Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) hôm thứ Ba đã hạ lãi suất đối với các khoản vay một năm 15 điểm cơ bản xuống 2.5%, mức cắt giảm mạnh tay nhất trong ba năm. Động thái này diễn ra ngay trước khi dữ liệu tháng 7 được công bố cho thấy chi tiêu của người tiêu dùng tăng trưởng kém, đầu tư tụt dốc và tỷ lệ thất nghiệp gia tăng.

Bức tranh kinh tế chung thậm chí còn tồi tệ hơn. Các khoản vay ngân hàng chạm đáy trong vòng 14 năm vào tháng trước, trong khi giảm phát đang hình thành và xuất khẩu bị thắt chặt. Một trong những nhà phát triển bất động sản lớn nhất của Trung Quốc có nguy cơ vỡ nợ và một tập đoàn tài chính với 1 nghìn tỷ nhân dân tệ (138 tỷ USD) đã hoãn thanh toán cho các sản phẩm đầu tư, làm dấy lên lo ngại về khả năng lây lan.

Một số ngân hàng đã hạ ước tính tăng trưởng Trung Quốc sau kết quả đáng thất vọng. JPMorgan Chase & Co. đã hạ dự báo năm 2023 xuống 4.8%, trong khi Barclays Plc. cắt giảm tăng trưởng ước tính xuống 4.5% - cả hai đều thấp hơn mục tiêu chính thức của Trung Quốc là khoảng 5%.

Tất cả những điều đó đang tạo thêm áp lực buộc chủ tịch Tập Cận Bình phải bắt tay vào làm nhiều hơn nữa trong hai lĩnh vực mà ông luôn tìm cách tránh né: Hỗ trợ lĩnh vực bất động sản đang mắc nợ nặng nề và tạo ra nguồn cung tiền dồi dào hơn cho người tiêu dùng – điều mà một cố vấn ngân hàng trung ương ở Trung Quốc trong tuần này gọi là “mục tiêu cấp bách nhất”.

Tổn thất kinh tế sau thất bại trong việc phục hồi niềm tin của thị trường có thể giáng xuống các nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản. Năm ngoái chứng kiến ​​làn sóng tẩy chay thế chấp và các cuộc biểu tình chưa từng có chống lại ông Tập khi người dân đã chán ngấy với các hạn chế nghiêm ngặt nhất thế giới do Covid-19.

Chính quyền Trung Quốc vẫn nhạy cảm với câu chuyện nền kinh tế, đề nghị các nhà phân tích tránh thảo luận về giảm phát và hạn chế quyền truy cập vào dữ liệu quan trọng. Trung Quốc vào thứ Ba đã đình chỉ công bố dữ liệu về tỷ lệ thất nghiệp tăng cao của thanh niên để giải quyết số liệu, làm dấy lên lo ngại về tính minh bạch.

Drew Thompson, cựu quan chức Lầu Năm Góc và hiện là nghiên cứu viên cao cấp tại Trường Chính sách công Lý Quang Diệu Singapore, cho biết: “Sự suy thoái của nền kinh tế có thể gây ra nhiều lo ngại. Đảng Cộng sản nên đoàn kết cùng nhau giải quyết các vấn đề.”

Những khó khăn mà Trung Quốc phải đối mặt cũng là một tin xấu đối với thế giới. Cổ phiếu và trái phiếu giảm do lo ngại ngày càng tăng rằng nền kinh tế toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng nếu không có sự phục hồi bền vững ở Trung Quốc, quốc gia mà IMF trước đây đã dự đoán sẽ là quốc gia đóng góp hàng đầu cho tăng trưởng toàn cầu đến năm 2028.

Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Yellen tuần này cho biết sự chậm lại của Trung Quốc là một “yếu tố rủi ro” đối với nền kinh tế Mỹ. Nhập khẩu các mặt hàng chính yếu hơn cũng đe dọa các nhà sản xuất như ​​Úc và Brazil, trong khi nhu cầu kém đi về hàng điện tử sẽ tác động đến các nền kinh tế phụ thuộc vào thương mại như Hàn Quốc và Đài Loan.

Chỉ số CSI 300, chỉ số thị trường chứng khoán Trung Quốc nội địa, giảm 0.2% ngay cả sau khi Bloomberg báo cáo rằng chính quyền Trung Quốc có thể cắt giảm thuế tem đối với các giao dịch chứng khoán lần đầu tiên kể từ năm 2008 - tin tức đã giúp thúc đẩy tâm lý sau khi lãi suất giảm và đồng nhân dân tệ suy yếu.

Trong khi một số nhà kinh tế được khuyến khích bởi các hành động của ngân hàng trung ương hơn những người khác, tất cả dường như đồng ý về một điều: Các nhà chức trách có nhiều việc hơn phải làm, trên cả khía cạnh tiền tệ và tài khóa.

Nhà kinh tế cấp cao tại Oxford Economics Ltd, Louise Loo cho biết: “Việc cắt giảm lãi suất của PBOC ngày hôm nay tạo tiền đề cho các điều kiện thanh khoản nới lỏng hơn để cuối cùng có thể hỗ trợ một cú đột phá lớn hơn về tài khóa.

Các nhà kinh tế tại ANZ, bao gồm Xing Zhaopeng và Raymond Yeung, cho biết lãi suất đối với các khoản vay chính sách một năm của PBOC có thể cần phải giảm xuống 1.2% - có nghĩa là phải cắt giảm thêm 130 điểm cơ bản. Họ cho biết việc hạ lãi suất sẽ “làm dịu những cú sốc và kéo dài thời gian cho cải cách cơ cấu”, như việc nâng cấp ngành công nghiệp, đô thị hóa mạnh hơn và giảm nợ nhiều hơn.

“Sự chậm lại của Trung Quốc mang tính cấu trúc hơn là theo chu kỳ”, họ chia sẻ.

Bẫy phúc lợi
Tuy nhiên, một số nhà kinh tế cho biết chiến lược của chính phủ cho đến nay vẫn chưa có những tác động đáng kể, đặc biệt là khi cuộc khủng hoảng bất động sản đang ngày càng trở nên tồi tệ hơn.

Redmond Wong, chiến lược gia tại Saxo Capital Markets, cho biết: “PBOC muốn các ngân hàng cho vay, nhưng có vẻ như điều đó đã không thành công vì cả nhu cầu vay vốn từ các hộ gia đình và các tập đoàn đáng tin cậy đều kém”. Ông nói rằng đó là bởi vì các ngân hàng đã miễn cưỡng cho các công ty bất động sản và các công ty tư nhân khác vay, do sự không chắc chắn về khả năng trả nợ của các doanh nghiệp đó.

Country Garden Holdings Co. — từng là nhà phát triển lớn nhất Trung Quốc tính theo doanh thu — hiện phải đối mặt với nguy cơ vỡ nợ mặc dù là công ty nhận được sự hỗ trợ của chính phủ cho lĩnh vực này. Những lo ngại rằng các vấn đề tại Country Garden và các nhà phát triển khác đang lan rộng ra những nơi khác bởi các báo cáo về các vấn đề thanh toán liên quan đến Zhongzhi Enterprise Group Co., một “ngân hàng ngầm” trị giá hàng tỷ USD.

David Chao, chiến lược gia toàn cầu khu vực Châu Á Thái Bình Dương ngoài Nhật Bản tại Invesco Ltd, cho biết: “Những vấn đề tài chính mới nhất của một trong những nhà phát triển lớn nhất Trung Quốc đã dội một gáo nước lạnh vào các biện pháp chính sách gần đây nhằm vực dậy lĩnh vực đang gặp khó khăn”.

Việc chính phủ không có khả năng ngăn chặn suy thoái bất động sản hoặc củng cố niềm tin giữa các doanh nghiệp và hộ gia đình đã khiến một số người mong chờ về các biện pháp mạnh mẽ hơn. Cai Fang, cố vấn của ngân hàng trung ương, cho biết trong tuần này “cần phải sử dụng tất cả các kênh hợp lý, tuân thủ pháp luật và kinh tế để chuyển tiền vào túi người dân”.

Dẫu vậy, việc cắt giảm séc đối với người tiêu dùng từ lâu đã được coi là hành động thống nhất trong một chính phủ đã nhiều lần cảnh báo chống lại cái bẫy của “chủ nghĩa phúc lợi”.

Andrew Batson, giám đốc nghiên cứu Trung Quốc của Gavekal Dragonomics, đã viết trong một lưu ý hồi đầu tháng này rằng các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc có thể miễn cưỡng sử dụng cách chuyển khoản trực tiếp cho các hộ gia đình như một biện pháp kích thích ngắn hạn do lo ngại “tạo tiền lệ gây bất ổn về tài chính”.

Batson viết: “Lần tới khi Trung Quốc không đạt được mức tăng trưởng tiềm năng và giải quyết được phần nào vấn đề thất nghiệp, áp lực chính trị để thực hiện chuyển giao hộ gia đình một lần nữa sẽ rất choáng ngợp. Những gì bắt đầu như một phản ứng chính sách một lần có thể trở nên cố hữu như một phản ứng dự kiến ​​đối với bất kỳ sự suy giảm tăng trưởng nào, và sẽ làm tăng thâm hụt và nợ của chính phủ trong nhiều năm chứ không chỉ một lần.”

Không phải lo lắng về các cuộc bầu cử, và có nhiều quyền lực hơn bất kỳ nhà lãnh đạo nào kể từ thời Mao Trạch Đông, chủ tịch Tập Cận Bình đánh cược rằng ông có thể vượt qua suy thoái.