Cuộc tấn công của nhóm chiến binh ngày (7/10) đã khiến bộ máy an ninh quốc gia của Israel hoàn toàn mất cảnh giác - điều bất ngờ là phạm vi của cuộc xâm nhập, bao gồm các cuộc tấn công bằng đường biển, đường không và đường bộ, đồng thời đẩy sâu vào lãnh thổ Israel.

Về lý thuyết, điều đó lẽ ra không thể thực hiện được.

Cơ quan tình báo Israel nổi tiếng là một trong những cơ quan tinh vi nhất thế giới. Và Dải Gaza, mảnh đất nằm cạnh Ai Cập, là một trong những nơi được giám sát chặt chẽ nhất trên hành tinh. Đường dây điện thoại bị kiểm soát. Vệ tinh theo dõi trên cao. Luôn có lực lượng giám sát 2 triệu cư dân của một khu vực có diện tích chỉ lớn hơn gấp đôi Washington, DC.

Israel và Mỹ sẽ cần nhiều năm để sàng lọc tất cả những thất bại đã cho phép Hamas tấn công bất ngờ, hậu quả là hàng trăm người Israel thiệt mạng và bị bắt giữ.

Tuy nhiên, theo các quan chức tình báo hiện tại và trước đây ở Mỹ, Israel và các nơi khác, đã bắt đầu mường tượng ra cách cách mà Hamas thực hiện được điều này.

Mặc dù nhiều nghi vấn vẫn chưa được giải đáp, điều rõ ràng là Hamas đã sử dụng công nghệ thấp, tránh khả năng Israel nghe lén thông tin liên lạc của họ, và thậm chí, lợi dụng niềm tin của Lực lượng Phòng vệ Israel rằng các cuộc tấn công tên lửa của họ có thể bị đẩy lùi hoặc ngăn chặn.

Beth Sanner, nguyên phó giám đốc tình báo quốc gia, cho biết: “Tôi nghi ngờ rằng Hamas có thể duy trì một hoạt động rộng lớn như vậy – bao gồm rất nhiều huấn luyện viên, rất nhiều khóa đào tạo vận hành và một lượng lớn đạn dược – một cách chặt chẽ vì họ phải dùng cách tiếp cận rất cũ”.

“Tôi nghi ngờ họ chưa bao giờ nói về nó qua các thiết bị” ông Sanner nói. “Họ chia thành các nhóm và tiến hành các cuộc họp riêng lẻ. Và mỗi nhóm được phân công làm những công việc khác nhau. Rất ít người biết làm thế nào kết hợp các thành phần lại với nhau thành một kế hoạch tổng thể”.

Vào sáng sớm thứ Bảy, khoảng 1,000 chiến binh Hamas đã xông qua hàng rào công nghệ tiên tiến được thiết kế để bảo vệ chống lại các mối đe dọa từ Gaza. Nhiều thị trấn bị khống chế. Các con tin bị kéo ra khỏi nhà của họ, trẻ em cũng không được nương tay. Hàng nghìn quả tên lửa trút xuống khi các chiến binh khác tiến vào bằng dù lượn.

Một người quen thuộc với các hoạt động tình báo của Israel cho biết sự thành công của cuộc tấn công cho thấy tình báo quân sự của Israel, cơ quan chịu trách nhiệm chính trong việc giám sát các diễn biến ở Gaza, thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao trong ban lãnh đạo của Hamas.

Theo Andrew Borene, cựu giám đốc nhóm tại Trung tâm chống khủng bố quốc gia Hoa Kỳ kiêm giám đốc điều hành Flashpoint, cho biết cũng có thể kế hoạch của nhóm dựa vào công nghệ mã hóa. “Tôi có cảm giác rằng cũng có một phần bí mật sử dụng các thiết bị liên lac”.

Alon Arvatz, cựu thành viên Đơn vị 8200 của Israel, chịu trách nhiệm về tình báo tín hiệu của quân đội, cho biết rằng Hamas đã vượt qua được khả năng chặn liên lạc qua điện thoại và email của Israel.

Ông Arvatz nói: “Rõ ràng là họ đã biết cách thu thập thông tin tình báo và họ biết cách để tránh”.

"Dưới lòng đất"

Nếu việc ngừng liên lạc đã giúp Hamas tránh được việc nghe lén, thì hoạt động dưới lòng đất có thể đã giúp ngăn chặn các vệ tinh giám sát của Israel.

Theo một người quen thuộc với tình báo Mỹ, Hamas đã xuất sắc trong nhiều năm trong việc giấu kho vũ khí của mình trong đường hầm hoặc dưới lòng đất. Kết quả là Israel đã tấn công các kho vũ khí trên mặt đất nhiều lần từ trên không nhưng không có kết quả.

Các đường hầm dường như đã hỗ trợ việc thực hiện cuộc tấn công. Nhà phân tích quân sự Israel Eado Hecht cho biết, thay vì tìm cách đào bên dưới bức tường ngầm được trang bị cảm biến mà Israel đã hoàn thành vào năm 2021, “họ đã chọn phương án đào ở phía trên vật cản và bất ngờ ập ra ngoài. Cuộc tấn công hàng loạt vượt quá khả năng phản ứng của hệ thống”.

Kế hoạch của Hamas có lẽ cũng được hỗ trợ bởi sự tinh vi ngày càng tăng của bộ máy tình báo của tổ chức này. Theo một nghiên cứu tháng 5/2023 trên tạp chí “Tình báo và An ninh Quốc gia”, khả năng của nước này đã mở rộng đáng kể kể từ khi giành quyền kiểm soát Gaza vào năm 2007.

Thông tin liên lạc chiến thuật

Cục Tình báo Quân sự của nhóm đã dành nguồn lực đáng kể để quan sát biên giới với Israel, điều hành các điệp viên trong nước và nghe ngóng thông tin liên lạc chiến thuật của Lực lượng Phòng vệ Israel. Nhờ vậy mà Hamas đã tích lũy được kiến ​​thức về vũ khí, huấn luyện và chiến lược triển khai quân của Israel.

Kenneth Katzman, cựu chuyên gia hàng đầu về Trung Đông của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội, cho biết Hamas “có nguồn tin tình báo rằng biên giới Israel có ít người canh gác, rằng họ có thể đến đủ gần để kích nổ chất nổ và vượt qua hàng rào, dây điện và trạm kiểm soát - đó là chìa khóa”.

Khả năng Hamas lên kế hoạch tấn công và che giấu ý định của mình cũng đến từ những thiếu sót của Israel.

Chính phủ Israel phải đối mặt với cáo buộc rằng cơ quan an ninh quốc gia của họ đã bị phân tâm bởi đấu đá nội bộ. Nhiều người Israel đã phản đối trong nhiều tháng chống lại nỗ lực của Thủ tướng Benjamin Netanyahu nhằm tước bỏ quyền lực khỏi cơ quan tư pháp quốc gia.

Tờ Times of Israel đưa tin hôm thứ Hai rằng tình báo Ai Cập đã nhiều lần cảnh báo rằng Hamas đang lên kế hoạch cho “điều gì đó lớn lao”, nhưng các quan chức Israel đã chọn tập trung vào Bờ Tây thay vì Gaza.

Văn phòng thủ tướng Israel phủ nhận thông tin này, nói rằng "không có thông điệp nào được gửi trước từ Ai Cập và Thủ tướng cũng không nói chuyện cũng như gặp gỡ người đứng đầu cơ quan tình báo Ai Cập kể từ khi thành lập chính phủ, cả trực tiếp lẫn gián tiếp."

Cũng có khả năng Israel đã trở nên quá tự tin, một phần vì sự tinh vi về công nghệ của họ. Hai năm trước, Lực lượng Không quân Israel đã đăng một bài viết trên trang web của mình với tựa đề “Độc quyền: Khả năng tấn công tên lửa của IDF trước khi được phóng”.

Viễn cảnh mà bài báo đưa ra đã không xảy ra trong cuộc tấn công bất ngờ vào thứ Bảy khi hàng nghìn quả rocket của Hamas áp đảo hệ thống phòng không của Israel. Trong suốt cuộc chiến ở Gaza năm 2014 chống lại Hamas, IDF đã tấn công “hàng trăm kẻ khủng bố bị bắt quả tang đang bắn tên lửa vào Israel. Nhiều người trong số họ đã bị tấn công ngay trước khi phóng, những người khác đã trở thành mục tiêu sau khi hành động”, theo bài báo.

Theo Sanner, cựu phó giám đốc tình báo quốc gia, Israel dường như cũng đã hiểu sai mục đích, động cơ và khả năng của Hamas khi không lường trước được khả năng xảy ra một cuộc đột kích xuyên biên giới.

Ông Sanner nói: “Họ đã thất bại trong việc tưởng tượng làm thế nào tất cả những sự kiện đang diễn ra này lại kết hợp với nhau thành một tổng thể lớn hơn nhiều”.