Bitcoin hiện đang giao dịch gần $18,000, tăng gần 100% trong sáu tháng và đang tiếp cận mức cao nhất mọi thời đại đạt được vào năm 2017 (sau đó là một đợt lao dốc kinh hoàng mà bất kỳ người đầu tư Bitcoin nào cũng đều muốn quên đi). Cổ phiếu của Galaxy thậm chí còn có màn thể hiện tốt hơn, tăng 380%. Tổng tài sản tại Grayscale Bitcoin Trust, nhà cung cấp ủy thác lớn nhất về tiền điện tử, đã tăng gấp 4 lần trong năm nay lên 8.4 tỷ USD. 

Nhưng liệu điều này có thực sự được thúc đẩy bởi những người tìm kiếm sự bảo vệ khỏi một thế giới bất ổn? Việc triển khai vắc-xin Covid-19 ngày càng tới gần; Steve Bannon, cố vấn một thời của Donald Trump, đã khen ngợi Bitcoin như là một phần của “sự phát triển toàn cầu”, có vẻ sắp phải rời khỏi nội các chính phủ. Cùng với đó, thị trường chứng khoán toàn cầu đang ở gần mức cao nhất mọi thời đại.

Bitcoin hiện trông như thị trường chứng khoán phiên bản sử dụng Steroid hơn là vàng phiên bản kỹ thuật số, hầu như không biến động kể từ cuối tháng 10 khi niềm tin về một phương pháp chữa trị Covid-19 dần tăng lên. Bạn có thể thấy lý do tại sao những nhà quản lý quỹ đầu cơ như Ray Dalio lại tỏ ra nghi ngờ về sức hấp dẫn của Bitcoin. 

Mối tương quan trên mức trung bình gần đây của tiền điện tử với cổ phiếu khá tốt khi mọi thứ đều tăng giá, nhưng không phải trong thời điểm khó khăn. Ví dụ: vào giữa tháng 3, nhu cầu nắm giữ tài sản an toàn của các nhà đầu tư đẩy giá Bitcoin xuống chỉ còn một nửa. Một nghiên cứu gần đây của Fed Kansas so sánh trái phiếu, vàng và bitcoin từ năm 1995 đến tháng 2 năm 2020 cho thấy trái phiếu kho bạc hoạt động “luôn luôn” như một tài sản trú ẩn an toàn, vàng “thỉnh thoảng” và Bitcoin “không bao giờ”.

Đằng sau cuộc thảo luận về “vàng kỹ thuật số” là thực tế của một tài sản đầu cơ thất thường, vẫn có khả năng biến động giá lớn. Các nhà đầu tư nghiêm túc trong thị trường tiền điện tử một phần vì tìm kiếm các cơ hội giao dịch rủi ro: Quỹ phòng hộ Charisma của Paul Tudor Jones đã so sánh bitcoin với việc “đầu tư vào Google từ đầu”. Xếp ngay sau “dòng tiền thông minh” là những nhà giao dịch cá nhân đầy hào hứng, những người dường như đã sử dụng khoản tiền được cấp từ gói kích thích 1,200 tỷ USD để mua bitcoin. 

Trong khi các công ty thanh toán kỹ thuật số như PayPal Holdings Inc. và Square Inc. đã tung ra các ứng dụng bitcoin, đợt tăng giá lần này không phải do mọi người mua cà phê cappuccino bằng tiền điện tử. Dữ liệu từ Chainalysis ước tính các hoạt động thương mại chỉ chiếm khoảng 1% hoạt động tiền điện tử ở Bắc Mỹ từ giữa năm 2019 đến giữa năm 2020, trong khi các sàn giao dịch chiếm tới gần 90%. Ở Đông Á, thị trường tiền điện tử lớn nhất thế giới, giao dịch bitcoin được thúc đẩy bởi Tether, một đồng tiền điện tử được sử dụng như đồng đô la Mỹ. 

Tiền điện tử vẫn là một tài sản đầu cơ mà những người tham gia đặt cược vào hy vọng đổi đời, không phải là nhân tố thay đổi thói quen về cách sử dụng tiền của người tiêu dùng.

Do đó, Dalio đã khá bối rối vào tuần này, tự hỏi rằng liệu ông có “bỏ quên thứ gì không?” sau khi gọi bitcoin là bong bóng hồi năm 2017. Bitcoin vẫn chưa thể khắc phục được các điểm yếu cơ bản và trở thành một loại tiền tệ hay một phương thức lưu trữ giá trị, và nếu nó trở thành mối đe dọa đối với các chính phủ và ngân hàng trung ương, nó sẽ phải đối mặt với các điều luật quản lý gắt gao. Quan điểm của ông khá hợp lý: Bitcoin vẫn giống như một tài sản bong bóng, được phóng đại bởi sự khan hiếm giả tạo của giới hạn nguồn cung 21 triệu và tâm lý “nắm giữ dài hạn” trong số những người sở hữu nó, ước tính khoảng 60% lượng tiền lưu hành. 

Tất nhiên bạn có thể gọi rất nhiều thứ là bong bóng, bao gồm thị trường chứng khoán thúc đẩy bởi sự tăng giá của Tesla Inc. và các công ty mua lại đặc biệt (SPACs). Nhưng sức mạnh đặc biệt của sự hưng phấn bitcoin được thể hiện qua việc những người nổi tiếng như JK Rowling và Maisie Williams hỏi công khai các mẹo về tiền điện tử trên Twitter. Những người như Novogratz và Elon Musk cũng rất vui vẻ đưa ra lời khuyên ủng hộ đà tăng của BTC. 

Với sự cường điệu này, liệu đà tăng năm 2020 có đồng nghĩa với sự sụp đổ giống năm 2012? Không hẳn là vậy, nhưng các yếu tố thúc đẩy giá của Bitcoin không có vẻ gì chắc chắn. Novogratz cảm thấy năm nay là một cột mốc quan trọng: “Chúng ta đã vượt sông Rubicon… Bitcoin hiện đã là một tài sản,” ông nói vào tháng 8. Nhưng sẽ cần nhiều hơn là chỉ đà tăng giá thứ hai lên $20,000 để thực sự thuyết phục các ngân hàng lớn và người tiêu dùng tin rằng đây là đà tăng giá ổn định.