Không khó để nhận ra sự hình thành bong bóng. Nhưng các nhà đầu tư dày dặn kinh nghiệm đều biết rằng rất khó để nhận ra khi nào các bong bóng sẽ sụp đổ. Điều này một phần là do sự sụp đổ không thực sự cần chất xúc tác, không đòi hỏi sự gián đoạn chính trị, bê bối tài chính hoặc những thay đổi trong chính sách tiền tệ. Như Albert Edwards của Societe Generale AG chỉ ra sự sụp đổ, thường rất đơn giản: “Sự đảo ngược đà giá của một loại tài sản đã tăng mạnh trong nhiều năm (hút một lượng lớn số tiền thất thoát) thường là đủ để khiến bong bóng sụp đổ”.

Khi không còn ai để mua hoặc khi một vài người trong số những người đã mua trở nên hơi lo lắng, tất cả đều sụp đổ. Theo cách đó, có thể coi tất cả các bong bóng là một loại hình của kế hoạch Ponzi (hợp pháp): Khi các nhà đầu tư mới trở nên thưa thớt và một số ít trong số đó đã tìm cách rút tiền, tất cả sẽ sụp đổ khá nhanh.

Trở lại năm 2022, có vẻ như bong bóng công nghệ Mỹ đã được xử lý theo cách thông thường: Chẳng hạn, sau khi lãi suất tăng mạnh, chỉ số Nasdaq 100 đã giảm 35% so với mức đỉnh. Sau đó, ChatGPT xuất hiện và một làn sóng lạc quan đã gạt bỏ những lo ngại về tỷ giá để vội vàng đón nhận ý tưởng rằng một thế giới mới đang ở rất gần.

Kể từ đầu năm 2023, lĩnh vực công nghệ của Mỹ đã tăng hơn 100% và chỉ số S&P tăng 50%. Điều này là hợp lý. AI có thể biến đổi thế giới (cuối cùng là tăng năng suất và tăng trưởng thực tế) và lợi nhuận từ cổ phiếu công nghệ thực sự đã tăng mạnh kể từ năm 2022. Tuy nhiên, điều này đã từng xảy ra trước đây. Ông Edwards cho biết, những người nhớ lại những năm 1990 sẽ biết rằng bong bóng công nghệ được thúc đẩy bởi sự đầu tư quá mức khiến cung vượt quá cầu. Chắc chắn, câu chuyện rất thú vị và lợi nhuận đã tăng lên. Nhưng câu chuyện tốn nhiều thời gian hơn mong đợi và lợi nhuận chưa bao giờ tăng đủ để biện minh cho việc định giá.

Điều này lại xảy ra một lần nữa? Nhiều người có thể thấy bong bóng trong sự tập trung của thị trường Mỹ: cổ phiếu công nghệ hiện chiếm 35% trong S&P 500. Điều này có thể thấy thông qua định giá, chiến lược gia Andrew Lapthorne của SocGen cho biết: “Thị trường Mỹ đang giao dịch theo hệ số forward P/E cuối năm 2025 là 19.8 lần, cao hơn nhiều so với mức trung bình trong lịch sử”. Điều này có nghĩa là có rất ít dư địa cho việc điều chỉnh giảm. Hãy nhìn dưới góc độ cuộc cách mạng công nghệ thông tin những năm 1990. Các nhà phân tích tại BCA, một công ty nghiên cứu đầu tư, cho biết cuộc cách mạng đó đã thúc đẩy tăng trưởng tiềm năng thực tế khoảng một điểm phần trăm trong vài năm. Áp dụng tương tự cho AI trong khoảng thời gian từ 10 đến 20 năm và có thể thấy rằng lĩnh vực này có quy mô từ 3 nghìn tỷ đến 10 nghìn tỷ USD đối với khu vực doanh nghiệp (điều này không hoàn toàn chuẩn xác theo khoa học).

Nhưng các cổ phiếu tăng trưởng của Hoa Kỳ đã chứng kiến ​​​​vốn hóa thị trường tăng 4.3 nghìn tỷ USD kể từ năm 2022 và toàn bộ thị trường đạt mức tăng 7 nghìn tỷ USD. BCA cho biết: “Điều này cho thấy rằng thị trường chứng khoán Hoa Kỳ được định giá quá cao - trừ khi chúng ta thực sự thấy bằng chứng về sự gia tăng năng suất khổng lồ đi kèm với tỷ suất lợi nhuận cao liên tục. Điều này vẫn có thể xảy ra. Nhưng ngay cả khi điều đó xảy ra, liệu có kịp thời để đảm bảo dòng tiền mới tiếp tục đổ vào thị trường này trong năm nay hay không - và liệu có thực sự biện minh cho mức định giá quá mức này không?

Thị trường không có nhiều sự chắc chắn trong ngắn hạn - và có rất ít thông tin về hướng đi trước mắt của bong bóng AI. Nhưng có một số điểm rõ ràng trong dài hạn: Cổ phiếu giá trị hoạt động kém hiệu quả từ năm 2007 đến năm 2020, nhưng về lâu dài, cổ phiếu giá rẻ lại giành chiến thắng. Như các tác giả của Niên giám LUBS Global Investment Returns năm nay cho biết: “Chúng tôi đã thấy rằng trong thời gian dài, các công ty bán cổ phiếu ở mức giá thấp so với các yếu tố cơ bản - cổ phiếu giá trị - đã vượt trội hơn so với các cổ phiếu bán với giá cao hơn các yếu tố cơ bản - tăng trưởng cổ phiếu”.

Từ năm 1926 đến cuối năm 2023, hiệu suất vượt trội của giá trị so với tốc độ tăng trưởng là 2.6 điểm phần trăm, tính theo hàng năm (12.7% so với 9.8%) - và điều này ngược lại với hiệu quả hoạt động kém hơn mỗi năm trong thế kỷ 21. Hãy nhìn vào Anh và mặc dù có khoảng thời gian ngắn hơn (1955 đến 2023), cũng có thể thấy điều tương tự (14.8% so với 9.8%); đầu tư giá trị (mua những loại cổ phiếu có mức giá thấp hơn giá trị thực thông qua một số hình thức phân tích cơ bản) đã đạt được kết quả. Điều quan trọng mà các nhà đầu tư cần nhớ, mặc dù việc tham gia thị trường chứng khoán có ý nghĩa dài hạn, nhưng thực sự không cần phải tham gia vào các bong bóng (mặc dù rất hấp dẫn). Nếu cuộc cách mạng năng suất xuất hiện, tất cả các lĩnh vực sẽ được hưởng lợi. Hãy nghĩ về điều này như Wiseman: “Khoảng cách rơi càng ngắn thì càng ít sợ hãi về trọng lực”.