Từ khi phát động cuộc xâm lược toàn diện Ukraine vào tháng 2 năm 2022, Nga đã nhiều lần đe dọa trả đũa và leo thang chiến tranh để ngăn phương Tây cung cấp vũ khí ngày càng tối tân cho Kyiv. Tuy nhiên, bất chấp những lời cảnh báo, phương Tây vẫn tiếp tục hỗ trợ Ukraine, từ việc cung cấp tên lửa tầm ngắn, xe tăng, máy bay chiến đấu F-16 đến tên lửa tầm xa. Các đe dọa của Moscow dường như không phát huy hiệu quả.

Tuần này, Điện Kremlin lần đầu tiên thực hiện lời đe dọa. Chỉ 72 giờ sau khi Mỹ cho phép Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa của Mỹ, Anh và Pháp để tấn công các mục tiêu bên trong lãnh thổ Nga, Moscow đã đáp trả bằng một cuộc tấn công có quy mô chưa từng thấy. Nga đã sử dụng loại tên lửa liên lục địa mà Kyiv cho rằng có khả năng mang đầu đạn hạt nhân.

Rạng sáng thứ Năm, lực lượng Nga đã tấn công thành phố Dnipro, miền trung nam Ukraine, bằng loại tên lửa mà Tổng thống Vladimir Putin gọi là Oreshnik thử nghiệm, trong khi phía Ukraine xác định đó là RS-26 Rubezh. RS-26 là một mẫu tên lửa thử nghiệm, được phát triển từ một loại tên lửa ICBM khác của Nga nhưng có tầm bắn ngắn hơn.

Mặc dù được liệt kê là tên lửa ICBM theo Hiệp ước New Start năm 2010, một số chuyên gia nghi ngờ RS-26 có thực sự đáp ứng tiêu chuẩn ICBM hay không? Các quan chức phương Tây cũng chưa xác nhận điều này. Trong khi đó, Tổng thống Nga mô tả tên lửa Oreshnik chỉ có tầm trung. Dù với tên gọi nào, cuộc tấn công rõ ràng là một thông điệp mạnh mẽ gửi tới phương Tây.

Một đoạn video được cho là ghi lại vụ tấn công cho thấy sáu vụ nổ, phù hợp với cấu hình mang nhiều đầu đạn của loại tên lửa này. Tuy nhiên, các dấu hiệu trong video cho thấy không có đầu đạn nào được sử dụng, càng không phải đầu đạn hạt nhân. Đây chủ yếu là một lời cảnh báo cho Kyiv.

Cuộc tấn công này dường như là nỗ lực của Moscow nhằm phô trương khả năng "thống trị leo thang" cho thấy Nga có thể đẩy căng thẳng lên mức độ nghiêm trọng hơn phương Tây, thậm chí đến ngưỡng chiến tranh hạt nhân. Kể từ năm 2022, mặc dù đã đưa ra vô số tuyên bố đáng sợ, Điện Kremlin vẫn loay hoay tìm cách hành động mạnh mẽ hơn để ngăn phương Tây hỗ trợ Ukraine.

Dẫu vậy, không ai có thể xem nhẹ các đe dọa hạt nhân của Nga. Điều đáng chú ý trong vụ phóng tên lửa lần này là tính chất được chuẩn bị kỹ lưỡng. Trước khi tấn công, truyền thông Ukraine đã báo cáo rằng Nga đang chuẩn bị phóng RS-26 từ một căn cứ ở miền nam Astrakhan. Cuộc tấn công sau đó diễn ra đúng như dự đoán.

Cùng thời điểm đó, Đại sứ quán Mỹ tại Kyiv tạm thời đóng cửa vào thứ Tư vì nhận được cảnh báo về một cuộc tấn công quy mô lớn. Theo thông tin từ Đại sứ quán, họ đã được thông báo qua các kênh giảm thiểu rủi ro hạt nhân ngay trước khi tên lửa được phóng. Ngay cả trong tình huống leo thang, Moscow dường như vẫn tuân thủ một số quy trình an toàn quốc tế.

Nga đã nhiều lần sử dụng các loại tên lửa đạn đạo như Iskander và Kinzhal có khả năng mang đầu đạn hạt nhân để tấn công Ukraine. Tuy nhiên, việc sử dụng một loại vũ khí chiến lược nhằm vào quốc gia láng giềng lần này đánh dấu một bước leo thang rõ rệt. Bước đi này không chỉ nhằm thể hiện sức mạnh mà còn nhằm khai thác những điểm yếu trong hệ thống phòng không vốn đã quá tải của Ukraine. Điều đó buộc Kyiv phải kêu gọi được cung cấp hệ thống phòng thủ tên lửa Thaad tiên tiến nhất của Mỹ, dù khả năng nhận được hệ thống này trong tương lai gần là rất thấp.

Lần này, sau khi cảnh báo sẽ trả đũa nếu Mỹ cho phép Ukraine tấn công lãnh thổ Nga bằng vũ khí tầm xa, Điện Kremlin đã không chùn bước.

Tuy nhiên, như Alexander Baunov từ Quỹ Carnegie nhận định trên mạng xã hội X, cách Tổng thống Putin mô tả cuộc tấn công tên lửa là “thử nghiệm trong điều kiện chiến đấu” cho thấy đây là một bước đi mang tính thử nghiệm và có thể đảo ngược, thay vì một động thái không thể rút lại.

“Chiến lược của Nga là làm mờ đi các ranh giới leo thang bằng cách sử dụng ngôn từ ám chỉ rằng những hành động này chưa vượt qua ngưỡng không thể quay lại hoặc vẫn có thể thay đổi,” Baunov viết.

Cách tiếp cận thận trọng này cho thấy việc tìm kiếm một bước leo thang tiếp theo mà không làm mất lòng các đồng minh như Trung Quốc hoặc gây bất ổn trong nước sẽ là thách thức lớn đối với Điện Kremlin.

Dù vậy, với viễn cảnh Donald Trump trở lại Nhà Trắng cùng lời hứa mang lại hòa bình cho Ukraine dù là bằng cách đàm phán hay áp đặt Putin có thể không phải cân nhắc thêm quá lâu về chiến lược tiếp theo của mình.