"Hoạ sỹ kỳ diệu" Donald Trump đã "vẽ" lại bản đồ chính trị nước Mỹ ra sao?
Trần Quốc Khải
Junior Editor
Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vừa qua đã tạo nên một bức tranh chính trị mới, khi các xu hướng ủng hộ đã dịch chuyển một cách đáng kể trên toàn quốc. Những thay đổi này hứa hẹn sẽ định hình lại cục diện chính trị và tương lai của nước Mỹ trong nhiều năm tới.
Cuối cùng, kết quả không phải là một cuộc so kè sít sao. Một cuộc bầu cử tổng thống mà nhiều người đã dự đoán sẽ diễn ra căng thẳng lại nhanh chóng trở thành chiến thắng vang dội cho Donald Trump. Thay vì phải chờ đợi nhiều ngày để biết kết quả, Trump đã giành đủ phiếu để tuyên bố chiến thắng lúc 2:30 sáng, giờ địa phương, vào sáng hôm sau của ngày bầu cử. Không còn cần phải lên tiếng về những "gian lận bầu cử" như năm 2020; các đài truyền hình cũng xác nhận kết quả ngay sau đó.
Chiến thắng của Trump không dựa vào những khoảng cách nhỏ ở một vài bang chiến trường như khi ông giành chiến thắng năm 2016. Thay vào đó, vị ứng viên Cộng hòa đã giành được sự ủng hộ trên khắp bản đồ bầu cử, ở cả các bang đỏ và xanh, vượt qua nhiều giả định thông thường về giới hạn của ông và của Đảng Cộng hòa. Thậm chí tại quê hương của mình là bang New York, một trong những thành trì xanh nhất của đất nước, Trump đã rút ngắn khoảng cách từ 23 điểm xuống còn 11 điểm.
Với ít nhất 80% số phiếu đã được kiểm, ông nắm giữ hơn 50% tổng số phiếu phổ thông - mức mà ông chưa bao giờ đạt được trong hai lần tranh cử trước đó vào Nhà Trắng - và dường như chắc chắn sẽ giành được nhiều phiếu bầu hơn đối thủ Kamala Harris. Kết quả này phản ánh một bức tranh cử tri Mỹ đang thay đổi. Liên minh cử tri thiểu số đã làm nền tảng cho sự ủng hộ của Đảng Dân chủ trong nhiều năm dường như đã bị chia rẽ, với một số thành viên dần chuyển hướng sang Trump. Xu hướng này đặc biệt rõ rệt ở cử tri người gốc Latinh, và dù mức độ chuyển đổi ít hơn nhưng vẫn đáng chú ý trong cộng đồng người Mỹ gốc Phi.
Những cử tri nữ mà Harris từng đặt nhiều hy vọng không quay sang bà với số lượng đủ lớn để thay đổi kết quả. Theo một số cuộc thăm dò, nữ ứng viên Đảng Dân chủ có kết quả tốt hơn Joe Biden với nhóm phụ nữ da trắng so với bốn năm trước, trong khi Trump lại có màn thể hiện mạnh mẽ trong nhóm nam giới, đặc biệt là những người dưới 30 tuổi.
Trong cả hai cuộc bầu cử 2016 và 2020, Trump gây bất ngờ với các nhà thăm dò và phần lớn giới tinh hoa chính trị nhờ khả năng thu hút cử tri mới, thường là những người trước đó ít quan tâm đến bầu cử. Năm 2024, một lần nữa ông lại làm được điều này, gây ngạc nhiên cho nhiều người.
Một điểm nổi bật trên bản đồ bầu cử là phạm vi rộng lớn những nơi mà Trump tăng cường số phiếu bầu, ngay cả ở những khu vực của các bang đỏ mà ông đã chiếm ưu thế lớn. Quy mô và bản chất của chiến thắng lần này chỉ ra sự tái cấu trúc bản đồ cử tri của Mỹ, có thể sẽ làm thay đổi sâu sắc nền chính trị Mỹ trong nhiều năm tới.
Sự chuyển hướng của người gốc Latinh
Trong suốt năm qua, chiến dịch tranh cử của Trump đã khẳng định rằng ông sẽ có thể tăng cường sự ủng hộ từ cử tri gốc Latinh, nhóm cử tri đã nghiêng về Đảng Dân chủ kể từ thời kỳ kết thúc nhiệm kỳ của George W. Bush. Vào tuần trước, điều này có vẻ còn bấp bênh khi xảy ra tranh cãi vì một đoạn hài kịch Tony Hinchcliffe gọi Puerto Rico là "hòn đảo nổi rác rưởi" tại một cuộc vận động của Trump.
Cuối cùng, cử tri Latinh đã giúp ông đạt được chiến thắng. Mặc dù sẽ cần thêm thời gian để có phân tích cụ thể về cách từng nhóm bỏ phiếu, có nhiều chỉ dấu rõ ràng rằng Trump đã tăng đáng kể tỷ lệ phiếu từ nhóm này.
Quận Osceola, gần Orlando, Florida, có đa số dân số là người gốc Latinh, bao gồm một cộng đồng lớn người có liên hệ với Puerto Rico. Năm 2020, Biden đã thắng Osceola với tỷ lệ 56 trên 43; lần này, Trump đã thắng sát nút ở quận này.
Tại quận Starr, Texas, nơi sát biên giới sông Rio Grande, có đến 98% cử tri tự nhận là người Latinh hoặc Hispanic. Năm 2016, Hillary Clinton thắng với 79%; bốn năm sau, tỷ lệ của Biden giảm xuống 52%. Trong ngày thứ Ba vừa qua, Trump đã giành được 58% phiếu tại đây, bỏ xa Harris. Đây là lần đầu tiên một ứng cử viên Cộng hòa thắng tại quận này trong hơn 130 năm.
Các thành viên Đảng Cộng hòa tin rằng thông điệp của họ về các vấn đề kinh tế và văn hóa - từ lạm phát đến giá trị gia đình truyền thống - đã thu hút cử tri gốc Latinh, đặc biệt là những người từ tầng lớp lao động. Thượng nghị sĩ gốc Cuba Ted Cruz, người đã tái đắc cử tại Texas, phát biểu: "Các cộng đồng người gốc Hispanic của chúng tôi không chỉ rời bỏ Đảng Dân chủ; họ đang trở về với những giá trị bảo thủ mà họ chưa bao giờ rời xa."
Với việc người Latinh là một trong những nhóm thiểu số phát triển nhanh nhất ở Mỹ, một sự thay đổi lâu dài trong cách bỏ phiếu có thể làm cản trở kế hoạch của Đảng Dân chủ trong các cuộc bầu cử sắp tới.
Lá phiếu của người Mỹ gốc Phi
Liên minh của Đảng Dân chủ trong các cuộc bầu cử gần đây đã được xây dựng trên cơ sở giành chiến thắng áp đảo trong số cử tri người Mỹ gốc Phi - theo nghiên cứu của Pew Research, Biden giành được 92% phiếu bầu của họ vào năm 2020. Đảng Dân chủ đã nỗ lực rất nhiều để giữ chân nhóm cử tri này, đặc biệt là nam giới trẻ, nhóm thường có tỷ lệ đi bỏ phiếu thấp nhất. Barack Obama đã đến Pennsylvania, một bang chiến trường quan trọng, để kêu gọi cử tri ủng hộ Harris.
Tuy nhiên, các cuộc thăm dò ý kiến cho thấy những nỗ lực này không đạt được hiệu quả như mong đợi - mặc dù bằng chứng ban đầu chưa rõ ràng như với cử tri gốc Latinh. Dữ liệu từ Associated Press cho thấy cử tri da màu ít có khả năng bỏ phiếu cho Harris hơn so với khi họ bầu cho Biden vào năm 2020. Theo một cuộc thăm dò của NBC, trong khi 92% phụ nữ da màu ủng hộ Harris, thì chỉ 78% nam giới da màu làm như vậy.
Tại một số khu vực có dân số người da màu lớn, có dấu hiệu cho thấy sự ủng hộ cho Đảng Cộng hòa tăng nhẹ, đặc biệt ở bang Georgia và North Carolina. Ví dụ, hạt Clayton ở Georgia, một trong những khu vực ủng hộ Đảng Dân chủ mạnh nhất bang năm 2020, đã nghiêng thêm 0.85 điểm về phía Đảng Cộng hòa. Tại DeKalb, nơi bao gồm một phần của Atlanta, mức dịch chuyển là 1.3. Tại North Carolina, các hạt nông thôn như Wilson, Edgecombe và Pitt cũng ghi nhận tỷ lệ cử tri bỏ phiếu cho Trump tăng nhẹ.
Khoảng cách giới tính
Với Đảng Dân chủ, một trong những hy vọng lớn nhất là sự phẫn nộ đối với phán quyết của Tòa án Tối cao về việc bãi bỏ quyền phá thai theo Hiến pháp sẽ khiến số lượng lớn phụ nữ bỏ phiếu chống lại Trump. Ba thẩm phán Tối cao do Trump bổ nhiệm đã góp phần tạo nên đa số mới trong phán quyết này.
Với khoảng cách giới tính trở thành một trong những ranh giới quan trọng của cuộc bầu cử, một số nhà phân tích chính trị cho rằng phụ nữ bị tác động bởi vấn đề phá thai sẽ có động lực bỏ phiếu mạnh mẽ hơn so với nam giới bị thu hút bởi cá tính của Trump.
Tuy nhiên, theo các cuộc thăm dò sau bỏ phiếu, chỉ có sự dịch chuyển nhỏ của cử tri nữ về phía Đảng Dân chủ. Trên thực tế, theo thăm dò của CBS, tỷ lệ cử tri nữ ủng hộ Đảng Dân chủ đã giảm từ 57% vào năm 2020 xuống còn 54%.
Điều này đã được bù đắp bằng sự thay đổi đáng kể của cử tri nam ủng hộ Trump trong cuộc bầu cử lần này. Trong cùng cuộc thăm dò của CBS, nam giới dưới 30 tuổi ủng hộ ứng viên Cộng hòa với tỷ lệ 56% so với 38%. Thăm dò của CNN cho thấy Harris thắng trong số cử tri nữ với khoảng cách 10 điểm phần trăm - trong khi Trump thắng trong số cử tri nam với khoảng cách chính xác tương tự.
Tái định hình bản đồ
Thành công của Trump rõ ràng ở một số bang quan trọng mà kết quả không bao giờ bị nghi ngờ, nhưng biên độ chiến thắng đã thay đổi đáng kể. Tám năm trước, khi Trump đánh bại Clinton, Florida được xem là một trong những bang chiến trường quan trọng. Với gần như toàn bộ số phiếu đã được kiểm trong năm nay, Trump đang dẫn đầu tại bang nơi ông sinh sống với 56% số phiếu, so với 43% của Harris.
Nhưng sự chuyển dịch toàn diện của cử tri Mỹ về phía cánh hữu có thể được minh họa rõ hơn bằng cách nhìn vào khu vực hành lang đông bắc, bao gồm New York và vùng New England. Đảng Cộng hòa đã đạt được những bước tiến tại một số bang đông dân ở phía đông bắc - không chỉ ở New York, mà còn ở New Jersey, nơi biên độ chiến thắng của Đảng Dân chủ giảm từ 16 xuống còn 5 điểm phần trăm, và ở Connecticut từ 20 xuống còn 11 điểm.
Tại khu vực Queens, New York, nơi Trump lớn lên, Đảng Cộng hòa đã tăng thêm 10% sự ủng hộ (dù không đủ để giành chiến thắng). Nếu sự nhiệt tình dành cho Đảng Cộng hòa chuyển thành chiến thắng cho các ứng viên Quốc hội ở phía đông bắc, điều này có thể giúp giải quyết câu hỏi còn bỏ ngỏ về việc đảng nào sẽ kiểm soát Hạ viện - và liệu đảng của Trump có nắm quyền kiểm soát hoàn toàn cả hai nhánh chính quyền được bầu hay không.
Financial Times