Chính phủ trung ương nên gánh vác ít nhất 20 nghìn tỷ nhân dân tệ (tương đương 2.8 nghìn tỷ USD) trong tổng số nợ công địa phương, theo ông David Li Daokui, giáo sư kinh tế tại Đại học Thanh Hoa và là cố vấn thường xuyên về chính sách cho Bắc Kinh. Ông cho rằng các biện pháp giảm nợ được triển khai vào cuối năm ngoái vẫn chưa đủ mạnh.

Do gánh nặng nợ tích lũy trong thời kỳ đại dịch Covid-19 và giai đoạn bùng nổ bất động sản – cơ sở hạ tầng trước đây, nhiều chính quyền địa phương đã thực hiện các biện pháp như trì hoãn thanh toán cho nhà cung cấp và giữ lại tiền lương của công chức, gây tổn hại đến nền kinh tế rộng lớn hơn. Ông Li ước tính rằng chính quyền khu vực đang nợ khoảng 10 nghìn tỷ nhân dân tệ tiền thanh toán chậm cho nhà thầu và nhân viên công vụ, tương đương 7% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Quốc năm ngoái.

Giải pháp đề xuất: Hoán đổi nợ quy mô lớn

Để giải quyết vấn đề này, ông Li đề xuất chính phủ trung ương phát hành thêm trái phiếu và sử dụng nguồn thu để mua lại nợ của chính quyền địa phương. Các cơ quan cấp tỉnh và thành phố có thể chuyển giao tài sản cho Bắc Kinh để đổi lấy sự hỗ trợ này.

Một đợt hoán đổi nợ quy mô từ 20 đến 50 nghìn tỷ nhân dân tệ sẽ giúp giảm bớt gánh nặng nợ trên toàn quốc, cho phép các chính quyền địa phương tập trung hỗ trợ tiêu dùng, theo ông Li. Điều này cũng sẽ hữu ích trong bối cảnh các biện pháp hạn chế xuất khẩu Trung Quốc của Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể tác động tiêu cực đến kinh tế Trung Quốc.

“Bất kể đó là áp lực từ chính sách bảo hộ thương mại của Trump hay từ các vấn đề kinh tế nội bộ của Trung Quốc, giải pháp vẫn nằm ở việc thúc đẩy tiêu dùng,” ông Li nhận định. “Chìa khóa là giảm các hành vi thắt chặt tài chính của chính quyền địa phương.”

Sự suy yếu của tiêu dùng nội địa

Khuyến khích tiêu dùng trong nước được xem là yếu tố then chốt đối với Trung Quốc trong năm nay. Xuất khẩu, vốn tăng mạnh kể từ sau đại dịch, hiện đang chịu sức ép từ các biện pháp áp thuế của Mỹ cũng như căng thẳng thương mại gia tăng với Liên minh châu Âu và các khu vực khác trên thế giới. Nhu cầu trong nước yếu kém đã dẫn đến tình trạng giảm phát kéo dài, gây ra vòng xoáy suy giảm giữa thu nhập hộ gia đình và lợi nhuận doanh nghiệp.

Trong quá khứ, chính quyền địa phương từng là động lực tăng trưởng chính nhờ các khoản đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, họ trở thành gánh nặng khi thị trường bất động sản sụp đổ, khiến tình hình tài chính ngày càng căng thẳng.

Nhiều nhà kinh tế đã kêu gọi chính phủ trung ương gia tăng vay nợ, vì tỷ lệ nợ công so với GDP của Trung Quốc vẫn thấp hơn so với các nền kinh tế lớn khác. Tuy nhiên, Bắc Kinh đến nay vẫn tỏ ra thận trọng trong việc giải cứu các chính quyền địa phương, lo ngại điều này sẽ tạo ra rủi ro đạo đức, khuyến khích các khoản vay vô trách nhiệm trong tương lai.

Tăng trưởng tiêu dùng của trung quốc đã suy yếu kể từ covid

Dư địa vay nợ của Trung Quốc

Theo dữ liệu chính thức, tổng nợ công của chính quyền địa phương Trung Quốc đạt hơn 47 nghìn tỷ nhân dân tệ vào cuối năm 2025. Ngoài ra, theo ước tính của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), chính quyền địa phương còn có khoảng 60 nghìn tỷ nhân dân tệ nợ tiềm ẩn, tức các khoản vay không nằm trong bảng cân đối kế toán.

Bộ Tài chính Trung Quốc đã công bố kế hoạch vào tháng 11 cho phép chính quyền địa phương phát hành 10 nghìn tỷ nhân dân tệ trái phiếu để tái cơ cấu nợ ngoài bảng cân đối. Tuy nhiên, theo ông Li, biện pháp này chỉ mang lại hiệu quả tạm thời và vấn đề có thể tái diễn trong tương lai.

Chính phủ Trung Quốc vẫn còn dư địa để vay thêm

Kêu gọi mở rộng hỗ trợ tiêu dùng

Vị chuyên gia kinh tế này cũng kêu gọi chính phủ trung ương mở rộng đáng kể các chương trình kích thích nâng cấp sản phẩm tiêu dùng và trang thiết bị. Ông đề xuất nâng mức hỗ trợ từ 300 tỷ nhân dân tệ của năm ngoái lên khoảng 800 tỷ đến 1 nghìn tỷ nhân dân tệ.

Một biện pháp khác hiệu quả hơn là phát tiền trợ cấp trực tiếp cho các hộ gia đình vào các dịp lễ lớn, theo ông Li.

Các điểm nổi bật khác trong bài phỏng vấn:

• Cuộc gặp giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và các doanh nhân tư nhân, bao gồm nhà sáng lập Alibaba Jack Ma, đã gửi tín hiệu đến các cơ quan chính quyền rằng họ cần giải quyết những khó khăn mà doanh nghiệp tư nhân đang đối mặt. Ông Li dự đoán chính quyền địa phương sẽ hạn chế các khoản phạt và phí không cần thiết đối với doanh nghiệp.
• Trung Quốc có khả năng sẽ nâng mục tiêu thâm hụt ngân sách chính thức lên mức 3.5% - 4% GDP trong năm nay và phát hành tổng cộng 5 nghìn tỷ nhân dân tệ trái phiếu chính phủ đặc biệt và trái phiếu chính quyền địa phương.
• Ngân hàng trung ương Trung Quốc đang thận trọng trong các biện pháp nới lỏng tiền tệ do chưa rõ hướng đi của chính sách Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Họ đang duy trì dư địa chính sách và sử dụng các công cụ ít gây chú ý hơn để hỗ trợ nền kinh tế.