bài viết dựa trên quan điểm cá nhân của Bryce Elder từ Financial Times

Giá trị của các loại tiền điện tử đại diện cho một con sóc xám đã bị chết, một con hà mã lùn Thái Lan và một chú chó hoạt hình đã bùng nổ kể từ sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ tháng trước, khi chiến thắng của Donald Trump kích thích làn sóng đầu cơ vào các đồng tiền meme.

Đây là một câu chuyện thú vị, nhưng liệu nó có thực sự liên quan đến thị trường tài chính? Có những thuật ngữ quen thuộc như giá trị thị trường và tính thanh khoản, cùng với chủ đề phổ biến về những ảo tưởng tập thể phi thường. Các lãnh đạo từ những doanh nghiệp hợp pháp được trích dẫn rằng mọi thứ đã đi quá xa. “Các đồng tiền meme chẳng khác gì tài sản bong bóng thể hiện sự phấn khích quá mức của thị trường,” các nhà phê bình, bao gồm cả những nhân vật lớn trong ngành công nghiệp tiền điện tử, cho biết.

Điều đó nghe có vẻ ổn, nhưng nếu các đồng tiền meme không phải là chứng khoán, tại sao thị trường phải quan tâm?

Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) cho rằng nhiều mã thông báo tiền điện tử là chứng khoán và chỉ nên được giao dịch trong giới hạn của luật chứng khoán Mỹ. Dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Gary Gensler, các hành động của SEC đối với các công ty tiền điện tử dựa trên một quy tắc rõ ràng và dễ áp dụng: không thử bất kỳ điều gì mới. Bảo vệ người tiêu dùng bằng cách cấm đoán. Ví dụ, việc SEC truy đuổi Coinbase dường như gửi thông điệp rằng giao dịch tiền điện tử là xấu ngay cả khi có mức độ tuân thủ quy định cao như tại Hoa Kỳ.

Các đồng tiền meme thực tế đang khai thác một lỗ hổng trong quan điểm pháp lý đó, vốn được định hình từ vụ sụp đổ trước đây, khi nhiều người bị lừa đảo bởi DeFi và Web3. Như Gensler đã nói trong một bài phát biểu năm 2022:

“Trong số gần 10,000 token trên thị trường tiền điện tử, tôi tin rằng phần lớn là chứng khoán. Nói chung, công chúng đầu tư đang mua hoặc bán các token chứng khoán tiền điện tử vì họ kỳ vọng lợi nhuận từ nỗ lực của người khác trong một doanh nghiệp chung.”

Giờ đây, không ai nói nhiều về các dự án doanh nghiệp chung nữa. Việc bán token với lời tuyên bố rằng số tiền sẽ được sử dụng để xây dựng hoặc duy trì thứ gì đó, theo SEC, là tạo ra chứng khoán đầu tư không được phép. Nhưng việc bán token không liên quan đến doanh nghiệp chung và không đòi hỏi nỗ lực từ bất kỳ ai lại giống như phiên bản biếm họa của chứng khoán đầu tư, nên chúng nằm ngoài ngưỡng quản lý.

Sự rời đi của Gensler vào tháng 1, khi "memePOTUS" nhậm chức, được dự đoán rộng rãi sẽ dẫn đến các quy định thân thiện với tiền điện tử. Có hai cách để nhìn nhận điều này:

1. Luật chứng khoán Mỹ được điều chỉnh để biến tiền điện tử thành một loại tài sản thông thường, được tích hợp vào hệ thống tài chính chính thống, điều này sẽ làm tăng chi phí và vi phạm quy định.
2. Tiền điện tử tiếp tục hoạt động tự do và các cơ quan quản lý Hoa Kỳ được chỉ thị không can thiệp. Điều này sẽ đầy phấn khích và làm nhiều người giàu có, nhưng cũng khiến nhiều người phá sản, do đó không thể khẳng định chắc chắn vấn đề tốt hay xấu.

Trong kịch bản đầu tiên, các đồng tiền meme có thể gặp rắc rối. Chúng rất khó có khả năng được phân loại là chứng khoán, và sự hồi sinh gần đây không ảnh hưởng đến tính toàn vẹn của thị trường vốn. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là nên áp dụng một chế độ quản lý hai tầng. Ngay cả những người vận động hành lang thân thiện nhất với tiền điện tử cũng nhận thấy rủi ro khi để những trò lố bịch của các đồng tiền rác hoành hành trong khi cố gắng nâng bitcoin lên ngang tầm với TPCP Mỹ.

Trong kịch bản thứ hai, các đồng tiền meme hầu như không bị ảnh hưởng. Khả năng một token mới lạ bị phân loại là chứng khoán sẽ từ gần như không phải bằng 0, và những trò hề hiện tại có thể tiếp tục miễn là người ta còn thấy nó thú vị. Trong hai kịch bản, điều này có vẻ là khả thi nhất.

Chế độ bảo vệ người tiêu dùng của SEC thông qua việc cấm đoán đã thất bại vì bắt đầu từ một điểm sai lầm. Việc gộp tiền điện tử với thị trường vốn chỉ dựa trên những điểm tương đồng bề mặt là một sai lầm lớn.

Việc cấm các token tiền điện tử có thể bị hiểu nhầm là chứng khoán đầu tư là hợp lý, nhưng môi trường thù địch này đã cản trở khả năng đổi mới hữu ích trong lĩnh vực chính thống. Trong khi đó, tư duy này lại bỏ qua sự phát triển của một ngành công nghiệp cờ bạc tự phát, nơi mọi quân bài đều bị đánh dấu và mọi con xúc xắc đều bị kiểm soát. Một chính phủ thực sự muốn ngăn công dân mình đặt cược vào những trò chơi như “Jenga kỹ thuật số” sẽ được phục vụ tốt hơn nếu giao nhiệm vụ này cho các loại cơ quan quản lý khác.

Liệu một nước Mỹ mới thân thiện với tiền điện tử có thể dẫn đầu xu hướng? Chỉ cần một vụ “rugpull” nổi bật (tức lừa đảo tiền điện tử lớn), dư luận có thể chuyển hướng ngay lập tức, với các nhân vật lớn trong ngành như CZ (CEO Binance) đã chuẩn bị sẵn sàng cho phản ứng dữ dội. Với việc SEC sắp bị loại bỏ khỏi vị trí kiểm soát, không loại trừ khả năng chính quyền Trump sẽ đưa ra luật liên bang yêu cầu cấp phép cho các sàn giao dịch tiền điện tử, bổ sung vào mạng lưới quy định cờ bạc cấp bang hiện tại của Mỹ.

Đây sẽ là một sự tái phân loại hữu ích. Các tài sản được token hóa sẽ do các cơ quan quản lý hiện đang chịu trách nhiệm với những tài sản đó quản lý, trong khi các token không đại diện cho tài sản sẽ được coi là chip cờ bạc. Bảo vệ người tiêu dùng sẽ chuyển sang phạm vi tác hại liên quan đến cờ bạc. Thay vì nói token PEPE có giá trị thị trường tương đương với chuỗi siêu thị Sainsbury’s, chúng ta có thể so sánh nó với một phần ba doanh thu đặt cược của Super Bowl. Dù so sánh nào cũng không hoàn hảo, nhưng cách thứ hai có lẽ hợp lý hơn cách đầu tiên.

Trong lúc này, điều hữu ích nhất mà chúng ta có thể làm là ngừng coi memecoin như chứng khoán. Chúng không phải chứng khoán, và trong tương lai gần cũng sẽ không trở thành chứng khoán. Chúng chỉ là những token trong các trò chơi MMO kiểu “chơi liều ăn nhiều”.

Có một giả định phổ biến rằng giao dịch memecoin là trò chơi ngốc nghếch của những người ngốc nghếch. Điều này có thể đúng ở biên độ, nhưng hầu hết người chơi đang đầu cơ một cách hợp lý, giống như cách mà những người đánh bạc thường làm. Họ nhận ra rằng cơ hội thoát thân kịp thời của mình sẽ được cải thiện nếu chọn một cái tên hài hước, hoặc thực hiện giao dịch rửa để đẩy giá trị một lượng token nhỏ lên mức vô lý, hoặc tận dụng các chiến dịch quảng bá ảo, hoặc bất kỳ thủ thuật nào tương tự. Ngay cả những người tham gia muộn cũng có thể kiếm lợi, chẳng hạn nếu một tổ chức truyền thông có sức ảnh hưởng đưa token này lên trang chủ và thu hút thêm nhiều người muốn thử vận may.

Chiến lược này tiếp tục hoạt động vì phần lớn tin tức tài chính không đề cập đến những cái tên như Moo Deng hay Hawk Tuah Girl. Tin tức chủ yếu xoay quanh chứng khoán, vốn được thiết kế khá nhàm chán.

Khi chúng ta ngừng coi memecoin như chứng khoán và đối xử với chúng như bất kỳ thị trường cờ bạc nào khác, chu kỳ thu hút sự chú ý ký sinh này có thể sẽ bị phá vỡ.