Sự tự mãn của nhà đầu tư thường bị đổ lỗi khi thị trường chứng khoán tăng bất chấp dữ liệu có khả năng gây bất ổn trong nhiều tuần và sau đó bán tháo một cách hung hăng. Nhưng đặc điểm nghe rất giống con người này phần lớn không nằm trong tâm trí của các nhà giao dịch mà được đưa vào cấu trúc của các chiến lược đầu tư hiện đại.

Các tổ chức tài chính đóng vai trò lớn trong sự hỗn loạn của thị trường vào thứ Hai, gây sốc cho các nhà đầu tư và làm dấy lên lo ngại về suy thoái kinh tế ở Hoa Kỳ cũng như kêu gọi cắt giảm lãi suất khẩn cấp. Nhưng những tác động kỹ thuật này đã trở thành hiện tượng thường xuyên hơn sau những đợt giảm giá dài đã giúp biến một ngày điều chỉnh thành một cuộc bán tháo kinh hoàng. Tin tốt là chúng có thể nhanh chóng bùng nổ — tin xấu là các nhà đầu tư vẫn đang hoang mang và điều đó có thể gây ra hậu quả không chỉ riêng giá cổ phiếu.

Thị trường chứng khoán Mỹ phục hồi vào thứ Ba. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều áp lực bán có thể được giải phóng bởi một động thái sai lầm trong cổ phiếu và mức độ biến động cao hiện tại có nghĩa là ít nhà đầu tư mua vào khi giá giảm có khả năng quay trở lại nhanh chóng, theo Charlie McElligott, một chiến lược gia tại Nomura Holdings ở New York, người theo dõi chặt chẽ những gì đang diễn ra.

Đằng sau tất cả sự biến động của thị trường chứng khoán Mỹ là một tập hợp các sản phẩm có cấu trúc, quỹ Quant và thậm chí cả các cá nhân tham gia vào hợp đồng quyền chọn cổ phiếu thường bị đánh giá thấp, tất cả đều giúp ngăn chặn sự biến động của thị trường khi mọi thứ diễn ra tốt đẹp. Nhưng cũng chính những yếu tố này có thể gây ra một trận động đất đột ngột. Sự sụt giảm bất ngờ một phần xuất phát từ chính các chiến lược và một phần từ hoạt động phòng hộ rủi ro của các dealers.

Trong thời gian dài, các chiến lược đầu tư và việc phòng hộ rủi ro tương tác theo cách giữ cho thị trường chứng khoán trong một vòng tròn lành mạnh của sự tăng trưởng ổn định và bình tĩnh. Nhưng khi có điều gì đó kích hoạt sự sụt giảm giá, quá trình đó có thể đảo ngược và tạo ra một vòng xoáy luẩn quẩn của việc bán cổ phiếu của các thị trường đang giảm mạnh, đẩy sự biến động lên cao hơn nhiều và kích thích thêm các đợt bán tháo.

Mọi thứ đang được thể hiện rõ ràng qua chỉ số VIX, thường được gọi là thước đo nỗi sợ hãi của Phố Wall. Chỉ số này thấp bất thường trong năm nay, đặc biệt là trong khoảng thời gian từ giữa tháng 5 đến giữa tháng 7. Các nhà chiến lược tại JPMorgan Chase đã cảnh báo vào cuối tháng 6 rằng sự biến động thấp của cổ phiếu Hoa Kỳ không liên quan đến lãi suất cao và tin tức kinh tế, khiến thị trường dễ bị tổn thương trước sự tăng đột biến: “Miễn là môi trường thị trường lành mạnh vẫn tiếp diễn, chu kỳ lành mạnh này có khả năng vẫn còn nguyên vẹn và duy trì mức biến động thấp”, nhóm chiến lược viết. “Tuy nhiên, theo quan điểm của chúng tôi, đây không phải là một tính năng vĩnh viễn và chu kỳ biến động sẽ đảo ngược, có thể là một cách nhanh chóng – nhưng khó có thể dự đoán khi nào”.

Chỉ số Vix thấp bất thường trong giai đoạn tháng 5 - tháng 7

Các yếu tố ngăn chặn biến động mà các chuyên gia nêu bật bao gồm khối lượng lớn hoạt động từ các ETF dựa trên quyền chọn, các quyền chọn ngắn hạn (phổ biến trong số các nhà đầu tư bán lẻ) và các chiến lược bảo hiểm rủi ro, liên quan đến giao dịch quyền chọn để khai thác các lợi suất khác nhau có được từ sự kém hiệu quả của thị trường. Ngoài ra còn có cái gọi là giao dịch phân tán, đặt cược vào sự khác biệt giữa quyền chọn cổ phiếu đơn lẻ và quyền chọn chỉ số.

Tất cả những điều này dẫn đến loại hoạt động phòng hộ rủi ro của dealers giúp làm giảm biến động trong thời gian dài, nhưng có thể đột ngột đảo ngược và đẩy biến động tăng mạnh. Về mặt kỹ thuật, các dealers quyền chọn không chỉ tiếp xúc với những thay đổi về giá của một cổ phiếu liên quan mà còn tiếp xúc với sự thay đổi về giá trị của các quyền chọn, được kí hiệu bằng "gamma".

Khi gamma dương, các dealers phòng hộ bằng cách mua một cổ phiếu khi giá trị của nó giảm và bán khi giá tăng, do đó cân bằng các dòng thị trường khác. Nhưng khi gamma chuyển âm, các dealers sẽ bán dù thị trường chứng khoán đang lao dốc.

Ngoài ra còn có các quỹ Quant sử dụng biến động làm đầu vào để giúp tính toán mức cược vào cổ phiếu hoặc các tài sản khác. Khi biến động thấp và giảm, nó sẽ đưa ra tín hiệu cho các quỹ này tăng đòn bẩy - hoặc là vay nhiều hơn để thúc đẩy khoản đầu tư hoặc sử dụng nhiều công cụ phái sinh hơn.

Việc hạn chế biến động từ hoạt động phòng hộ của các dealers quyền chọn khiến các quỹ này ngày càng đặt cược mạnh hơn - và khi hoạt động của các dealers đảo ngược, các quỹ này cũng phải nhanh chóng hủy đòn bẩy, góp phần vào làn sóng bán cổ phiếu đang tác động mạnh đến thị trường.

Theo dữ liệu từ các chiến lược gia tại Deutsche Bank AG ở New York, các chiến lược cổ phiếu có hệ thống và các quỹ theo xu hướng được gọi là CTA vẫn là cổ phiếu có tỷ lệ cược cao hơn so với mức trung bình vào cuối tuần trước và có khả năng sẽ bị kéo vào đợt bán tháo vào thứ Hai.

Vào cuối thứ Hai, S&P 500 đóng cửa ở mức 5,186, may mắn là cao hơn mức mà gamma sẽ chuyển sang âm và dẫn đến một làn sóng bán tháo khác, theo McElligott của Nomura. Việc tránh những điểm đó – ở 5,150 và 5,000 – có thể giúp thị trường bình tĩnh hơn trong những ngày tới. Ngoài ra, biến động vẫn ở mức cao có thể ngăn cản các nhà đầu tư bắt đáy quay trở lại: Nhiều người đã định lao vào thị trường sau cuộc bán tháo ngày thứ Hai nhưng mọi dự định tan thành mây khói khi cổ phiếu Nhật Bản kích động sự bán tháo trên toàn cầu.

Những động lực này đã trở thành một đặc điểm thường thấy của các thị trường lành tính trong những năm gần đây khi giao dịch quyền chọn ngày càng được các nhà giao dịch tổ chức và bán lẻ sử dụng rộng rãi hơn để đầu cơ và tăng thu nhập. Các nhà đầu tư ở khắp mọi nơi cần phải nhận ra điểm yếu cố hữu và theo cách đó, họ ít có khả năng bị sốc hoặc bị bất ngờ bởi can xăng mà tất cả những điều này đổ vào lửa khi thị trường đảo chiều.