá, khách hàng của tôi sẽ bỏ đi. Thật khó khăn”.
Những quan sát như vậy đồng bộ với dữ liệu gần đây cho thấy xu hướng sụt giảm rõ ràng.
Tăng trưởng việc làm và tiền lương đã chậm lại vào tháng 6 trong khi tỷ lệ thất nghiệp chạm đỉnh kể từ cuối năm 2021 (mặc dù vẫn ở mức thấp trong lịch sử). Anna Wong của Bloomberg Economics cho biết: “Nhìn vào tình trạng thất nghiệp có thể thấy rõ ràng rằng dữ liệu đã hạ nhiệt đáng kể”. Bà dự kiến tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng từ mức 4.1% lên 4.5% vào cuối năm.
Biến động tâm lý người tiêu dùng
Cũng trong tháng 6, thước đo hoạt động kinh tế trong lĩnh vực dịch vụ đã giảm với tốc độ nhanh nhất trong bốn năm. Dữ liệu công bố ngày 12/7 cho thấy tâm lý người tiêu dùng giảm xuống mức thấp nhất trong tám tháng khi lạm phát cao tiếp tục đè nặng lên quan điểm của người Mỹ về tài chính và nền kinh tế.
Trên thị trường nhà ở, lãi suất thế chấp dao động quanh mức 7% - cao gấp đôi so với ba năm trước - làm kìm hãm việc xây dựng nhà ở cho gia đình đơn lẻ và giữ giá nhà ở mức cao.
Số lượng nhà ở xây dựng cho gia đình đơn lẻ sụt giảm
Trong Beige Book mới nhất của Cục Dự trữ Liên bang, một tập hợp các giai thoại và bình luận về điều kiện kinh doanh, gần một nửa trong số 12 khu vực của Fed đã báo cáo hoạt động kinh doanh đi ngang hoặc giảm sút.
Gregory Daco, nhà kinh tế trưởng tại EY cho rằng: "Đây là sự chậm lại bất thường". Ông cho biết các nhà tuyển dụng dường như ít có xu hướng cắt giảm biên chế vì tình trạng thiếu hụt lao động vẫn còn mới trong tâm trí họ. Tuy nhiên, ông cho rằng điều này có thể thay đổi nhanh chóng, đặc biệt là nếu lãi suất vẫn ở mức cao. Ông phát biểu: “Liệu điều này có thể trở nên tồi tệ hơn không? Đây chắc chắn là một rủi ro. Thị trường lao động hậu đại dịch vẫn còn nhiều điều chưa được sáng tỏ”.
Biến động lao động trong bảng lương phi nông nghiệp
Trong một gợi ý về những gì sắp diễn ra, Chủ tịch Fed Jerome Powell vào ngày 15/7 cho biết dữ liệu kinh tế quý 2 đã cung cấp thêm bằng chứng rằng lạm phát đang hướng tới mục tiêu 2%, điều này có thể “bật đèn xanh” cho việc cắt giảm lãi suất.
“Nền kinh tế Mỹ đã hoạt động thực sự tốt”, Powell cho biết trong lần xuất hiện vào ngày 15/7 tại Câu lạc bộ Kinh tế Washington DC. Các nhà giao dịch Phố Wall đã phản ứng với dữ liệu yếu đi bằng cách tăng đặt cược về ba lần cắt giảm lãi suất trong năm nay thay vì hai lần như họ dự kiến.
Những tín hiệu cảnh báo đang xuất hiện. Nợ của các hộ gia đình đã tăng thêm 3.4 nghìn tỷ USD kể từ khi đại dịch xảy ra và một số đang phải vật lộn với việc thanh toán. Thống đốc Fed Lisa Cook cho biết vào ngày 25/6: “Tỷ lệ nợ thẻ tín dụng quá hạn đang có xu hướng tăng và tỷ lệ các khoản vay mua ô tô trở thành nợ quá hạn đang ở mức cao nhất trong 13 năm. Những tỷ lệ này vẫn chưa đáng lo ngại đối với nền kinh tế nói chung nhưng cần phải theo dõi”.
Tại Blue Compass RV, công ty có trụ sở tại Florida, kỳ vọng về một số lần cắt giảm lãi suất trong năm nay đã thúc đẩy hy vọng về sự phục hồi nhu cầu xe dã ngoại trước mùa lái xe vào mùa xuân và mùa hè, Jon Ferrando, người sáng lập kiêm giám đốc điều hành của Blue Compass cho biết. Thay vào đó, một đợt nhảy vọt bất ngờ của lạm phát trong những tháng đầu năm đã khiến Fed giữ nguyên lãi suất.
Ông Ferrando cho biết: "Hiện tại, chúng ta đang trong giai đoạn chậm lại. Chúng ta đã ở trong giai đoạn này trong hai năm và tôi không thấy chúng ta có thể thoát khỏi giai đoạn này vào năm 2024. Tôi không nhất thiết thấy Fed cắt giảm lãi suất đáng kể và nếu chúng ta có một cuộc bầu cử chính trị gây chia rẽ thì điều đó sẽ ảnh hưởng đến tâm lý người tiêu dùng".
Một số người ví thời điểm hiện tại giống như giữa những năm 1990, một giai đoạn khác khi Fed đã hạ cánh mềm, bất chấp những dấu hiệu truyền thống về suy thoái - chẳng hạn như sự thu hẹp nguồn cung tiền và các chỉ số yếu liên tiếp về đơn đặt hàng sản xuất. Nền kinh tế tiếp tục tăng trưởng trong 5 năm nữa, cho đến khi bong bóng dot-com nổ tung. Trong một ghi chú nghiên cứu với tiêu đề Breaking the Rules, nhà kinh tế trưởng bộ phận toàn cầu của Morgan Stanley Seth Carpenter đã đặt câu hỏi rằng: liệu các dấu hiệu chậm lại trong nền kinh tế có phải là điều gì đó lớn hơn không.
Ông viết: “Tôi không biết rằng chúng ta có thể chứng kiến nền kinh tế phát triển trong nửa thập kỷ tới hay không. Nhưng hiện tại, chúng ta cần các dữ liệu tích cực hơn để thay đổi suy nghĩ”.
Bloomberg