MDMA, thường được biết đến với tên gọi ecstasy (thuốc lắc), có cơ chế hoạt động là ức chế phản ứng sợ hãi, giúp bệnh nhân mắc chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) có thể quan sát và xử lý lại những ký ức đau buồn. Dữ liệu từ thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 của Lykos Therapeutics - công ty hoạt động vì lợi ích công cộng đã nộp đơn xin phê duyệt MDMA như một loại thuốc mới cho FDA - cho thấy 71% người tham gia không còn có dấu hiệu chẩn đoán PTSD sau khi sử dụng thuốc, trong khi 87% ghi nhận những cải thiện đáng kể về mặt lâm sàng.

Kết quả này vượt trội hơn so với các loại thuốc chống trầm cảm thông thường, vốn chỉ đạt tỷ lệ thuyên giảm hoàn toàn từ 20-30% và tỷ lệ đáp ứng khoảng 60%.

MDMA chủ yếu tăng cường việc giải phóng serotonin và norepinephrine. Serotonin đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa tâm trạng, giấc ngủ, cảm giác đau, cảm giác ngon miệng và các chức năng khác, và sự gia tăng serotonin góp phần tạo ra tác dụng cải thiện tâm trạng của MDMA. MDMA cũng tác động đến hệ thống norepinephrine, gây ra cảm giác phấn khích, hưng phấn và ảnh hưởng đến nhận thức.

FDA đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc đánh giá các loại thuốc tác động tâm thần. Họ lo ngại về nguy cơ lạm dụng và đã chỉ trích dữ liệu từ công ty Lykos. Tuy nhiên, chúng ta thực sự cần những phương pháp điều trị tâm lý hiệu quả hơn. Ở Mỹ, cứ 100 người thì có 6 người sẽ mắc chứng PTSD (rối loạn stress sau chấn thương) vào một thời điểm nào đó trong đời. Đáng tiếc là đã 25 năm trôi qua kể từ khi FDA chấp thuận hai loại thuốc chống trầm cảm Zoloft và Paxil để điều trị PTSD, vẫn chưa có loại thuốc kê đơn mới nào được phê duyệt cho mục đích này.

MDMA được tạo ra vào năm 1912 bởi một nhà hóa học của công ty dược Merck. Đây là một trong số nhiều phương pháp chữa bệnh cổ xưa đang được nghiên cứu lại, khi các thử nghiệm khoa học chứng minh được hiệu quả của chúng. Chẳng hạn, các tài liệu y học Ai Cập cổ đại từ khoảng năm 1550 trước Công nguyên cho thấy cần sa có thể đã được dùng để trị viêm. Các nhà khảo cổ cũng tìm thấy bằng chứng về việc sử dụng các loại thuốc gây ảo giác trong y học cổ đại ở cả Trung Mỹ và châu Âu.

Điều đáng chú ý là khoảng 40% số thuốc được sử dụng trong y học phương Tây ngày nay được chiết xuất từ các loại thực vật đã được sử dụng từ hàng thế kỷ trước. Thậm chí trong top 20 loại thuốc kê đơn bán chạy nhất ở Mỹ hiện nay cũng có nguồn gốc từ thực vật.

Chúng ta cần nhìn lại quá khứ để tiến về phía trước. Cách tiếp cận hiện tại đối với chăm sóc sức khỏe đang không hiệu quả. Xã hội chúng ta đang không khỏe mạnh, và cái giá phải trả rất cao. Theo một nghiên cứu được công bố năm nay bởi Cục Nghiên cứu Quốc gia Hoa Kỳ, các bệnh tâm thần gây thiệt hại lên tới 282 tỷ USD mỗi năm cho nền kinh tế Mỹ. Đất nước này đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần trầm trọng.

Bệnh nhân đã sẵn sàng thử nghiệm các phương pháp điều trị thay thế. Năm ngoái, một cuộc khảo sát của Đại học Michigan cho thấy 80% bệnh nhân trưởng thành từ 50-80 tuổi sẵn lòng ngừng sử dụng một hoặc nhiều loại thuốc dài hạn nếu bác sĩ cho rằng điều đó khả thi. Vấn đề là một khi người ta đã dùng những loại thuốc này, việc cai thuốc có thể gây ra những triệu chứng cai nghiện nghiêm trọng.

Các công ty chăm sóc sức khỏe tiên phong như Outro đã phát triển phương pháp giảm liều theo cấp số nhân, một quy trình giúp mọi người ngừng sử dụng thuốc chống trầm cảm với tác dụng phụ tối thiểu, đồng thời giảm nguy cơ tái phát. Mục tiêu của họ là tạo ra một thế giới nơi mọi người được trao quyền để coi bệnh tâm thần như một quá trình phục hồi, chứ không phải một bản án chung thân.

Những đổi mới như vậy đòi hỏi chúng ta phải hình dung lại khái niệm sức khỏe, vượt ra ngoài những gì đang tồn tại. Thuốc gây ảo giác cũng vậy, điều này đòi hỏi chúng ta phải có cái nhìn mới mẻ và cởi mở hơn về cách chúng ta chăm sóc sức khỏe tâm thần.

Hiện nay, hàng triệu người Mỹ mắc chứng PTSD và những bệnh nhân không đáp ứng với các phương pháp điều trị hiện có đang phải chịu gánh nặng chờ đợi các phương pháp mới được phê duyệt. Tuy nhiên, đây không phải là một dự án đơn lẻ. FDA đang xem xét khoảng 95 loại thuốc tâm thần đang trong các giai đoạn nghiên cứu từ tiền lâm sàng đến giai đoạn 3.

Điều này khiến chúng ta không khỏi tự hỏi: còn bao nhiêu phương pháp chăm sóc sức khỏe đột phá khác đang bị mắc kẹt trong mê cung quy định? Liệu những giải pháp tiềm năng có thể mang lại hy vọng cho hàng triệu người đang phải vật lộn với các vấn đề sức khỏe tâm thần lại bị trì hoãn? Và quan trọng hơn, chúng ta có thể làm gì để đẩy nhanh quá trình này, mang lại những phương pháp điều trị mới, an toàn và hiệu quả cho những người đang rất cần chúng?