Phiên bản nâng cấp của Bidenomics: Harris nên dùng chiến lược này để đối đầu với Trump
Đặng Thùy Linh
Junior Analyst
Phó Tổng thống Kamala Harris đã bắt đầu đưa ra chương trình kinh tế của mình vào tuần trước và chắc chắn sẽ đề cập nhiều hơn khi bà phát biểu tại Đại hội Đảng Dân chủ vào thứ Năm. Không ngạc nhiên khi chương trình của bà đang dần hình thành thành một phiên bản nâng cấp "Bidenomics 2.0" – điều này chủ yếu là tích cực. Việc tập trung vào chuyển đổi năng lượng và cơ hội kinh tế rộng hơn là điều rất đúng đắn. Vấn đề là liệu chính quyền của bà có củng cố phiên bản đầu tiên này hay tiếp tục nhấn mạnh những điểm yếu của nó.
Các kế hoạch chi tiêu mà Harris đã bắt đầu phác thảo là một phiên bản mở rộng hơn của ngân sách mới nhất của Tổng thống Joe Biden. Đáng chú ý, chúng bao gồm sự gia tăng đáng kể đối với tín dụng thuế trẻ em (với khoản tín dụng 6,000 USD cho trẻ sơ sinh). Dù điều này và các khoản chi tiêu mới khác có thể đáng hoan nghênh, chúng không miễn phí, và hiện vẫn chưa có dấu hiệu cho thấy cách thức thanh toán cho các khoản chi này.
Nếu không có những bổ sung của Harris, ngân sách của chính quyền Biden dự kiến thâm hụt sẽ gần 5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong thập kỷ tới, với nợ công ròng vẫn vượt mức 100% GDP. Điều này giả định rằng thuế cao hơn đối với các tập đoàn, tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ và không có khủng hoảng kinh tế mới. Nó cũng giả định rằng hầu hết các khoản cắt giảm thuế năm 2017 của Donald Trump sẽ hết hiệu lực vào cuối năm tới. Tuy nhiên, Harris khẳng định lời hứa của Biden rằng thuế sẽ không tăng đối với phần lớn người dân Mỹ (những người có thu nhập ít hơn 400,000 USD). Vậy các chi phí bổ sung sẽ được trang trải như thế nào? Chưa có câu trả lời.
Harris nói rằng bà cam kết chịu trách nhiệm về tài chính và có kế hoạch làm cho những người giàu nhất nước Mỹ và các tập đoàn lớn phải trả một phần “công bằng”. Thực tế, nếu không tăng thuế đối với nhiều hộ gia đình trung lưu, nợ của chính phủ sẽ tiếp tục tăng một cách không bền vững. Bà có thể từ chối việc tăng thuế trên diện rộng hoặc trở thành một tổng thống có trách nhiệm về tài chính – nhưng với những tham vọng chi tiêu mới này, bà không thể hứa hẹn cả hai điều cùng một lúc một cách trung thực.
Bidenomics đang bị chỉ trích vì hai sai lầm lớn: chi tiêu quá mức và không nhận ra thị trường có thể củng cố hoặc làm suy yếu những can thiệp có chủ đích tốt. Harris đã đúng khi hứa sẽ tăng nguồn cung nhà ở, thừa nhận rằng khoảng cách giữa cung và cầu là lý do khiến giá nhà tăng vọt. Tuy nhiên, bà cũng hứa sẽ cung cấp cho người mua nhà lần đầu khoản trợ cấp 25,000 USD – một phiên bản hào phóng hơn của đề xuất trong ngân sách của Biden. Ngoài chi tiêu ngân sách, vấn đề rất rõ ràng là: Khi nhu cầu vượt quá cung, khoản tín dụng mới này sẽ chủ yếu đẩy giá cao hơn và người bán sẽ là những người hưởng lợi.
Một sai lầm khác – bị chỉ trích rộng rãi, bao gồm cả một số đảng viên Dân chủ – là lời hứa của bà về “lệnh cấm liên bang đầu tiên đối với việc nâng giá lương thực và hàng tạp hóa.” Giá thực phẩm tăng vọt trong thời kỳ đại dịch do gián đoạn chuỗi cung ứng và nhu cầu cao được hỗ trợ bởi các chính sách công, chứ không phải do các "diễn viên xấu" trong một ngành công nghiệp cạnh tranh cao với lợi nhuận mỏng. Kiểm soát giá đã được thử nghiệm ở nhiều quốc gia và lần nào cũng thất bại.
Cần nhấn mạnh rằng, mặc dù chương trình kinh tế của Harris có thể có một số thiếu sót, nhưng nó vẫn tốt hơn so với của Trump – dù các đề xuất của ông được xem xét theo nghĩa đen hay nghĩa bóng. Harris đã đúng khi chỉ trích ý tưởng về thuế quan mới toàn diện của cựu tổng thống, chẳng hạn như lời ông nói: “Chúng ta sẽ áp thuế từ 10% đến 20% đối với các quốc gia nước ngoài đã lợi dụng chúng ta trong nhiều năm.” Đây là công thức dẫn đến giá tiêu dùng cao hơn, giảm tăng trưởng và suy yếu quan hệ toàn cầu.
Harris có thể nhấn mạnh hơn nữa mối đe dọa mà Trump gây ra đối với sự thịnh vượng của Mỹ bằng cách bảo vệ trách nhiệm về tài chính, kiềm chế sự can thiệp vi mô và nhận ra nền kinh tế thị trường là đồng minh của mình trong việc phục vụ công chúng.
Bloomberg