Trong bối cảnh Donald Trump có thể quay lại Nhà Trắng, các chuyên gia kinh tế tại một hội nghị ở Singapore đã đặt ra câu hỏi gây sốc: Nếu thế giới thiếu Mỹ thì sẽ ra sao? Câu trả lời không mấy khả quan và không dễ tìm thấy giải pháp.

Điều này gây ngạc nhiên vì Mỹ hiện đang là nhà đầu tư lớn nhất tại Đông Nam Á, nhiều quốc gia trong khu vực có mối quan hệ quốc phòng chặt chẽ với Washington, và khu vực này phát triển mạnh nhờ hệ thống thương mại toàn cầu mà Mỹ dẫn đầu. Các nhà điều hành ngân hàng trung ương ở đây dành nhiều thời gian theo dõi đồng USD và các chỉ số kinh tế của Mỹ hơn là lo lắng về tình hình trong nước. Mặc dù Trung Quốc đã có sự phát triển vượt bậc trong những năm qua, nhưng vẫn chưa thể thay thế Mỹ về sức ảnh hưởng.

Tuy nhiên, câu hỏi này được đặt ra trong bối cảnh hiện nay, khi mà nỗi lo về thuế quan, ngay cả đối với các đối tác thân thiết, đã khiến các nhà đầu tư bất an. Đồng tiền của nhiều quốc gia bị giảm giá so với đồng USD, và các nhà hoạch định chính sách đang chuẩn bị cho tăng trưởng chậm lại. Có một nỗi lo lớn hơn là Washington có thể sẽ dần rời xa vai trò lãnh đạo thương mại và tài chính, thay vì là nguồn ổn định, Mỹ lại trở thành yếu tố bất ổn. Những lo ngại này không chỉ nảy sinh sau chiến thắng của Trump mà còn gia tăng trong thời gian qua.

Nhiều giải pháp đã được đưa ra, như việc đàm phán với Trump để đạt được các thỏa thuận riêng, giúp giảm áp lực hoặc chuyển hướng sự chú ý sang các quốc gia khác. Tuy nhiên, rủi ro của cách tiếp cận này là các quốc gia có thể bị "tách rời" và cuối cùng vẫn bị Trump chỉ trích. Một sự hợp tác mạnh mẽ hơn trong khu vực cũng được đề xuất, nhưng trên lý thuyết có vẻ hợp lý, thực tế lại có những hạn chế. Các quốc gia Đông Nam Á không gần gũi và hợp tác chặt chẽ như các thành viên EU. Việc chia sẻ quyền lực trong các vấn đề thương mại, cạnh tranh và tiền tệ vẫn còn là một mục tiêu xa vời.

Trước hội nghị, Trump đã chỉ trích kế hoạch về đồng tiền chung BRICS, một sáng kiến có thể còn rất xa mới thành hiện thực. Lý do khiến Trump phản ứng như vậy vẫn chưa rõ ràng, nhưng điều này lại làm nổi bật một mâu thuẫn trong cách ông nhìn nhận đồng USD: Ông vừa đe dọa trừng phạt các quốc gia muốn giảm bớt sự phụ thuộc vào đồng USD, vừa phàn nàn rằng đồng USD mạnh gây tổn hại cho nền công nghiệp Mỹ. Một nỗ lực nhằm làm suy yếu đồng USD như Hiệp định Plaza năm 1985 sẽ khó xảy ra, theo Maurice Obstfeld, cựu chuyên gia kinh tế trưởng của Quỹ Tiền tệ Quốc tế. Các thị trường hiện nay quá lớn và sẽ vượt qua nỗ lực của các quốc gia, và vào thời điểm đó, Chiến tranh Lạnh vẫn diễn ra, Đức và Nhật Bản là những đối tác chiến lược của Mỹ.

Thị trường có thể là một công cụ kiểm soát những quyết định bốc đồng của Trump. Ý tưởng rằng sự phản ứng mạnh mẽ từ Phố Wall có thể làm thay đổi các quan chức cấp cao đã được James Carville, người giúp Bill Clinton chiến thắng năm 1992, đưa ra. Khi thấy sự lo sợ từ thị trường khiến Clinton thay đổi chiến lược, Carville đã nói rằng ông muốn được tái sinh thành thị trường trái phiếu vì sức mạnh của nó. Ngày nay, chỉ số S&P 500 có thể là người quyết định chính sách. Warwick McKibbin, giáo sư tại Đại học Quốc gia Úc, cho rằng các chính sách như trục xuất hàng loạt người lao động không giấy tờ và áp thuế cao sẽ làm tổn hại nền kinh tế. Ông cho biết: “Khi các chính sách này bắt đầu ảnh hưởng đến nền kinh tế vĩ mô và các ngành quan trọng của Mỹ, thị trường sẽ phản ứng và cho chúng ta biết liệu ông ấy có thay đổi hướng đi không."

Sự lo ngại về việc thiếu lãnh đạo toàn cầu không phải là điều mới mẻ, nhưng điều này phản ánh nỗi lo chung của thời đại. Khi nền kinh tế Trung Quốc bị kìm hãm bởi chính sách Covid Zero, không ít người tưởng tượng về một thế giới với nền kinh tế Trung Quốc yếu đi. Vào đầu năm 1947, khi Anh gần như phá sản sau chiến tranh thế giới thứ hai, New York Times đã đưa ra kịch bản thế giới thiếu đi ảnh hưởng của London. Điều này gây lo ngại và phản ánh mức độ hỗ trợ mà Tây Âu cần từ Mỹ, như Benn Steil đã miêu tả trong cuốn The Battle of Bretton Woods: John Maynard Keynes, Harry Dexter White, and the Making of a New World Order.

Nền kinh tế Trung Quốc không biến mất, mặc dù hiệu suất sau đại dịch không như kỳ vọng. Mỹ cũng không ở trong tình trạng tồi tệ như Anh hồi đó. Tuy nhiên, việc tìm kiếm những lựa chọn thay thế vẫn rất cần thiết, chỉ để nhắc nhở chúng ta rằng các cường quốc vẫn giữ vai trò quan trọng dù có những thay đổi. Mỹ sẽ không bỏ rơi châu Á, vì lợi ích của mình gắn chặt với khu vực này, và Trung Quốc chưa thể thay thế vai trò lãnh đạo thế giới. Cuối cùng, khó khăn trong việc thay thế Mỹ chỉ càng chứng tỏ vai trò không thể thiếu của quốc gia này.