Liệu nước Mỹ có cần price-linked USD?
Trần Phương Thảo
Junior Analyst
Unidad de Fomento (UF) là một loại tiền tệ gần như độc nhất trên thế giới - được Chile công bố vào năm 1967 như một loại tiền tệ không lưu hành – và đã tồn tại qua một thời kỳ siêu lạm phát. Đây là một minh chứng tuyệt vời cho price - linked USD.
Điểm độc đáo của UF là nó lập chỉ mục trực tiếp theo mức giá. Giá trị của UF tăng (hoặc theo lý thuyết là giảm) mỗi ngày theo chỉ số lạm phát. Điều này có nghĩa là không giống như tiền tệ lưu hành thực tế, UF duy trì sức mua theo thời gian.
Nếu bạn có thể mua một đồng UF vật lý, thì cũng giống như mua một peso Chile năm 1967. Miễn là bạn giữ nó, bạn sẽ có thể mua chính xác số lượng hàng hóa thực tế mà bạn có thể mua vào năm 1967 hoặc năm ngoái. Nếu bạn bỏ đủ UF vào túi để mua một chiếc empanada khi giá của một chiếc empanada là 1,000 peso, thì khi bạn lấy nó ra khỏi túi, bạn vẫn có thể mua một chiếc empanada bất kể giá của một chiếc empanada hiện tại là bao nhiêu.
Mỗi ngày, điều thay đổi là tỷ giá hối đoái. Tức là tỷ giá hối đoái năm 1967 sẽ khác với tỷ giá hối đoái năm 1983 và cũng sẽ khác với thời điểm hiện tại. Nói một cách dễ hiểu, ở từng thời điểm khác nhau, không thể dùng chung một số tiền để mua một giỏ hàng hóa, dịch vụ. Nhờ vào UF, người ta có thể quy đổi giá của giỏ hàng hóa và dịch vụ vào năm 1983 thành giá của giỏ hàng hóa và dịch vụ đó (cho phép thay đổi giỏ hàng tiêu dùng theo thời gian) ở thời điểm hiện tại.
Vì vậy, CPI NSA hiện tại là 314.54 có nghĩa là nếu giỏ hàng tiêu dùng có giá $100 vào năm 1983, thì ngày nay cùng một giỏ hàng đó sẽ có giá $314.54. Ngoại trừ trường hợp chúng ta có UF cho USD, chúng ta chỉ cần nói rằng giỏ hàng có giá $UF 100 vào năm 1983 và $UF 100 vào năm 2024. Thật tuyệt vời.
Tôi lưu ý rằng UF của Chile là một loại tiền tệ không lưu hành. Vậy thì nó có ích gì nếu bạn thực sự không thể mua hàng hóa và dịch vụ bằng nó?
Mục đích của UF là tạo điều kiện thuận lợi cho các hợp đồng và thỏa thuận tiền lương trong thời kỳ lạm phát không chắc chắn. Khi mức giá trong tương lai không được biết đến, việc đàm phán các thỏa thuận dài hạn trở nên khó khăn hơn. Hãy xem xét một công đoàn đang đàm phán hợp đồng lao động nhiều năm. Công đoàn, đơn vị đang ký hợp đồng cung cấp lao động với mức giá tương lai nhất định, sẽ muốn tăng lương nhiều hơn để bảo vệ mình khỏi khả năng tiền lương trong tương lai bị xói mòn do lạm phát cao hơn dự kiến. Mặt khác, ban quản lý muốn tăng lương thấp hơn vì việc đồng ý tăng lương nhiều hơn nếu lạm phát thấp hơn dự kiến sẽ khiến cơ cấu chi phí của công ty kém cạnh tranh hơn. Đối với hợp đồng ngắn hạn, rủi ro ở cả hai bên là thấp. Nhưng thời hạn hợp đồng càng dài thì rủi ro cho cả hai bên càng tăng và càng khó đạt được thỏa thuận. Điều này thể hiện ở chỗ trong chế độ lạm phát thấp và ổn định, hợp đồng có xu hướng có thời hạn dài hơn; trong chế độ lạm phát cao và không ổn định, hợp đồng có xu hướng có thời hạn rất ngắn hoặc hoàn toàn không thể duy trì được.
Đây là vấn đề mà UF giải quyết. Các bên tham gia đàm phán không còn phải bảo vệ tiền lương và giá danh nghĩa của mình nữa. Họ có rủi ro bù trừ với lạm phát, vì vậy họ đồng ý tăng lương thực tế hoặc tăng giá bằng cách đàm phán không phải bằng Peso Chile mà bằng UF. Sau đó, theo thời gian, các số tiền UF đã thỏa thuận được chuyển đổi theo tỷ giá hối đoái hiện tại giữa UF và Peso Chile - phản ánh sự thay đổi về mức giá thực sự đã xảy ra.
Có nhiều tác động tích cực đối với điều này. Đột nhiên, nhu cầu đi trước mức tăng lương, giá cả và việc đàm phán mức tăng lớn hơn để chống lại lạm phát biến mất. Cùng với đó, vòng phản hồi trong đó mức lương cao hơn dẫn đến giá cao hơn, đến lượt nó lại dẫn đến mức lương cao hơn. (Như tôi đã thảo luận trước đây ở đây, điều đó không nhất thiết đẩy nhanh lạm phát, nhưng nó khiến lạm phát trở nên khó kiểm soát hơn nhiều khi giảm so với khi tăng.)
Tại sao tôi lại đề cập đến điều này?
Chúng ta không có bất cứ thứ gì như thế này ở Hoa Kỳ vào thời điểm này. Chúng ta có CPI và các công ty đàm phán hợp đồng trên cơ sở CPI. Các hợp đồng xây dựng dài hạn, chẳng hạn như đối với nhà máy điện hoặc máy bay, thường có thang cuốn gắn với các chỉ số giá cụ thể. Thành thật mà nói, khả năng lập hợp đồng dựa trên một loại tiền tệ không lưu hành không phải là điều cần thiết ở Hoa Kỳ ngày nay mặc dù vào năm 1967 ở Chile thì có. Tuy nhiên, không ai có thể bỏ qua rằng theo thời gian, tiền tệ - vốn là phương tiện trao đổi nhưng ngày càng trở nên kém giá trị hơn khi lạm phát vượt khỏi ngưỡng bằng không. Rõ ràng là có những sản phẩm đầu tư giúp giải quyết vấn đề này nhưng ở mức độ có bất kỳ số dư tiền mặt nào, lạm phát cao hơn ngụ ý tốc độ tiền tệ cao hơn một phần vì bản thân tiền tệ trở thành một kho lưu trữ giá trị ngày càng tệ hơn.
Một giải pháp cho vấn đề này là các tài khoản tiết kiệm liên kết với lạm phát. Một giải pháp khác là có một loại tiền tệ - một loại tiền tệ lưu hành - mà bạn có thể nắm giữ và theo kịp lạm phát. Một loại tiền tệ như vậy sẽ vượt trội hơn USD, vì nó sẽ bảo toàn sức mua của năm cơ sở.
Tại sao chúng ta lại không có thứ như vậy? Vâng, Hoa Kỳ độc quyền phát hành tiền tệ của mình và mỗi lần họ phát hành thêm thì đó là lợi nhuận thuần túy cho chính phủ, được gọi là seigniorage. Nhưng đó không thực sự là lý do, vì chính phủ cũng sẽ kiếm được seigniorage trên USDUF. Lý do thực sự là USD là một loại tiền tệ fiat thành công vì, và chỉ vì, mọi người đều tin rằng mọi người khác sẽ chấp nhận giá trị của đồng bạc xanh. Bất kỳ loại tiền tệ mới nào, nếu không được hỗ trợ, sẽ phải tạo ra lòng tin mới rằng mọi người khác sẽ chấp nhận tỷ giá hối đoái USDUF-USD bằng với mức giá. Trừ khi chính phủ Hoa Kỳ đảm bảo tỷ giá hối đoái đó bằng cách tự do trao đổi USD lấy USDUF theo yêu cầu, thì không có gì đảm bảo rằng USDUF sẽ giao dịch ở mức phù hợp.
Ta không thấy chính phủ thực hiện điều này trong thời gian tới. Nhưng thực sự là nên làm như vậy.
Năm 2001, Bolivia đã thành lập một loại tiền tệ tương tự, Unidad de Fomento Vivienda, dựa trên cùng một cơ chế nhưng không được sử dụng rộng rãi như UF của Chile.
Rõ ràng là một số mặt hàng theo kịp chỉ số giá, một số tăng giá và một số tụt hậu. Do đó, lý thuyết thực sự chỉ đúng khi nói rằng giá trị của UF là hằng số xét về toàn bộ giỏ hàng tiêu dùng, chứ không phải từng mặt hàng cụ thể.
Mặc dù việc có các báo cáo tài chính và dự báo tài chính theo giá trị thực tế thay vì giá trị danh nghĩa, việc sử dụng tỷ lệ chiết khấu thực tế thay vì tỷ lệ danh nghĩa sẽ rất có ý nghĩa và bạn có thể chứng minh rằng tài chính doanh nghiệp trong không gian thực tế hiệu quả hơn và hợp lý hơn nếu có bất kỳ biến động nào về lạm phát.
Investing