Báo cáo tổng quan: Thị trường dầu mỏ trước thách thức địa chính trị và kinh tế
Ngọc Lan
Junior Editor
Thị trường dầu mỏ bỗng chốc chấn động khi mối đe dọa xung đột trực diện giữa Iran và Israel ngày một leo thang, có khả năng tác động mạnh đến giá dầu trong bối cảnh nhu cầu đang ở đỉnh cao chưa từng thấy và nguồn cung đang dần thắt chặt. Những nhà đầu tư bán khống (short seller) trên thị trường dầu mỏ như bừng tỉnh giấc mộng sau khi Iran phóng cuộc tấn công tên lửa đạn đạo quy mô lớn chưa từng có vào lãnh thổ Israel.
Theo The Wall Street Journal, mặc dù phần lớn tên lửa đã bị đánh chặn, vẫn có một số tên lửa đã xuyên thủng hệ thống phòng thủ và tác động đến khu vực miền Trung và miền Nam Israel. Các cơ quan y tế nước này cho biết may mắn không có thương vong và chỉ ghi nhận một số thương tích nhẹ, phần lớn nhờ vào sự hỗ trợ kịp thời của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, sự kiện này đã đẩy căng thẳng lên cao trào, gióng lên hồi chuông cảnh báo về nguy cơ đe dọa nguồn cung dầu toàn cầu.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đanh thép tuyên bố Iran đã phạm phải sai lầm nghiêm trọng và chắc chắn sẽ phải trả giá đắt. Trước đó, Israel đã nhiều lần cảnh cáo Iran rằng bất kỳ hành động tấn công nào nhằm vào lãnh thổ Israel sẽ được đáp trả bằng đòn tấn công trực diện vào các cơ sở hạt nhân hoặc hệ thống sản xuất và tinh lọc dầu của họ.
Cuộc tấn công của Iran đã lấn át mọi yếu tố gây sức ép giảm giá dầu trước đó, như cuộc đình công của công nhân cảng hay những báo cáo về việc Ả Rập Xê Út cảnh báo khả năng giá dầu sụt giảm xuống mức 50 USD/thùng. Thậm chí, có nguồn tin cho rằng họ đã ngầm đe dọa sẽ tăng sản lượng dầu thô để răn đe các nước thành viên OPEC nếu các quốc gia này không tuân thủ hạn ngạch sản xuất đã thỏa thuận.
Thị trường dầu mỏ gần đây đã chứng kiến những diễn biến đầy kịch tính, khi bất chấp dấu hiệu nguồn cung đang thắt chặt nhanh chóng, giá dầu vẫn không có phản ứng tương xứng. Luận điểm cho rằng nhu cầu từ Trung Quốc tăng trưởng chậm chạp đã bị lung lay mạnh mẽ trước gói kích thích kinh tế quy mô lớn của nước này, cùng với sự bùng nổ ấn tượng của thị trường chứng khoán Trung Quốc - một hiện tượng chưa từng thấy kể từ cuộc khủng hoảng tài chính 2008.
Dự trữ dầu Hoa Kỳ tiếp tục suy giảm đáng báo động
Báo cáo mới nhất từ Viện Dầu mỏ Hoa Kỳ (API) một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng suy giảm nguồn cung dầu của quốc gia này. Cụ thể, dự trữ dầu thô trong tuần qua đã giảm thêm 1.451 triệu thùng. Đáng chú ý, nguồn cung dầu diesel sụt giảm mạnh hơn dự báo, lên tới 2.666 triệu thùng, trong khi dự trữ xăng chỉ tăng nhẹ 909,000 thùng.
Trái ngược với những dấu hiệu đáng quan ngại này, các quỹ đầu cơ vẫn tỏ ra thờ ơ trước những rủi ro hiện hữu đối với nguồn cung dầu và duy trì thái độ bi quan về triển vọng nhu cầu. Lần đầu tiên trong lịch sử, số lượng nhà đầu tư bán khống (short seller) dầu thô Brent đã vượt qua số người nắm giữ vị thế mua dài hạn. Trong khi đó, dự trữ dầu của Mỹ tại trung tâm giao nhận Cushing, Oklahoma đang ở mức thấp kỷ lục trong nhiều năm qua, buộc các nhà máy lọc dầu vùng Vịnh phải chấp nhận trả giá cao hơn so với giá HĐTL WTI để đảm bảo nguồn cung.
Trong bối cảnh nguy cơ xung đột vũ trang đang ngày càng hiện hữu, nhiều chuyên gia đặt câu hỏi về tính sáng suốt của quyết định rút Kho Dự trữ Dầu Chiến lược xuống mức thấp nhất trong gần bốn thập kỷ qua. Mặc dù chính phủ đang nỗ lực bổ sung lại kho dự trữ, nhưng việc thiếu hụt ngân sách đã cản trở quá trình khôi phục kho dự trữ về quy mô ban đầu, làm suy yếu đáng kể hiệu quả của nó như một biện pháp răn đe hoặc khả năng đối phó với tình huống khẩn cấp.
Thế giới đang nín thở chờ đợi phản ứng từ Israel - quốc gia vừa thể hiện sức mạnh quân sự đáng gờm khi vô hiệu hóa phần lớn tiềm lực của Hezbollah. Tel Aviv khẳng định rằng những hành động quyết đoán của họ đã chặn đứng một cuộc tấn công mới nhằm vào lãnh thổ Israel, đồng thời cảnh báo sẽ có biện pháp đáp trả thích đáng trước hành vi gây hấn của Iran.
Trong khi đó, Tehran tuyên bố chiến dịch tấn công tên lửa vào Israel đã kết thúc, nhưng kèm theo lời cảnh cáo rằng bất kỳ hành động trả đũa nào từ phía Israel sẽ phải đối mặt với sự hủy diệt khốc liệt. The Wall Street Journal đưa tin, quân đội Israel đã ngầm báo hiệu ý định trả đũa, tuy nhiên vẫn giữ kín về phương thức và thời điểm cụ thể.
Trên một mặt trận khác, The Wall Street Journal tiết lộ thông tin đáng chú ý về khả năng Ả Rập Xê Út chuẩn bị phát động một cuộc chiến sản lượng dầu mỏ. Theo WSJ, "Bộ trưởng Dầu mỏ Ả Rập Xê Út đã cảnh báo rằng giá dầu có thể lao dốc xuống mức thấp chỉ còn 50 USD/thùng nếu những thành viên trong OPEC+ không tuân thủ nghiêm ngặt hạn ngạch sản xuất đã cam kết". Thông tin này được các đại biểu trong tổ chức tiết lộ.
Tuyên bố trên được các quốc gia sản xuất dầu khác giải mã như một lời đe dọa ngầm từ Ả Rập Xê Út. Họ cho rằng Riyadh sẵn sàng kích hoạt một cuộc chiến giá để bảo vệ thị phần nếu các thành viên khác không tuân thủ nghiêm túc các thỏa thuận của nhóm. Trước tình hình căng thẳng này, các thành viên chủ chốt của liên minh OPEC+, bao gồm OPEC và các đồng minh, dự kiến sẽ có cuộc họp trực tuyến vào thứ Tư tới để thảo luận về khả năng nới lỏng hạn chế sản xuất vào tháng 12.
Quả thật, Ả Rập Xê Út đang bộc lộ sự bất mãn với những thành viên không tuân thủ trong OPEC. Tuy nhiên, chúng ta đang chứng kiến những tín hiệu tích cực về sự tuân thủ ngày càng tăng. Theo nhận định của tôi, những phát ngôn gần đây không phải là lời đe dọa ngầm về việc tăng sản lượng. Mặc dù vậy, nếu các quốc gia như Iraq tiếp tục sản xuất vượt mức, không loại trừ khả năng Ả Rập Xê Út sẽ đáp trả bằng cách nâng công suất. Trong bối cảnh hiện tại, một động thái như vậy có thể được xem là thiếu khôn ngoan. Các yếu tố cơ bản về cung cầu đang dần định hình lại mức giá, và với nguy cơ gián đoạn nguồn cung từ Iran ngày càng hiện hữu, chúng ta có thể đối mặt với một sự đảo chiều mạnh mẽ trên thị trường, dẫn đến nhu cầu tăng sản lượng là điều tất yếu.
Theo báo cáo của Amena Bakr từ Diễn đàn Thị trường Năng lượng Gulf Intelligence tại Fujairah, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) đã bày tỏ sự đồng thuận với Ả Rập Xê Út về việc cần phải và sẽ có sự tuân thủ nghiêm ngặt hơn đối với các cam kết cắt giảm sản lượng. Bộ trưởng Năng lượng & Cơ sở Hạ tầng UAE, ông Suhail Al Mazrouei, đã nhấn mạnh: "Các quốc gia thành viên OPEC+ đang nỗ lực hết sức để cân bằng cung cầu. Chúng tôi không hoàn hảo, nhưng hãy tưởng tượng một thế giới không có sự tồn tại của liên minh này - chắc chắn sẽ là một sự hỗn loạn toàn diện."
Thực tế, theo quan điểm của tôi, thế giới hiện đang trong tình trạng hỗn loạn. Một phần không nhỏ của tình trạng này bắt nguồn từ chính sách năng lượng thiển cận và thiếu tầm nhìn của Hoa Kỳ.
Investing