Bắc Kinh đã áp đặt nhiều hạn chế vào năm 2020, từ thuế quan đến các lệnh cấm không chính thức, sau khi Úc kêu gọi một cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc của Covid-19. Đây là đỉnh điểm của căng thẳng khởi nguồn vào năm 2018, khi Canberra cấm Huawei hòa lưới mạng 5G của mình.

Nhiều nhà xuất khẩu khó có thể chịu đựng được việc đánh mất thị trường lớn nhất của mình, nhưng triển vọng đã cải thiện đáng kể trong năm nay do một số hạn chế đã được dỡ bỏ. Lúa mạch là hàng hóa mới nhất được hưởng lợi từ sự tan băng trong căng thẳng chính trị khi Bắc Kinh bãi bỏ thuế ngũ cốc của Úc vào đầu tháng này.

Quyết định này được đưa ra sau bước đột phá lớn nhất xảy ra vào đầu năm, khi Trung Quốc hủy bỏ lệnh cấm than của Úc. Các biện pháp kiểm soát với bông và gỗ cũng đã được nới lỏng trong những tháng gần đây, trong khi các hạn chế vẫn được áp dụng đối với rượu vang, tôm hùm và thịt bò. Xuất khẩu quặng đồng đã sập xuống mức không đáng kể kể từ khi các thương nhân Trung Quốc được lệnh ngừng mua vào cuối năm 2020.

Lấy năm 2019 làm cơ sở, trong ba năm từ 2020 đến 2022, doanh thu xuất khẩu bị ảnh hưởng trên 8 mặt hàng đó đạt tổng cộng khoảng 31 tỷ USD, theo dữ liệu hải quan Trung Quốc. Đó không phải là một số tiền khổng lồ nếu xét theo tỷ lệ xuất khẩu hàng hóa tổng thể của Úc, vốn đã lên tới 400 tỷ USD vào năm ngoái, và thậm chí còn ít hơn trong nền kinh tế Trung Quốc. Nhưng một số ngành công nghiệp riêng lẻ đã gặp khó khăn trong việc đối phó với sự sụt giảm trong nhu cầu và tìm kiếm thị trường mới.

Hy vọng đang tăng cao rằng rượu vang có thể là mặt hàng xuất khẩu tiếp theo được dỡ bỏ thuế quan. Lee McClean, giám đốc điều hành của cơ quan công nghiệp Nho và Rượu Úc cho biết: “Không có thị trường hay tập hợp thị trường nào có thể thay thế thị trường Trung Quốc.

Dù vậy, mối quan hệ giữa các đối tác thương mại khó có thể trở lại như trước đây. Theo ông, “một số doanh nghiệp Úc sẽ thận trọng hơn khi quay trở lại thị trường sau những tác động của thuế nhập khẩu đối với nhiều doanh nghiệp.

Theo nhà phân tích Pia Piggot của Rabobank, trước khi áp thuế quan, Trung Quốc chiếm 18% khối lượng xuất khẩu rượu vang của Úc nhưng chiếm 40% giá trị. “Trung Quốc là một thị trường có giá trị cao đối với rượu vang thương mại của Úc và việc mất đi phần giá trị chênh lệch đã ảnh hưởng lớn tới ngành.”

Thủ tướng Úc Anthony Albanese hồi đầu tháng này cho biết ông có kế hoạch nêu lên những trở ngại thương mại vẫn còn bị áp với rượu vang, tôm hùm và một số nhà xuất khẩu thịt bò khi ông gặp người đồng cấp Trung Quốc Tập Cận Bình vào lần tới. Nhà lãnh đạo Úc đang cân nhắc một chuyến đi tới Bắc Kinh để hội đàm trước cuối năm nay.

Trung Quốc là quốc gia mua hàng hóa lớn nhất của Úc, cho phép Bắc Kinh sử dụng thương mại như một công cụ để khuếch đại các nỗ lực ngoại giao của mình, hoặc như một cái dùi cui để ghi điểm chính trị. Đồng thời, chính phủ đã tránh nhắm mục tiêu vào các nguồn thu xuất khẩu hàng đầu của Úc, như quặng sắt và khí đốt tự nhiên, rất có thể vì đó là những mặt hàng mà nền kinh tế của nước này phụ thuộc vào.

Có thể cho rằng, Trung Quốc chỉ bắt đầu nhập khẩu than của Úc vì họ lo ngại khoảng trống nguồn cung đang lớn dần có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất điện và sản xuất thép khi nền kinh tế của nước này mở cửa trở lại sau đại dịch. Dù sao đi nữa, ngành than của Úc có lẽ đã vượt qua lệnh cấm tốt hơn so với các ngành khác.

Gerhard Ziems, giám đốc tài chính của nhà sản xuất than luyện kim Coronado Global Resources, cho biết 6 tháng đầu năm rất khó khăn, nhất là đối với các nhà sản xuất thép Trung Quốc, khi phải tìm nguồn cung mới với giá cao hơn hoặc chất lượng thấp hơn.

Cuối cùng, Trung Quốc mua nhiều hơn từ Mỹ và Nga, trong khi người mua châu u chuyển sang Úc. “Mất khoảng 6 tháng, và sau đó giá cả tăng lên,” anh ấy nói, khiến Coronado có vị thế “tốt hơn rất nhiều” so với trước khi có lệnh cấm vận.

Coronado không còn bán bất kỳ hàng hóa nào của Úc cho Trung Quốc, mặc dù lệnh cấm đã được dỡ bỏ, vì các thị trường như Ấn Độ hiện đang sinh lợi hơn. BHP, công ty cung cấp than luyện kim lớn trong thời gian dài cho Trung Quốc, cũng cho biết các nhà sản xuất thép Ấn Độ đã khắc phục được phần lớn tình trạng trì trệ.