Cổ phiếu của Evergrande niêm yết tại sàn chứng khoán Hồng Kông đã "bốc hơi" gần 90% kể từ tháng 7/2020 khi chính phủ Trung Quốc kiểm chặt hoạt động đầu cơ trên thị trường bất động sản.

Chỉ riêng trong 5 phiên giao dịch gần đây, giá cổ phiếu 3333 của Evergrande đã mất hơn 20% khi giới đầu tư đang dõi theo số phận của tập đoàn bất động sản lớn thứ 2 Trung Quốc này khi thời hạn trả nợ hàng triệu USD lãi suất trái phiếu bằng đồng USD đến gần. Sự bồn chồn đó đã góp phần khiến thị trường chứng khoán toàn cầu giảm điểm trong tuần này.

Evergrande nắm giữ nhiều tài sản vật chất

Tuy nhiên khi nói đến quy mô tác động tiềm tàng trên thị trường tài chính quốc tế, các nhà phân tích cho rằng có sự khác biệt lớn giữa cuộc khủng hoảng của Evergrande và vụ sụp đổ của Lehman. Đó là Evergrande nắm giữ nhiều dự án bất động sản, trong khi Lehman nắm giữ tài sản tài chính.

Ông Rob Carnell - Trưởng bộ phận nghiên cứu khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại ING - cho rằng, Evergrande có vấn đề về dòng tiền, nhưng nói vấn đề của công ty này sẽ gây rủi ro cho hệ thống tài chính thì hơi quá.

"Thành thực mà nói, đây không phải là Lehman thứ 2 và cũng không phải là LTCM", ông Carnell nói và đề cập đến Long-Term Capital Management (LTCM) - một quỹ đầu cơ lớn của Mỹ phá sản những năm 1990.

Theo ông, Evergrande không phải là một quỹ đầu cơ sử dụng nhiều đòn bẩy hay một ngân hàng có giá tài sản tài chính đang về 0. Đây là một công ty bất động sản với khoản nợ 300 tỷ USD với khoản trái phiếu phải trả bằng đồng USD.

Do đó, nếu Evergrande có thể thu hồi được dòng tiền từ việc bán tài sản, công ty có thể hoàn tất các dự án dở dang để bán và trả nợ.

Trong một diễn biến liên quan, hôm qua (22/9), đơn vị bất động sản của Evergrande đã thông báo sẽ trả lãi đúng hạn cho một trái phiếu nội địa bằng đồng nhân dân tệ.

Tuy nhiên, ông Larry Hu - nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Macquarie cho biết: "Evergrande đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng thanh khoản dù sở hữu quỹ đất lớn". Theo ông, tài sản của nhà phát triển bất động sản này chủ yếu bao gồm các dự án đất đai và nhà ở trị giá hơn 1.400 tỷ nhân dân tệ (220 tỷ USD).

Trong khi đó, theo ông Hu, vụ vỡ nợ của Lehman Brothers năm 2008 dẫn đến sự sụp đổ trong các công cụ tài chính phái sinh khiến thị trường nghi ngờ về sức khỏe của các ngân hàng khác.

Ông cho rằng, vụ việc của Evergrande rất khó để khiến giá đất giảm xuống. "Xét cho cùng, giá trị đất đai vẫn minh bạch và ổn định hơn các công cụ tài chính, đặc biệt là ở Trung Quốc", ông nói.

Do đó, theo ông, Trung Quốc sẽ có động lực để ổn định giá đất. Trong trường hợp xấu nhất, chính quyền nước này sẽ mua lại đất đai như họ đã từng làm hồi năm 2014-2015.

Chính phủ kiểm soát chặt

Một sự khác biệt quan trọng khác giữa hai vụ này là mức độ kiểm soát và tham gia của chính phủ Trung Quốc vào ngành bất động sản nhiều hơn.

Các nhà phân tích tại công ty nghiên cứu China Beige Book cho biết các ngân hàng Trung Quốc và nhiều tổ chức khác trước hết là cánh tay nối dài của chính phủ, sau đó mới là các trung gian tài chính. Ngay cả các công ty tài chính ngoài quốc doanh cũng được kiểm soát. Do đó, phá sản hay không là do nhà nước lựa chọn.

Trở lại với vụ việc của Lehman Brothers, ngân hàng đầu tư huyền thoại của Mỹ này đã phá sản cách đây 13 năm, dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Ngân hàng này đã bảo lãnh chứng khoán trị giá hàng chục tỷ USD bằng các khoản thế chấp rủi ro trong thời kỳ bong bóng nhà đất ở Mỹ. Chính phủ Mỹ cuối cùng đã để Lehman phá sản, dồn sức cứu các tổ chức tài chính khác.

Trong trường hợp Trung Quốc, Bắc Kinh đang cố để thị trường quyết định bằng cách để nhiều khoản vay của các doanh nghiệp nhà nước vỡ nợ. Theo ông Hu, giới chức trách nước này sẽ thận trọng với Evergrande với hai mục tiêu ngăn rủi ro quá lớn và duy trì sự ổn định trên thị trường bất động sản.

"Các nhà hoạch định chính sách nước này sẽ đợi xem trước, sau đó mới can thiệp để đảm bảo quá trình tái cơ cấu nợ được thực hiện một cách trật tự. Một cuộc cứu trợ toàn diện khó xảy ra, cổ đông/những người cho vay có thể thiệt hại nặng. Nhưng chính phủ sẽ đảm bảo những căn hộ đã bán sẽ được hoàn thành và bàn giao cho người mua nhà", ông nhận định.

Theo ông Hu, gần đây chính phủ Trung Quốc cũng đã thực hiện tái cấu trúc các công ty khổng lồ như Anbang Insurance, Baoshang Bank, HNA Group và China Huarong Asset Management. "Hệ thống ngân hàng Trung Quốc có lợi nhuận hàng năm là 1.900 tỷ nhân dân tệ và khoản dự phòng 5.400 tỷ nhân dân tệ nên có thể dễ dàng ra tay giải cứu khoản nợ của Evergrande".

"Trung Quốc có các công cụ"

Đối với Evergrande, nhà phát triển bất động sản này có mối quan hệ trực tiếp với các nhà đầu tư nước ngoài nhiều hơn so với phần lớn doanh nghiệp Trung Quốc.

Theo ngân hàng đầu tư UBS, Evergrande đã phát hành khoảng 19 tỷ USD trái phiếu ra nước ngoài, tương đương với khoảng 9% trái phiếu bằng đồng USD của các doanh nghiệp Trung Quốc. Báo cáo của ngân hàng này cũng cho biết, tổng nợ 313 tỷ USD của Evergrande chiếm khoảng 6,5% tổng nợ của lĩnh vực bất động sản Trung Quốc.

Các nhà phân tích của UBS kỳ vọng Evergrande sẽ tái cơ cấu lại nợ và giá trái phiếu sẽ phục hồi dần, hạn chế được sự lây lan.

Nói với Reuters, nhà kinh tế trưởng tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế Gita Gopinath tin rằng: "Trung Quốc có những công cụ và không gian chính sách để ngăn chặn vụ việc của Evergrande trở thành một cuộc khủng hoảng mang tính hệ thống".

Theo CNBC, mặc dù chính phủ Trung Quốc gần đây công khai tuyên bố kêu gọi ngăn ngừa những rủi ro tài chính lớn nhưng nước này vẫn chưa có động thái gì về việc giải cứu Evergrande. Thậm chí các quan chức Trung Quốc cũng rất ít nói về Evergrande.

Tại cuộc họp báo tuần trước, người phát ngôn của Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc cho biết cơ quan này đang theo dõi những khó khăn của một số công ty bất động sản lớn và khả năng ảnh hưởng đến nền kinh tế.

Theo ước tính của Moody, thị trường bất động sản Trung Quốc cùng với các ngành công nghiệp liên quan như xây dựng chiếm hơn 1/4 GDP nước này.