Trong bài phát biểu tại hội nghị Công đảng ở Liverpool tuần này, Keir Starmer đã châm biếm rằng Đảng Bảo thủ là đảng của "những giải pháp dễ dàng". Ông tự tin tuyên bố rằng chính phủ mới của ông sẽ đưa ra "những quyết định khó khăn" mà đảng Bảo thủ đã né tránh.

Starmer đã đúng một phần khi chỉ trích rằng năm thủ tướng gần đây của đảng Bảo thủ đã chứng kiến sự suy giảm tương đối về vị thế quốc gia. Nguyên nhân một phần là do họ thiếu quyết đoán trong việc thách thức tư duy NIMBY (Not In My Back Yard - Không ở sân sau nhà tôi) của cử tri cốt lõi và bỏ bê đầu tư vào cơ sở hạ tầng quốc gia. Tuy nhiên, vấn đề còn lại là gì? Công đảng vẫn chưa chứng minh được rằng họ sẽ can đảm hơn trong việc đưa ra các quyết sách khó khăn nhưng cần thiết.

Bản cáo trạng thuyết phục nhất về "14 năm cai trị sai lầm của đảng Bảo thủ" không đến từ bất kỳ diễn giả nào tại hội nghị Công đảng, mà từ một nhóm các nhà tư tưởng trung hữu. Một bài tiểu luận mới với tựa đề "Nền tảng: Tại sao Anh quốc đang trì trệ", được viết bởi Ben Southwood, Samuel Hughes và Sam Bowman, đã được đọc rộng rãi trong giới hoạch định chính sách thuộc mọi khuynh hướng chính trị. Bài viết đưa ra một bản cáo trạng đáng chú ý:

Vương quốc Anh có chưa đến 30 triệu ngôi nhà, trong khi Pháp, một quốc gia có dân số tương đương, có 37 triệu. Dự án đường sắt cao tốc HS2 từ London đến miền Bắc nước Anh, dù đã bị cắt giảm và vẫn đang trong giai đoạn hoạch định, có chi phí lên tới 396 triệu Bảng (531 triệu USD) mỗi dặm, đắt gấp tám lần so với tuyến đường cao tốc của Pháp giữa Tours và Bordeaux. Một dự án đường hầm mới dưới sông Thames đã yêu cầu 360,000 trang tài liệu cho đơn xin quy hoạch, với chi phí đã lên tới 297 triệu Bảng. Vương quốc Anh chưa xây dựng hồ chứa nước mới nào kể từ năm 1992 hoặc nhà máy điện hạt nhân kể từ năm 1995. Giá điện công nghiệp đã tăng gấp ba lần từ năm 2004 đến 2021, làm suy giảm nghiêm trọng khả năng cạnh tranh của ngành sản xuất.

Năng suất của Anh tụt hậu so với Mỹ, Pháp và Đức - phần lớn do năng suất khu vực công thực sự đã suy giảm. Điều này dẫn đến khoảng cách về mức sống chắc chắn sẽ ngày càng mở rộng. Bowman, một biên tập viên sáng lập của tạp chí trực tuyến Works in Progress, đã đưa ra một so sánh đáng chú ý: "Người Mỹ có thể ngừng làm việc vào ngày 22 tháng 9 hàng năm, và họ vẫn giàu có hơn người Anh làm việc cả năm."

Khó có thể trông đợi các ứng cử viên đảng Bảo thủ tranh giành vị trí lãnh đạo đảng sẽ thừa nhận thành tích tồi tệ này tại hội nghị Birmingham vào tuần tới. Họ không muốn làm mất lòng các đảng viên, những người sẽ có tiếng nói quyết định trong việc chọn ra người chiến thắng. Trong khi đó, "sứ mệnh" chính của Starmer - đáng chú ý là ngay cả các đại biểu Công đảng tại các cuộc họp bên lề cũng không thể nhớ được bốn sứ mệnh khác của Thủ tướng - là nâng tỷ lệ tăng trưởng của Vương quốc Anh lên mức cao nhất trong G7.

Tuy nhiên, nhiều quyết sách khó khăn cần thiết để thúc đẩy tăng trưởng cũng đã bị né tránh trong 13 năm cầm quyền trước đây của Công đảng. Như mọi chính khách đều có cơ hội cải thiện, có lẽ lần này Starmer thực sự nghiêm túc trong việc thực hiện những cải cách cần thiết.

Chính phủ của Thủ tướng được củng cố bởi một đa số áp đảo trong Hạ viện. Về lý thuyết, Starmer có thể vượt qua mọi phản đối kiểu NIMBY đối với các cải cách. Tuy nhiên, trên thực tế, tồn tại những mâu thuẫn giữa chiến lược tăng trưởng và các nhóm lợi ích đặc thù trong Công đảng.

Tuy nhiên, đa số ghế trong quốc hội này có thể được xem là "rộng nhưng nông". Chiến thắng áp đảo của Công đảng trong cuộc tổng tuyển cử gần đây nhất vào tháng 7 được coi là một chiến thắng "thiếu sức thuyết phục". Chỉ có 34% cử tri trong tổng số 59% cử tri đi bầu đã ủng hộ đảng của Starmer, và 109 ghế được giành với tỷ lệ chênh lệch dưới 5%. Điều này khiến các nghị sĩ Công đảng, cũng như đảng Bảo thủ, sẽ phải hết sức thận trọng để không xúc phạm đến những nhạy cảm địa phương.

Cơ sở nền tảng cho những quyết định khó khăn vẫn chưa được thiết lập. Chưa có chính trị gia nào của hai đảng lớn đã thẳng thắn với cử tri rằng sự gia tăng đáng kể trong chi tiêu phúc lợi xã hội trong những thập kỷ gần đây phải được tài trợ bằng tăng thuế - hoặc phải được cắt giảm. Sẽ có điều gì đó phải được hy sinh - và cho đến nay, đó chính là đầu tư công và chất lượng dịch vụ công.

Như vua Lear của Shakespeare, Bộ trưởng Tài chính Rachel Reeves đe dọa trong dự thảo ngân sách đầu tiên của mình rằng "sẽ làm những việc như vậy - chúng là gì, tôi chưa biết: nhưng chúng sẽ là nỗi kinh hoàng của trái đất" để cân bằng ngân sách. Bà cũng có thể điều chỉnh định nghĩa về nợ công được sử dụng cho các quy tắc tài khóa để tạo thêm dư địa hàng tỷ bảng cho chi tiêu hiện tại. Những quyết định khó khăn nổi tiếng đó có thể sẽ bị trì hoãn.

Khẩu hiệu chiến thắng trong cuộc bầu cử của Công đảng là "Thay đổi." Tại hội nghị, nó được điều chỉnh thành "Sự thay đổi bắt đầu." Tuy nhiên, hầu hết các quyết định được các bộ trưởng đưa ra cho đến nay đều là những quyết định mang tính "chiều lòng dân".

Việc hạn chế đặc quyền thuế của non-doms (cư dân không thường trú giàu có) được cơ sở đảng và đa số cử tri hoan nghênh. Tuy nhiên, có thể làm suy giảm nguồn thu thuế nếu những người giàu có di chuyển đến các địa điểm có chế độ thuế thuận lợi hơn - vì vậy cần theo dõi xem Bộ Tài chính có thay đổi chính sách này không. Đánh thuế vào học phí trường tư thục nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ các thành phần cấp tiến trong Công đảng và đa số người dân được giáo dục trong hệ thống công lập. Đề xuất thắt chặt chính sách đối với người nhận phúc lợi xã hội phù hợp với dư luận xã hội và được báo chí đại chúng ủng hộ. Thậm chí việc cắt giảm các khoản trợ cấp nhiên liệu mùa đông cho người hưu trí, một động thái nhạy cảm về mặt chính trị, cũng nhận được sự ủng hộ của đa số cử tri. Đáng chú ý là người cao tuổi chủ yếu bỏ phiếu cho đảng Bảo thủ.

Các nhóm công đoàn ủng hộ đảng cũng không có nhiều lý do để phàn nàn. Chính phủ đã tạm thời đảm bảo ổn định quan hệ lao động bằng cách đáp ứng hào phóng các yêu cầu của bác sĩ và nhân viên đường sắt - mà không kèm theo các điều khoản về cải thiện năng suất. Bộ trưởng Giáo dục đã nhượng bộ các công đoàn giáo viên bằng cách nới lỏng các tiêu chuẩn thanh tra trường học. Những động thái này có vẻ không quá khó khăn để thực hiện.

Tổ chức Resolution Foundation thuộc cánh trung tả ước tính rằng tỷ lệ tăng trưởng có thể được cải thiện 0.25% nếu nhà ở được xây dựng ở những khu vực có nhu cầu cao. Tuy nhiên, chính phủ lại quyết định phê duyệt các dự án xây dựng nhà ở ở những khu vực có nhu cầu thấp hơn hoặc ở các điểm du lịch thu nhập thấp với tỷ lệ cao chủ sở hữu ngôi nhà thứ hai. Vẫn chưa rõ liệu các bộ trưởng sẽ thể hiện cùng mức độ nhiệt tình đối với việc phát triển đô thị dày đặc ở các thành phố do Công đảng kiểm soát hay không. Trong khi đó, các dự án cơ sở hạ tầng năng lượng như cột điện mới và tuabin gió sẽ được triển khai trên các vùng rộng lớn của nông thôn Anh - nơi hiện có các nghị sĩ đương nhiệm của đảng Bảo thủ và Dân chủ Tự do.

Giống như Liên minh Châu Âu, Vương quốc Anh đang tụt hậu đáng kể so với Mỹ trong lĩnh vực đầu tư vốn - phần lớn do quy định quá mức cản trở hoạt động của các doanh nhân. Tuy nhiên, các công ty trẻ, năng động có thể tái cơ cấu với chi phí thấp ở những nơi có luật bảo vệ việc làm linh hoạt, một đặc điểm vốn có của thị trường lao động Anh. Mặc dù vậy, Starmer lại hứa hẹn một "thỏa thuận mới" cho người lao động, mở rộng đáng kể các quyền lợi tại nơi làm việc. Jonathan Reynolds, Bộ trưởng Kinh doanh, thậm chí còn ca ngợi những giá trị đạo đức của việc làm việc tại nhà. Trong khi đó, Amazon.com Inc. vừa yêu cầu toàn bộ nhân viên quay trở lại văn phòng làm việc năm ngày một tuần. Rõ ràng không thể có cả hai mô hình này cùng một lúc.

Đây là một tình thế khó xử cho Starmer - theo đuổi chiến lược tăng trưởng hay xoa dịu những người ủng hộ công đoàn có yêu cầu cao. Tuy nhiên, vẫn còn quá sớm để đánh giá - Reeves sẽ không công bố ngân sách đầu tiên cho đến ngày 30 tháng 10. Câu hỏi đặt ra là liệu bà ấy sẽ vay nợ để đầu tư hay vay nợ để duy trì mức chi tiêu hiện tại? Starmer và Reeves khẳng định rằng không có sự đánh đổi giữa chiến lược tăng trưởng và chính sách phân phối lại theo hướng xã hội dân chủ. Tuy nhiên, họ sẽ sớm nhận ra rằng thực tế không đơn giản như vậy.