Liệu Nhật Bản sẽ trở thành nơi trú ẩn khỏi "bóng ma" Trung Quốc trong bao lâu?
Đặng Thùy Linh
Junior Analyst
Trung Đông đang chiến tranh. Châu Âu cũng vậy. Nước Mỹ đang trong tình trạng hỗn loạn. May mắn thay, Nhật Bản lại là một nơi yên bình. Nơi đây, mùa hoa anh đào đang dần kết thúc một cách nhẹ nhàng.
Ý tưởng coi Nhật Bản là nơi trú ẩn trong thời kỳ khó khăn dường như đã thu hút một số người khác. Jack Ma, nhà sáng lập tỷ phú của Alibaba, đã chuyển đến Nhật Bản sau khi mất uy tín ở Trung Quốc. Roman Abramovich - nhà tài phiệt Nga đang bị nhiều lệnh trừng phạt, cũng được bắt gặp trên một con phố nhỏ ở Omotesando, khu mua sắm thời trang.
Không chỉ các tỷ phú mới quyết định Nhật Bản là một lựa chọn tốt hiện tại. Nhật Bản hiện đang trải qua bùng nổ du lịch khi du khách đổ xô đến đây do bị thu hút bởi đồng Yên mất giá (gần đây chạm mức đáy trong 34 năm), cùng với ẩm thực, văn hóa và trải nghiệm mua sắm.
Giới đầu tư cũng đang có cái nhìn mới. Chuyến thăm Nhật Bản của nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett vào năm ngoái được coi là một sự chứng thực. Chỉ số chứng khoán Nikkei đã tăng khoảng 30% trong 12 tháng qua, vượt qua mức đỉnh điểm của bong bóng những năm 1989. Khoảnh khắc mang tính biểu tượng đó đã nhen nhóm hy vọng rằng sau 30 năm trì trệ, nền kinh tế Nhật Bản cuối cùng cũng đang phát triển trở lại.
Sự giảm phát của bong bóng Nhật Bản diễn ra cùng thời điểm Trung Quốc mở cửa cho đầu tư nước ngoài. 30 năm trì trệ sau đó của Nhật Bản có thể được nhìn nhận như giai đoạn trùng hợp với nhiều thập kỷ bùng nổ của Trung Quốc, khi sự phấn khích phi lý của Tokyo những năm 1980 di chuyển sang Hong Kong và Thượng Hải.
Nhưng giờ đây, khi những lo ngại về tương lai của Trung Quốc và Hồng Kông gia tăng, sức hấp dẫn của Nhật Bản ngày càng được chú ý trở lại. Các công ty Mỹ như Microsoft, Oracle, Micron và Blackstone gần đây đều tăng cường đầu tư vào Nhật Bản. Các giám đốc điều hành phương Tây hiện cảm thấy lo lắng về việc đưa gia đình đến Trung Quốc - hoặc thậm chí là đi công tác ở đó - thì lại không có bất kỳ dè dặt nào với Nhật Bản.
Việc tìm kiếm lực lượng lao động phù hợp vẫn là một vấn đề vì dân số Nhật Bản đang giảm và già hóa, đồng thời tỷ lệ nhập cư thấp và không được khuyến khích. Nhưng trình độ công nghệ, cơ sở hạ tầng công nghiệp, cơ sở hạ tầng và nguồn tiết kiệm khổng lồ của đất nước vẫn là những tài sản "đáng gờm".
Năm nay, TSMC, hãng sản xuất chất bán dẫn hàng đầu thế giới của Đài Loan, đã khai trương nhà máy đầu tiên tại Nhật Bản và cũng công bố kế hoạch mở thêm nhà máy thứ hai. Nhật Bản hy vọng sẽ chứng kiến sự hồi sinh của ngành công nghiệp bán dẫn của họ, khi họ trở thành một phần quan trọng của chuỗi cung ứng toàn cầu xung quanh Trung Quốc.
Nỗi lo về tương lai của Trung Quốc cũng đang giúp các ngành dịch vụ của Nhật Bản. Hai trường tư thục nổi tiếng của Anh - Malvern và Rugby - gần đây đều đã mở cơ sở tại Nhật Bản. Nhiều học sinh mới nhập học của họ có thể đến từ Trung Quốc. Nhà đầu tư Trung Quốc cũng ngày càng quan tâm đến việc mua bất động sản ở Tokyo.
Tuy nhiên, lo ngại về tương lai của nền kinh tế Trung Quốc và căng thẳng địa chính trị gia tăng giữa Bắc Kinh và phương Tây không hoàn toàn là điều tích cực đối với Nhật Bản. Trung Quốc cũng là một thị trường khổng lồ cho các công ty Nhật Bản. Nền kinh tế Trung Quốc chậm lại sẽ đồng nghĩa với doanh số bán hàng thấp hơn. Nhiều công ty Nhật Bản coi việc "tách rời" khỏi Trung Quốc là một sự ngu ngốc về thương mại và là mối đe dọa cho tương lai của họ.
Trung Quốc cũng là một địa điểm sản xuất quan trọng đối với các công ty Nhật Bản. Nếu Mỹ và châu Âu quyết định đặt ra rào cản bảo hộ đối với xe điện sản xuất tại Trung Quốc, điều đó sẽ ảnh hưởng đến Nissan của Nhật Bản cũng như các nhà sản xuất ô tô lớn của Trung Quốc như BYD.
Rõ ràng có những cơ hội cho Nhật Bản về ý tưởng "kết bạn" do Mỹ thúc đẩy trong sản xuất giữa các nền dân chủ có cùng chí hướng. Nhưng người Nhật cũng biết rằng người Mỹ có thể thay đổi thất thường, đặc biệt là khi cuộc bầu cử đang đến gần. Nỗ lực thâu tóm US Steel của Nippon Steel hiện đang bị chính quyền Biden ngăn cản.
Nếu Donald Trump quay lại Nhà Trắng vào năm tới, Mỹ có thể sẽ trở nên bảo hộ và khó đoán hơn. Viễn cảnh đó hiện đang trở thành nỗi ám ảnh ở Tokyo. Thậm chí còn có một từ tiếng Nhật, moshitora, được dịch là "Điều gì sẽ xảy ra nếu Trump trở lại?".
Nếu nước Mỹ trông có vẻ khó đoán và đáng lo ngại, thì Trung Quốc lại trông thực sự đáng sợ khi nhìn từ Nhật Bản. Sự gia tăng quân sự không ngừng nghỉ trong 20 năm qua đồng nghĩa với việc Bắc Kinh hiện có lực lượng hải quân lớn nhất thế giới. Nhật Bản và Trung Quốc cũng có một tranh chấp lãnh thổ chưa được giải quyết và các tàu Trung Quốc tiếp tục quấy rối Nhật Bản xung quanh các đảo tranh chấp, được gọi là Senkaku ở Nhật Bản.
Phản ứng của Tokyo là tăng chi tiêu quốc phòng và xích lại gần hơn với Mỹ. Một quan chức cho rằng Nhật Bản phải đối mặt với môi trường nguy hiểm hơn bất kỳ quốc gia G7 nào khác, bởi nước này có Trung Quốc, Nga và Triều Tiên là những nước láng giềng thân thiết.
Người Nhật hay nói rằng hoa anh đào càng đẹp vì nó mong manh. Tôi cảm thấy điều tương tự về thời điểm hiện tại ở Nhật Bản. Chúng ta nên tận hưởng vị thế an toàn của đất nước này trước những rắc rối của thế giới bởi vì nó có thể không kéo dài mãi mãi.
Financial Times