Vào thứ Tư vừa qua, đã có nhiều xôn xao về một sự điều chỉnh dữ liệu lao động. Theo đó, số lượng việc làm phi nông nghiệp ở Mỹ thấp hơn 818,000 so với ước tính trước đây. Để hiểu rõ hơn về đợt điều chỉnh hàng năm này và xoa dịu một số lo ngại, hãy cùng quay ngược thời gian về cuối mùa xuân năm 2023.

Khi đó, một báo cáo của Cục Thống kê Lao động Mỹ cho thấy nước này đã tạo thêm 339,000 việc làm phi nông nghiệp trong tháng 5, khiến giới bình luận kinh tế và thị trường dậy sóng. Trong bối cảnh đó, cựu Bộ trưởng Tài chính Lawrence Summers, trong một cuộc phỏng vấn trên Bloomberg Television với David Westin, đã bày tỏ quan điểm về việc Fed cần nhanh chóng thắt chặt chính sách tiền tệ ngay lập tức:

"Nếu họ không tăng lãi suất vào tháng 6, tôi nghĩ họ phải cân nhắc khả năng tăng 50 bps vào tháng 7 nếu nền kinh tế tiếp tục quá nóng và số liệu lạm phát vẫn ở mức cao... Chúng ta đang đối mặt với tình huống mà nguy cơ kinh tế quá nóng là mối đe dọa hàng đầu mà Fed cần phải tập trung giải quyết."

Tuy nhiên, diễn biến thực tế khác xa với dự đoán. Fed đã giữ nguyên lãi suất vào tháng 6 và chỉ tăng nhẹ 25 bps vào tháng 7. Điều này phản ánh mối lo ngại lúc bấy giờ: nền kinh tế dường như quá mạnh để có thể kìm hãm lạm phát, và các đợt tăng lãi suất của Fed không mang lại hiệu quả như kỳ vọng.

Bối cảnh này càng trở nên quan trọng khi xem xét các phản ứng hiện tại. Một số người đang vội vàng kết luận rằng những điều chỉnh sơ bộ đối với dữ liệu từ tháng 4/2023 đến tháng 3/2024 là dấu hiệu của một cuộc suy thoái sắp xảy ra - một nhận định thiếu chính xác. Thậm chí, có người còn cho rằng đây là bằng chứng về sự quản lý kinh tế yếu kém của chính quyền Biden - Harris - một kết luận thiếu cơ sở. Đáng chú ý nhất là phát ngôn của Jason Miller, cố vấn cấp cao trong chiến dịch tranh cử của Trump. Trên mạng xã hội X, Miller đã đưa ra một tuyên bố gây sốc khi cho rằng những điều chỉnh này là một phần của "âm mưu lớn, cố tình bóp méo số liệu nhằm có lợi cho Kamala Harris và Joe Biden gian lận".

Thực tế, những điều chỉnh này mang đến một góc nhìn mới về thị trường lao động. Chúng cho thấy thị trường chưa bao giờ "nóng" như vẻ bề ngoài - điều này giải thích cho sự hạ nhiệt đáng kể của lạm phát. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc thị trường lao động đang ở trong tình trạng nguy hiểm. Ngược lại, đây chính là kịch bản mà "Larry Summers năm 2023" và nhiều chuyên gia khác đã kỳ vọng: bằng chứng cho thấy thị trường lao động không quá nóng vào năm ngoái, và chính sách tiền tệ vẫn phát huy tác dụng. Điều này không chỉ là tin vui cho "Larry năm 2023", mà còn đáng để chúng ta, những người đang sống trong năm 2024, cảm thấy an tâm.

Những điều chỉnh này có ý nghĩa gì trong bối cảnh hiện tại? Trước hết, chúng mang lại cho Fed và Chủ tịch Jerome Powell một sự tự tin nhất định. Họ có thể yên tâm rằng việc cân nhắc cắt giảm lãi suất từ tháng tới và dần dần bình thường hóa chính sách trong suốt năm 2025 không phải là một quyết định vội vàng. Tại hội nghị Jackson Hole sắp tới, Powell có thể sẽ điều chỉnh thông điệp của mình, nhấn mạnh rằng hiện nay, rủi ro đối với việc làm có thể đã vượt qua nguy cơ lạm phát tăng tốc trở lại. Biên bản cuộc họp Fed ngày 30 - 31 tháng 7 vừa được công bố cho thấy đa số thành viên trong ủy ban quyết định lãi suất đã bắt đầu nghiêng về hướng này. Những điều chỉnh mới nhất sẽ giúp cân bằng tình hình một cách rõ ràng hơn.

Cần lưu ý rằng các số liệu việc làm hàng tháng mà chúng ta vẫn theo dõi sát sao có độ chính xác không cao (điều này cũng đúng với hầu hết các dữ liệu kinh tế khác). Chúng dựa trên một mẫu khảo sát các nhà tuyển dụng, vốn không phải lúc nào cũng bắt kịp những biến động liên tục của nền kinh tế, từ việc thành lập doanh nghiệp mới đến đóng cửa các công ty cũ. Để khắc phục điều này, hàng năm Cục Thống kê Lao động tiến hành một quy trình điều chỉnh chuẩn, dựa trên một thước đo toàn diện hơn về việc làm - Thống kê Việc làm và Tiền lương Hàng quý (QCEW). Mặc dù các điều chỉnh chính thức cho dữ liệu từ tháng 4/2023 đến tháng 3/2024 sẽ được áp dụng vào báo cáo việc làm tháng 1 năm sau, nhưng với dữ liệu QCEW mới nhất được công bố hôm thứ Tư, chúng ta đã có một ước tính sơ bộ. (Để hiểu rõ hơn về quy trình này, có thể tham khảo bài hướng dẫn chi tiết của Guy Berger, Giám đốc Nghiên cứu Kinh tế tại Viện Burning Glass.)

Đợt điều chỉnh mới nhất này đáng chú ý vì quy mô - lớn nhất kể từ năm 2009. Tuy nhiên, đây không phải là kết quả của một âm mưu nào đó, mà phản ánh thách thức trong việc công bố dữ liệu thời gian thực trong một nền kinh tế hậu đại dịch đang biến đổi nhanh chóng. Theo ước tính mới, các nhà tuyển dụng đã tạo ra khoảng 174,000 việc làm mỗi tháng trong giai đoạn này, giảm so với mức trung bình 242,000 trước đó. Tuy nhiên, 174,000 vẫn là một con số ấn tượng, phù hợp với mục tiêu kiềm chế lạm phát mà không gây ra suy thoái. Một điểm đáng chú ý là việc làm trong lĩnh vực dịch vụ chuyên nghiệp và kinh doanh có dấu hiệu co lại nhẹ trong giai đoạn từ tháng 4/2023 đến tháng 3/2024, thay vì chỉ đi ngang như dự đoán ban đầu. Điều này phản ánh tình trạng trì trệ chung trong các ngành nghề văn phòng, nhưng sẽ không gây bất ngờ cho những ai theo dõi sát sao dữ liệu thị trường lao động.

Sự xôn xao về những điều chỉnh này không phải là điều bất ngờ. Những năm gần đây cho thấy, những người luôn tin rằng suy thoái sắp xảy ra thường rất thích những diễn biến thống kê kỹ thuật cao mà công chúng khó có thể hiểu được. Việc tập trung vào những chi tiết này khiến họ cảm thấy mình thông minh hơn. Và khi những con số này dường như tiết lộ điểm yếu tiềm ẩn trong nền kinh tế, họ lại càng phấn khích.

Tuy nhiên, những điều chỉnh này không làm thay đổi các thống kê cơ bản của thị trường lao động, bao gồm tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở mức tương đối thấp 4.3%. Chúng cũng không ảnh hưởng đến thực tế là số đơn xin trợ cấp thất nghiệp ban đầu vẫn ở mức thấp. Hơn nữa, dữ liệu bán lẻ vẫn cho thấy người tiêu dùng có khả năng phục hồi, dù thận trọng hơn một chút. Thị trường chứng khoán thậm chí còn tăng nhẹ sau khi thông tin được công bố, cho thấy một số nhà giao dịch đã kỳ vọng những điều chỉnh sẽ sâu hơn. Về bản chất, đây là việc điều chỉnh lại lịch sử, và con đường phía trước vẫn tương đối khả quan, đặc biệt nếu tin rằng Fed sẽ sớm cắt giảm lãi suất.