Sự tập trung của Trung Quốc vào việc xây dựng an ninh năng lượng để đáp ứng nhu cầu khổng lồ của nước này đã họ có được lợi thế trong lĩnh vực năng lượng sạch trên thế giới.
Theo số liệu từ BloombergNEF, Trung Quốc chiếm gần một nửa chi 546 tỷ USD cho lĩnh vực năng lượng tái tạo vào năm ngoái. Con số này gần gấp bốn lần Hoa Kỳ(141 tỷ USD) và gấp 2.5 lần số tiền Liên minh châu Âu đã chi (180 tỷ USD).

Trung Quốc là quốc gia sở hữu 34% lượng đất hiếm của thế giới (với trữ lượng tương đương 44 triệu tấn oxit đất hiếm), thực hiện 70% hoạt động khai thác đất hiếm toàn cầu vào năm 2022 và chiếm ít nhất 85% công suất xử lý toàn cầu để đưa quặng đất hiếm làm nguyên liệu sản xuất. Với vai trò to lớn này, các thị trường toàn cầu đã trở nên phụ thuộc phần lớn vào chuỗi cung ứng của Trung Quốc để đáp ứng các mục tiêu về năng lượng và khí hậu của họ. Đây không chỉ là vấn đề của Trung Quốc - mà còn là vấn đề của Hoa Kỳ. Như Chính sách đối ngoại đã đưa tin gần đây, “Mỹ đã bị bỏ lại trong cuộc đua đất hiếm”. Và bây giờ khi họ đang cố gắng bắt kịp sau nhiều năm đầu tư kém hiệu quả, họ đang phải vật lộn để thu hẹp khoảng cách giữa hai nước.

Tuy nhiên, thị trường đang dần biến chuyển do sự kết hợp giữa sự cạnh tranh gia tăng, đặc biệt đến từ Mỹ, cũng như sự thay đổi chiến lược từ phía Trung Quốc. Trong khi Trung Quốc báo cáo lượng xuất khẩu đất hiếm rất lớn vào năm ngoái (48,728 tấn), con số này đánh dấu mức giảm 0.4% so với năm trước. Hơn nữa, trong khi Mỹ tiếp tục phụ thuộc vào Trung Quốc về thị phần lớn trong nhập khẩu đất hiếm, thì sự phụ thuộc đó cũng giảm đi phần nào, từ 80% trong giai đoạn 2014-2017 xuống còn 74% trong giai đoạn 2018-2021.

Và giờ đây, Trung Quốc đang hạn chế nghiêm ngặt việc nhập khẩu than chì theo một tuyên bố do Bộ Thương mại Trung Quốc (MOC) và Tổng cục Hải quan đưa ra vào ngày 20 tháng 10. Tuyên bố cho biết họ đang “tối ưu hóa và điều chỉnh kiểm soát xuất khẩu tạm thời đối với mặt hàng than chì” nhằm “bảo vệ an ninh và lợi ích quốc gia”.

Trước mắt, điều này đồng nghĩa với việc giá than chì sẽ tăng, gây ra vấn đề cho các nhà sản xuất pin xe điện trong quá trình chuyển đổi nhằm giảm thiểu cacbon trên toàn cầu.

Carole Nakhle, Giám đốc điều hành của công ty tư vấn Crystol Energy gần đây cho biết: “Việc hạn chế nguồn cung nguyên liệu có nguồn gốc từ một nước cung cấp quan trọng là Trung Quốc sẽ làm tăng giá và do đó làm tăng chi phí sản xuất pin, đặc biệt đối với các nước sản xuất khác”.

Bà nói thêm: “Tuy nhiên, chính tín hiệu về giá đó và mối lo ngại của khách hàng về an ninh nguồn cung cũng sẽ khuyến khích phát triển các nguồn cung thay thế, điều này rất cần thiết để hỗ trợ an ninh nguồn cung cho quá trình chuyển đổi năng lượng”.

Trung Quốc đang đấu tranh để đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của chính mình và lợi ích an ninh năng lượng của chính họ có thể tiếp tục can thiệp vào hoạt động xuất khẩu đất hiếm của quốc gia. Đây có thể là một tín hiệu tót. Mặc dù cú sốc về giá có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng trong ngắn hạn, vì việc triển khai quy mô lớn và chưa từng có tiền lệ trong cơ sở hạ tầng năng lượng sạch và xe điện là cần thiết và cấp bách để đáp ứng các mục tiêu về khí hậu toàn cầu, nhưng tác động lâu dài của việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng năng lượng sạch toàn cầu là vô cùng tích cực. Sự đa dạng và phong phú hơn đồng nghĩa với khả năng phục hồi và tính bền vững cao hơn của nền kinh tế toàn cầu, đồng thời củng cố an ninh năng lượng toàn cầu bằng cách điều chỉnh thị trường hiện đang cực kỳ thiếu cân bằng.