Năm thứ hai của đại dịch, thế giới sẽ thay đổi ra sao?
Ngô Văn Thịnh
Economic Analyst
Phần lớn năm 2020, các bài phân tích xung quanh đại dịch đều mang tính “gây chiến”. Các chính trị gia và các quan chức y tế đã nói về việc "đánh bại" virus Covid-19 và "bóp nát" các đường cong dịch bệnh cao ngất ngưởng. Nhưng đại dịch này, trong vài tháng, đã giết chết hàng trăm nghìn người, phá hủy nền kinh tế toàn cầu và xóa sổ tiến bộ nhiều năm về xử lý đói nghèo.
Mặc dù vắc-xin sẽ xuất hiện, nhưng việc phân phối tới mọi nơi trên thế giới vẫn chỉ dừng lại ở hy vọng. Vào năm 2021, nhân loại sẽ tiếp tục thích nghi với việc sống chung với virus, tuy nhiên sẽ có ít tổn hại hơn.
Về cơ bản, mọi thứ sẽ vẫn không thay đổi. Khẩu trang và rửa tay sạch sẽ vẫn cần thiết. Mọi người sẽ tự giác giữ khoảng cách với nhau tại nơi công cộng mà không cần nghĩ đến điều đó. Nhưng khi đại dịch bước sang năm thứ hai, hãy chuẩn bị cho những thay đổi trong ba lĩnh vực: xét nghiệm virus, quy tắc cách ly và hướng dẫn cách ly xã hội.
Các xét nghiệm nhanh với chi phí rẻ đối với Covid-19 sẽ trở nên phổ biến. Không giống như công nghệ PCR chỉ hiệu quả trong phòng thí nghiệm, thứ có thể thu thập các dấu vết thậm chí rất nhỏ của vật liệu di truyền virus, các xét nghiệm kháng nguyên rẻ hơn tìm kiếm các bộ phận của virus và cho ra kết quả khi nó xuất hiện với số lượng lớn. Ngay cả một số xét nghiệm kháng nguyên tốt nhất cũng bỏ sót một phần tư số ca nhiễm bệnh (mặc dù những xét nghiệm này được cho là ở giai đoạn mà người bị nhiễm ít lây nhiễm nhất, nếu có). Nhưng một số xét nghiệm kháng nguyên có thể được thực hiện trong 15 phút với các thiết bị có kích thước bằng lòng bàn tay, hoặc với các bộ dụng cụ tương tự như que thử thai tại nhà có giá $5. Với hơn 80 thử nghiệm nhanh như vậy, độ chính xác sẽ cao hơn, việc thu thập mẫu sẽ ít khó khăn hơn (ví dụ như chỉ cần lấy dịch mũi nông hoặc nước bọt) và giá sẽ giảm xuống chỉ còn 1 USD cho mỗi thử nghiệm.
Vào giữa năm 2021, xét nghiệm nhanh Covid-19 sẽ thay thế việc kiểm tra nhiệt độ (dù gì cũng vô dụng) tại các sân bay. Người sử dụng lao động, trường học và địa điểm vui chơi giải trí sẽ sử dụng chúng thường xuyên để xác định người lây nhiễm. Một số người thậm chí có thể xét nghiệm nhanh tại nhà như một thói quen buổi sáng hoặc trước khi đi ngủ. Việc xác nhận kết quả dương tính vẫn có thể yêu cầu xét nghiệm PCR để có kết quả chính xác hơn trong khi một kết quả âm tính có thể không đảm bảo rằng bạn chưa nhiễm bệnh. Nhưng các trường hợp lây nhiễm sẽ được phát hiện sớm hơn nhiều theo cách này.
Tác dụng phụ của các xét nghiệm với chi phí rẻ có thể được thực hiện tại nhà là rất nhiều (nếu không muốn nói là hầu hết) những người bị nhiễm sẽ nằm trong tầm ngắm của các hệ thống kiểm tra và theo dõi chính thức. Nhưng ở phần lớn châu Âu và châu Mỹ, niềm tin vào các hệ thống này đã bị phá vỡ không thể sửa chữa. Ngay cả như hiện tại, các chính phủ chỉ có thể hy vọng rằng những người bị nhiễm bệnh nhận thức được tình trạng của họ, phần lớn, sẽ làm điều đúng đắn — thông báo cho những người có liên hệ gần gũi với họ và tránh càng xa những người khác càng tốt. Và đối với những người không có triệu chứng, việc nhìn chằm chằm vào que thử liên tục nhấp nháy “dương tính” ngày này qua ngày khác có thể giúp ích cho việc tuân thủ hơn là một thông điệp từ một ứng dụng theo dõi yêu cầu họ ở nhà.
Khi nói đến kiểm dịch, nhiều quốc gia có thể sẽ theo chân Pháp và Thụy Điển trong việc giảm thời gian cách ly từ 2 tuần xuống còn 1 tuần, với hy vọng người dân sẽ tăng cường tuân thủ. Mọi người sẽ được khuyến cáo rằng họ vẫn có thể gây ra một số rủi ro (mặc dù thấp hơn) cho những người khác trong tuần thứ hai - vì vậy, nên tránh gặp những người thân lớn tuổi trong thời gian đó. Các quan chức kiểm tra những người đã được cách ly sẽ sẵn sàng cho họ ra ngoài tham gia một số hoạt động ít rủi ro hơn, chẳng hạn như đi dạo vào buổi sáng sớm trong công viên khi có ít người.
Tương tự như vậy, nhiều chính phủ sẽ trao cho công dân của họ nhiều quyền tự chủ hơn trong việc giao tiếp xã hội. Các quy tắc phức tạp và mang tính bắt buộc về việc ai có thể gặp ai, ở đâu và bằng cách nào, sẽ được hủy bỏ. Thay vào đó, sẽ có những nguyên tắc đơn giản để mọi người tuân theo bất kỳ cách nào họ chọn. Ví dụ, mọi người ở nhiều quốc gia sẽ được khuyến khích, như ở Nhật Bản, tránh “3 thứ”: đám đông, tiếp xúc gần và không gian chật hẹp. Khi tụ họp với bạn bè và gia đình, họ sẽ được khuyên, như ở Canada, hãy tổ chức “ít người hơn, nhóm nhỏ hơn, thời gian bên nhau ngắn hơn và không gian rộng hơn”.
Tất cả những điều này sẽ làm cho năm thứ hai của đại dịch có phần dễ chịu hơn so với năm đầu tiên.