Trong cuộc trao đổi với Financial Times, Chủ tịch Hội đồng Châu Âu Charles Michel thẳng thắn thừa nhận: EU cần học cách tôn trọng các đối tác đang phát triển nhiều hơn nữa. Đặc biệt là những quốc gia đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược, thương mại và chính trị với khối. Theo ông, đây là chìa khóa để EU có thể đương đầu với ảnh hưởng ngày càng lớn mạnh của Trung Quốc và Nga tại châu Phi, Mỹ Latinh và Đông Nam Á.

"Chúng tôi luôn tự cho mình nắm trong tay chân lý, biết rõ đúng sai. Nhưng thực tế, chúng tôi chưa bao giờ thực sự lắng nghe và tìm hiểu vì sao các nước khác lại có cách nghĩ khác biệt," Michel bộc bạch.

Ông còn chỉ ra một thói quen khó bỏ của EU: "Ở châu Âu, chúng tôi có xu hướng "lên lớp" các quốc gia khác. Chúng tôi yếu kém trong việc giao tiếp, giải thích và thể hiện sự tôn trọng với đối tác."

Phát biểu này của Michel càng có ý nghĩa khi nhìn vào thực tế: khoảng 20 nhà lãnh đạo, trong đó có những đồng minh thân cận của phương Tây như Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan (vừa là ứng viên EU, vừa là thành viên NATO), cùng Ai Cập và UAE, đều có mặt tại hội nghị BRICS ở Kazan do Putin chủ trì. Đây được xem như một động thái phản đối trật tự thế giới do phương Tây dẫn dắt.

"Thật đáng suy ngẫm khi Ai Cập - đối tác quân sự thân thiết của cả châu Âu và Mỹ, hay UAE - đối tác kinh tế quan trọng của chúng tôi, lại chọn có mặt tại Kazan. Họ đang muốn gửi một thông điệp rõ ràng tới toàn thế giới," Michel nhận định.

Ông còn chia sẻ lời cảnh báo sâu sắc từ một tiểu vương vùng Vịnh: "Trong quan hệ quốc tế, khoảng trống sẽ nhanh chóng được lấp đầy. Nếu bạn vắng mặt, người khác sẽ thế chỗ."

Michel, người sẽ kết thúc nhiệm kỳ chủ trì các hội nghị thượng đỉnh EU và đại diện cho 27 quốc gia thành viên vào ngày 30/11, khẳng định Brussels có quyền tự hào về những đóng góp trong viện trợ phát triển và bảo vệ các giá trị cốt lõi.

"Chúng tôi đã làm đúng khi tích cực hỗ trợ nhiều quốc gia về phát triển và nhân đạo. EU thực sự giỏi trong việc huy động nguồn lực, tài chính để giúp đỡ người khác."

Theo Michel, nhiều nước đang tìm cách giảm phụ thuộc vào Trung Quốc và Nga bằng cách đa dạng hóa quan hệ đối tác kinh tế và an ninh. Tuy nhiên, EU cần một phương thức tiếp cận mới để thu hút họ.

Ông kể lại cuộc gặp đáng nhớ với một tổng thống châu Phi năm 2022: "Vị nguyên thủ này nói thẳng với tôi - 'Người châu Âu đến và để lại những bài học. Người Trung Quốc đến và để lại cơ sở hạ tầng.'"

"Tôi không đánh giá đúng sai, chỉ muốn nói rằng chúng tôi chưa thực sự cố gắng để thấu hiểu họ," Michel thừa nhận và cho rằng điều này khiến EU khó thuyết phục và tạo ảnh hưởng với các đối tác.

Gần đây, EU đã phải hoãn thực thi đạo luật chống phá rừng. Sau khi nhận được khiếu nại từ các quốc gia bao gồm Brazil, Indonesia và thậm chí cả Mỹ, Brussels đã lùi thời hạn tới tháng 12/2025, cho các nước thêm thời gian chứng minh rằng các mặt hàng như gỗ và dầu cọ không gây mất rừng.

Michel chỉ trích cách EU áp đặt tiêu chuẩn lên đối tác thương mại, như trong lĩnh vực đánh bắt cá, là "thiếu tôn trọng".

"Chúng tôi dùng từ ngữ như 'thẻ vàng', 'thẻ đỏ' - thật sự thiếu tế nhị. Chúng tôi tạo ra ấn tượng rằng mình là trọng tài trên sân - điều này thật không phù hợp."