Hoa Kỳ nỗ lực ngăn chặn chiến tranh lan rộng tại Trung Đông
Trần Minh Đức
Junior Analyst
Mỹ và các đồng minh đang tăng cường nỗ lực ngăn chặn cuộc chiến giữa Israel và Hamas lan rộng ra khu vực vớì lo ngại rằng việc lực lượng Israel xâm chiếm Dải Gaza có thể khiến Iran tham gia vào cuộc xung đột.
Cố vấn An ninh Quốc gia Nhà Trắng Jake Sullivan cho biết rằng Mỹ đã cảnh báo Iran trong những ngày gần đây thông qua các cuộc đàm phán bí mật về nguy cơ căng thẳng leo thang. Ông nói rằng Mỹ không loại trừ khả năng Iran can thiệp trực tiếp hoặc thông qua Hezbollah, nhóm dân quân có trụ sở tại Lebanon mà nước này tài trợ.
Chính phủ của Israel tuyên bố sẽ quét sạch Hamas và huy động 300,000 quân dự bị trước một cuộc tấn công lớn trên đường bộ. Trong bối cảnh xung đột tập trung xung quanh vùng lãnh thổ bị phong tỏa ở phía nam của Israel, Mỹ đã yêu cầu Qatar thông báo cho Hezbollah rằng họ không nên khởi động một mặt trận khác trong cuộc chiến tranh này.
Điều nguy hiểm là xung đột lan rộng ra ngoài khu vực và cảm giác hoảng loạn hiện rõ trong các vòng ngoại giao. Ngoại trưởng Anh James Cleverly cho biết ông kêu gọi Israel giảm thiểu thương vong cho dân thường để tránh làm bùng phát thêm căng thẳng.
“Vì lợi ích của Israel là tránh thương vong cho dân thường và thương vong cho người Palestine, bởi vì Hamas rõ ràng muốn biến điều này thành một cuộc chiến tranh Ả Rập-Israel trên phương diện rộng, hoặc thực sự là một cuộc chiến giữa Hồi giáo và thế giới. Không ai trong chúng tôi, kể cả Israel, muốn điều đó xảy ra”.
Qatar đã trở thành một cầu nối quan trọng cho các cuộc đối thoại giữa Mỹ và các quốc gia khác, và có ảnh hưởng đặc biệt trong trường hợp này vì nước này là nơi đặt văn phòng chính trị của Hamas. Một người cho biết, chính quyền các khu vực đang đoàn kết để cố gắng ngăn chặn sự lan rộng của xung đột. Một người khác quen cũng cho biết Kuwait e ngại rằng về việc Iran sẽ can dự.
Trong chuyến công du điên cuồng tới Trung Đông nhằm tranh thủ sự giúp đỡ của các quốc gia Ả Rập trong việc ngăn chặn hậu quả, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken cũng đã có cuộc gọi đầu tiên về vấn đề này với người đồng cấp Trung Quốc, yêu cầu Ngoại trưởng Vương Nghị triển khai các biện pháp hành động của Bắc Kinh trong khu vực hướng tới cùng một mục tiêu.
Quân đội Israel đã sẵn sàng tiến hành một cuộc tấn công quy mô lớn ở Gaza sau khi hứng chịu cuộc tấn công nguy hiểm nhất trong nhiều thập kỷ khi Hamas tấn công vào miền nam Israel vào ngày 7 tháng 10. Đã có hơn 2,300 người Palestine thiệt mạng trong vụ đánh bom trả đũa của Israel vào Gaza, trong bối cảnh lo ngại rằng cuộc tấn công sẽ gây ra một thảm họa.
Iran, quốc gia cung cấp tiền bạc và vũ khí cho Hamas và Hezbollah, đã tuyên bố rằng họ sẽ đáp trả những "tội ác chiến tranh" của Israel.
Trong cuộc gặp với Tiểu vương Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani của Qatar ở Doha, Ngoại trưởng Iran Hossein Amirabdollahian cho biết nếu Israel tiếp tục xâm lược Gaza thì “không ai có thể đảm bảo kiểm soát tình hình và ngăn chặn xung đột lan rộng”.
Các quan chức Israel cho biết họ hy vọng việc Mỹ triển khai tàu chiến tới phía đông Địa Trung Hải sẽ ngăn cản Iran và các lực lượng ủy nhiệm của nước này, nhưng họ vẫn tăng cường quân tiếp viện tới biên giới phía bắc của họ với Lebanon và Syria. Hãng tin IRNA của nhà nước Iran cho biết Bộ trưởng Ngoại giao Iran cũng đã gặp lãnh đạo Hezbollah Hassan Nasrallah tại Beirut hôm thứ Sáu để thảo luận về phản ứng trước các hành động của Israel.
Thổ Nhĩ Kỳ tin rằng việc Mỹ triển khai các nhóm tấn công tàu chiến ở phía đông Địa Trung Hải đang khuyến khích Israel sử dụng vũ lực quá mức để đáp trả các cuộc tấn công của Hamas. Trong khi Mỹ nói rằng đây là lực lượng răn đe, Thổ Nhĩ Kỳ lo ngại rằng sự hiện diện của tàu chiến Mỹ chỉ có tác dụng làm gia tăng căng thẳng hơn.
Theo IDF, súng cối đã được khai hỏa vào thứ Bảy và Chủ Nhật trên biên giới phía bắc của Israel với Lebanon và một đội xâm nhập đã bị máy bay Israel chặn lại. Hezbollah có kho vũ khí gồm hơn 100,000 rocket và tên lửa, một số trong số đó có thể phóng tới miền trung Israel. Israel và Hezbolla đã giao chiến trong một tháng trời vào năm 2006.
Israel đã coi cuộc tấn công chưa từng có này như là ngày 11 tháng 9. Israel cho biết mục tiêu của họ là tiêu diệt giới lãnh đạo quân sự và chính trị của Hamas ở vùng ven biển Dải Gaza, nơi lực lượng này nắm quyền kiểm soát kể từ năm 2007. Mục tiêu chiến tranh đó có thể kéo dài nhiều tháng và có nguy cơ gây thương vong lớn.
Theo một quan chức hàng đầu của Pháp, mục đích ngăn chặn xung đột lan rộng là trọng tâm của nhiều cuộc trò chuyện mà Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã có với các nhà lãnh đạo khu vực kể từ khi xung đột nổ ra.
Quan chức này cho biết, Pháp cũng đã truyền đạt thông điệp này tới Hezbollah và Iran, trong khi các nhà lãnh đạo Liên minh châu u dự kiến tổ chức một cuộc họp để thảo luận về cuộc khủng hoảng vào thứ Ba.
Trong cuộc điện đàm với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu hôm thứ Bảy, Tổng thống Joe Biden đã cam kết Hoa Kỳ sẽ hỗ trợ Israel hết sức. Trong một cuộc gọi riêng, ông cũng đề nghị Tổng thống Chính quyền Palestine Mahmoud Abbas “ủng hộ hoàn toàn” việc đưa viện trợ nhân đạo đến Gaza, nơi đã bị phong tỏa kéo dài nhiều năm và đã bị chính quyền Israel cắt nước, nhiên liệu và điện trong những ngày gần đây.
Phát biểu tại một bữa tối ở Washington, Biden cáo buộc các chiến binh Palestine sử dụng “các gia đình Palestine vô tội”, trong số đó “đại đa số không liên quan gì đến Hamas” làm lá chắn sống. Đặc phái viên của ông Blinken có kế hoạch đến thăm Israel vào thứ Hai để tham vấn thêm với các quan chức cấp cao của Israel.
Ngăn chặn chiến tranh trên hai mặt trận
Thiếu tướng đã nghỉ hưu Yakov Amidror, người từng là cố vấn an ninh quốc gia của Thủ tướng Israel Netanyahu cách đây một thập kỷ, cho biết Israel đang chuẩn bị mọi thứ cần thiết về mặt hậu cần và hoạt động để đối phó với bất kỳ mối đe dọa nào từ Lebanon. “Họ là những lực lượng có thể hành động trong vài phút nếu cần thiết. Tất nhiên không dễ để đối phó với hai mặt trận cùng lúc” nhưng quân đội Israel “có thể làm được”, ông nói.
Một số bình luận có vẻ cứng rắn hơn. Ariel Kahana, phóng viên ngoại giao cấp cao của tờ báo Israel Hayom cánh hữu, cho biết Israel không nên chờ đợi Hezbollah tấn công.
Viện Nghiên cứu Chiến tranh có trụ sở tại Washington đưa tin ngày 9 tháng 10. Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran và Hezbollah đã triển khai lực lượng tới biên giới Tây Nam Syria. Việc triển khai này có thể dẫn tới việc xung đột Gaza mở rộng thành một cuộc chiến trên nhiều mặt trận đối với Israel.
Cố vấn An ninh Quốc gia Tzachi Hanegbi cho biết trong cuộc họp giao ban đêm khuya hôm thứ Bảy rằng mục tiêu của Israel là tránh “bị lôi kéo vào một cuộc chiến tranh trên hai mặt trận” và trọng tâm của nước này là miền Nam.
Ông cảnh báo: “Chúng tôi hy vọng rằng Hezbollah không đánh chiếm Lebanon vì nếu họ tấn công từ đó, thì tình hình không kém phần nghiêm trọng”.
Bloomberg