Các quyết định của ngân hàng trung ương đã trở nên dễ đoán hơn. Nhật Bản dường như là một trường hợp ngoại lệ. Ông Kazuo Ueda đã phá vỡ một trong những quy tắc cơ bản của hoạt động tiền tệ với đợt tăng lãi suất gây sốc gần đây. Từ bài phát biểu của ông tại quốc hội tuần trước, ông đã tiếp thu được rất ít bài học từ sự việc này, dẫn tới hậu quả đáng tiếc khi ông đánh mất niềm tin của thị trường Nhật Bản.

Trong nhiều giờ làm chứng vào thứ 6, thống đốc BoJ đã cho rằng sự sụp đổ của thị trường vào đầu tháng 8 là do lo ngại về nền kinh tế Mỹ thay vì bất cứ điều gì xảy ra ở Nhật Bản, chứ chưa nói đến việc tăng lãi suất vào ngày 31 tháng 7. Vấn đề là điều này giả định rằng BoJ không có cơ quan nào. Fed chắc chắn là "người đứng đầu" trong số các ngân hàng trung ương, nhưng quyết định của Nhật Bản cũng rất quan trọng.

Bất kể nguyên nhân gốc rễ của sự sụp đổ ngày 5 tháng 8 là gì — khi chỉ số chứng khoán Nikkei 225 giảm hơn 12% và USDJPY giảm mạnh — BoJ vẫn phải chịu trách nhiệm. Phố Wall đã trải qua một ngày khó khăn, nhưng không giống như sự suy thoái ở Tokyo. BoJ đã mắc sai lầm khi tăng lãi suất 25 bps, vẫn còn rất thấp theo tiêu chuẩn toàn cầu. Sai lầm không phải là động thái tăng lãi suất, mà là sự kết hợp với kế hoạch cắt giảm mua trái phiếu và định hướng chính sách tiền tệ hawkish hơn. Phần lớn các nhà kinh tế cho rằng ông Ueda sẽ phản đối việc tăng lãi suất.

Có lẽ không thể kỳ vọng rằng ông Ueda sẽ đồng ý bất kỳ quan điểm nào có giá trị đối với các nhà phê bình chính trị. Những phát biểu của ông cho thấy rằng lãi suất có thể sẽ tiếp tục tăng nếu nền kinh tế hoạt động như dự kiến. Nhiều nhà phân tích khu vực tư nhân dự đoán sẽ có ít nhất một đợt tăng nữa trong năm nay, trừ khi Mỹ suy thoái. Ông Ueda đã không nhắc lại quan điểm của Phó Thống đốc Shinichi Uchida vào ngày 7 tháng 8 rằng lãi suất sẽ không tăng khi thị trường bất ổn. Ông Uchida không chấp nhận rằng BoJ có thể chính là nguyên nhân chính gây ra bất ổn.

Chính sách cần được tiến hành dựa trên các đánh giá về triển vọng của nền kinh tế. Nhưng trừ khi các nhà chức trách muốn bị đổ lỗi cho sự hỗn loạn tiếp theo về cổ phiếu và tiền tệ, ông Ueda nên chú ý nhiều hơn đến vấn đề truyền thông. Không nói về việc rò rỉ thông tin cho các ấn phẩm được chọn, mặc dù điều đó rất tai tiếng, chúng tôi cho rằng đã đến lúc BoJ hiểu rằng ngân hàng trung ương hiện đại cần chú ý cả hai vấn đề: những phát ngôn và các động thái.

Trong bài thuyết trình tại cuộc họp kín của Fed tại Jackson Hole, Wyoming, Eric Swanson của Đại học California, Irvine, lập luận rằng nhà đầu tư đã dự đoán tốt hơn vì các quan chức đã tăng cường nỗ lực truyền đạt ý định. Ông đã viết trong một bài báo vào tháng 3 với Vishuddhi Jayawickrema của ngân hàng trung ương Sri Lanka rằng "bản thân các thông báo của FOMC hiếm khi gây bất ngờ, và những thay đổi đáng kể trong chính sách tiền tệ thường được truyền đạt đến thị trường trước thông qua các bài phát biểu". Đây nên là điều bắt buộc tại BoJ.

Ông Ueda dường như khá khó đoán. Trong hầu hết năm đầu tiên tại nhiệm, ông đã hành động chậm hơn nhiều so với dự kiến ​​của nhiều người, nhưng giờ đây lại như đang liên tục "tăng tốc". Vào tháng 4, ông đã đồng ý rằng tác động của sự biến động USDJPY đối với giá cả - khi đó cặp tỷ giá này được giao dịch ở mức thấp hơn 160 một chút - có thể bị "bỏ qua". Ba tháng sau, USDJPY đã trở thành một rủi ro đáng sợ đối với khả năng lạm phát tăng vọt vượt xa mục tiêu 2% của ngân hàng, đến mức ông cho biết ông cần phải tăng lãi suất mà không cần chờ dữ liệu xác nhận chu kỳ tiền lương - giá cả. USDJPY khi đó vẫn giao dịch dưới mức 160 một chút. Tại cùng cuộc họp, BoJ đã hạ triển vọng GDP cho năm tài chính hiện tại xuống còn 0.6%, cho thấy ít có khả năng nền kinh tế sẽ "quá nóng".

Vậy điều gì đã thay đổi? Ông Ueda có thể thấy rằng hiện tại là thời điểm "bây giờ hoặc không bao giờ". Cuộc họp chính sách vào tháng 9 sẽ diễn ra một tuần trước khi Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền bầu ra một nhà lãnh đạo mới. Tháng 10 là thời điểm ngay trước cuộc bầu cử của Hoa Kỳ; tháng 12 là thời điểm thanh khoản thấp. Nhưng đây đều là những ngày đã được biết trước. Một yếu tố hợp lý hơn là cuộc họp vào tháng 5 của ông Ueda với thủ tướng sắp mãn nhiệm Fumio Kishida để thảo luận về vấn đề tiền tệ. Mặc dù BoJ hoạt động độc lập với chính phủ, nhưng ông Kishida có thể đã giải thích về sự bất mãn ngày càng tăng của công chúng đối với USDJPY. Ông Ueda đã trở nên thận trọng đáng kể đối với USDJPY sau đó.

Cảm giác rằng chính trị đang đè nặng lên ông Ueda, người trước đây luôn cảnh giác và bình tĩnh; những lời giải thích không có sức thuyết phục của ông về đợt tăng lãi suất đột ngột và sự thay đổi thái độ về tác động của USDJPY càng làm tăng thêm những lo ngại đó. Trong những tuần gần đây, khi Tokyo chuẩn bị cho thủ tướng mới đầu tiên sau ba năm, ông Ueda dường như đã chuyển sang hướng bình thường hóa chính sách tiền tệ, bất kể điều đó có nghĩa là gì. Những người ủng hộ tiền dễ mượn hơn, một lập trường được cố thủ tướng Shinzo Abe thể hiện, hiện đang thiếu rất nhiều, ít nhất là một phần do suy yếu của phe phái trước đây của ông Abe. Nhiều người trong số những người chạy đua để thay thế ông Kishida ủng hộ lãi suất cao hơn.

Lãi suất Nhật Bản vẫn ở mức thấp so với Mỹ. BoJ dường như đã cam chịu, tiếp tục tách mình khỏi di sản của cựu thống đốc Haruhiko Kuroda, người đã bắt đầu một cuộc tấn công lớn vào tình trạng giảm phát vào năm 2013. Ông Ueda lập luận rằng thời thế đã thay đổi; sự cảnh giác đối với lạm phát hiện nay là hợp lý. Nhưng sự ác cảm đối với các cú sốc cũng tăng lên.

Hiện tại, ông Ueda đã thoát khỏi áp lực từ thị trường sau khi tăng lãi suất đột ngột. Bất chấp quy mô của lần sụp đổ thị trường này, tình hình kinh tế đã phần nào phục hồi. Một cuộc khảo sát gần đây của Nikkei cho thấy 54% ủng hộ động thái này — với sự ủng hộ lớn nhất không phải trong số những người về hưu có tài khoản tiết kiệm lớn, mà là những người ở độ tuổi 30. Nhưng hãy để ngày 5 tháng 8 như một lời cảnh báo: Ông Ueda phải noi theo những người đồng cấp toàn cầu trong việc đưa ra quyết định chắc chắn hơn và sử dụng phương tiện truyền thông hiệu quả.