Lệnh cấm xuất khẩu nhiên liệu của Nga nghiêm trọng đến đâu và ai sẽ bị ảnh hưởng?
Đinh Nguyễn Trường Giang
Junior Analyst
Nga đã thông báo vào ngày 21/9 rằng họ đã tạm thời cấm xuất khẩu xăng và dầu diesel đến tất cả các quốc gia ngoại trừ bốn quốc gia từng thuộc Liên Xô cũ để đối phó với tình trạng thiếu hụt nội địa, một động thái sẽ làm gián đoạn thương mại toàn cầu khi họ phải thích nghi với các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với xuất khẩu nhiên liệu của Nga.
Nga đã nới lỏng một số hạn chế vào ngày 25/9, cho biết họ sẽ xuất khẩu nhiên liệu hỗn hợp và dầu diesel lưu huỳnh cao cho một số tàu.
Nhưng các nhà phân tích cho rằng những nhà nhập khẩu vẫn phải tìm nguồn cung thay thế cho đến khi Nga có thể nạp lại hàng tồn kho của mình.
Đâu là nguyên nhân?
Các thương nhân cho biết thị trường nhiên liệu tại Nga, một trong những nước sản xuất dầu lớn nhất thế giới, đã bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố bao gồm việc bảo dưỡng tại các nhà máy lọc dầu, tắc nghẽn các ống vận chuyển và sự suy yếu của đồng rúp. Những điều trên thúc đẩy họ phải tích cực xuất khẩu nhiên liệu.
Trong những tháng gần đây, Nga đã cố gắng giải quyết tình trạng thiếu hụt dầu diesel và xăng, họ chuyển sang hạn chế xuất khẩu để ngăn ngừa khủng hoảng nhiên liệu, điều này có thể gây rắc rối cho Kremlin khi cuộc bầu cử tổng thống đang đến gần vào tháng Ba.
Tác động sẽ là gì?
Lệnh cấm xuất khẩu dầu diesel sẽ có tác động lớn nhất vì Nga là quốc gia xuất khẩu dầu diesel đường biển lớn nhất thế giới.
Từ đầu năm đến ngày 25/9, Nga đã xuất khẩu trung bình 1.07 triệu thùng/ngày dầu diesel, chiếm hơn 13.1% tổng lượng thương mại dầu diesel bằng đường biển, theo công ty phân tích dầu mỏ Vortexa.
Nga xuất khẩu xăng ít hơn nhiều, với trung bình 110.000 thùng trong năm đến ngày 25 tháng 9, Vortexa cho biết.
Lệnh cấm sẽ duy trì bao lâu?
Nga nói rằng việc xuất khẩu sẽ tiếp tục sau khi họ đã ổn định thị trường nội địa của họ, nhưng không cung cấp một thời hạn cụ thể.
Các nhà phân tích, như công ty tư vấn FGE Energy, nói rằng lệnh cấm đối với dầu diesel có thể kéo dài tới hai tuần trước khi Nga nạp lại hàng tồn kho và tiếp tục xuất khẩu.
Dự kiến thời gian kéo dài của lệnh cấm xuất khẩu xăng dầu sẽ thay đổi. JPMorgan cho biết nó có thể kéo dài trong vài tuần cho đến tháng 10, trong khi FGE Energy cho rằng việc nạp lại hàng tồn kho xăng dầu của Nga có thể mất tới hai tháng.
Ai sẽ chịu nhiều ảnh hưởng nhất?
Sau khi Liên minh châu Âu cấm nhập khẩu nhiên liệu Nga do chiến tranh Ukraine, Nga đã chuyển hướng xuất khẩu dầu diesel và các loại nhiên liệu khác đến Brazil, Thổ Nhĩ Kỳ, một số quốc gia ở Bắc và Tây Phi và các quốc gia vùng Vịnh Trung Đông. Các quốc gia vùng Vịnh, có những nhà máy lọc dầu lớn của riêng họ, tái xuất khẩu nhiên liệu này. Lệnh cấm của Nga sẽ làm thay đổi những dòng chảy năng lượng này một lần nữa. Cung cấp dầu diesel từ các cảng Nga đến Brazil đã đạt khoảng 4 triệu tấn trong năm đến ngày 25 tháng 9, so với 74,000 tấn trong cả năm 2022. Nhiên liệu Nga đã thay thế nguồn cung dầu diesel nhập khẩu từ Mỹ của Brazil.
Một lệnh cấm dài hạn của Nga về xuất khẩu dầu diesel có thể buộc Brazil phải thay thế tới 400,000 tấn nhiên liệu mỗi tháng. Thổ Nhĩ Kỳ là điểm đến hàng đầu của nguồn cung cấp dầu diesel từ các cảng Nga sau lệnh cấm của EU, với tổng cộng khoảng 7 triệu tấn kể từ đầu năm nay, nhưng họ vẫn có thể mua dầu diesel chất lượng cao với nồng độ lưu huỳnh cao từ Nga.
Đâu sẽ là quốc gia cung cấp thay thế?
Các nguồn tin thương mại và vận chuyển cho biết các quốc gia châu Phi dự kiến sẽ chuyển sang sử dụng nguồn cung cấp dầu diesel và dầu diesel được vận chuyển từ Trung Đông, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ.
Dữ liệu theo dõi vận chuyển từ Kpler và hai công ty môi giới tàu cho thấy ít nhất 132,000 tấn dầu diesel giao vào tháng 9 sẽ hướng tới Châu Phi từ nhà máy lọc dầu Duqm mới của Oman.
Các thương nhân cho biết các nhà nhập khẩu Mỹ Latinh có thể sẽ chuyển sang Bờ Vịnh Hoa Kỳ và Trung Đông.
Xuất khẩu dầu diesel từ Trung Đông sang Mỹ Latinh đạt 315,000 tấn, mức cao nhất trong 8 tháng.
Châu Âu cũng có thể lấp đầy phần nào khoảng trống do lệnh cấm xăng dầu của Nga để lại. FGE cho biết các nhà cung cấp Tây Bắc Âu, vốn đã mất thị phần ở Tây Phi vào tay nguồn cung của Nga trong năm nay, có thể trở lại.
Châu Âu sẽ trải qua những thay đổi thương mại nào?
Sau khi cấm nhập khẩu nhiên liệu Nga, châu Âu đã và đang tìm nhà cung cấp ở nơi khác, bao gồm cả từ Trung Đông. Cạnh tranh để có được các nguồn cung cấp này sẽ tăng lên do lệnh cấm của Nga.
Ccác thương nhân cho biết các nhà máy lọc dầu Đông Bắc Á ở Trung Quốc và Hàn Quốc sẽ tăng xuất khẩu dầu diesel đến châu Âu.
Trung Quốc đã xuất khẩu khoảng 190,000 tấn dầu diesel đến châu Âu vào tháng 9, với 45,000 tấn được lên kế hoạch để tải vào tháng 10 cũng dành cho các nước phương Tây.
Reuters