Powell đã vội kết luận rằng Fed đã kiềm chế được lạm phát trong khi vẫn duy trì được sức mạnh của thị trường lao động. Điều này có thể hơi vội vàng, vì tỷ lệ thất nghiệp đang tăng nhanh đến mức đã kích hoạt quy tắc Sahm, và các tác động trễ của chính sách tiền tệ thắt chặt vẫn có thể xuất hiện trong những tháng tới. Thay vào đó, Powell đã tự vỗ về mình. Ông kết thúc bài phát biểu: "Giới hạn kiến thức của chúng ta trở nên quá rõ ràng trong đại dịch. Vì vậy ta phải khiêm tốn, rút ra bài học từ quá khứ và áp dụng chúng một cách linh hoạt cho những thách thức hiện tại của chúng ta." Khiêm tốn ư? Bài phát biểu này phản ánh sự tự phụ, không phải sự khiêm tốn.”

Thật vậy, động thái mới của Chủ tịch Fed hướng tới việc cắt giảm lãi suất "bằng mọi giá", làm liên tưởng đến một bài luận chính trị nổi tiếng khi Fed tuyên bố đã kiểm soát được lạm phát và tự xưng là bạn của người lao động - "Powell, người bảo vệ kẻ yếu thế" - và thị trường dường như tin tưởng hoàn toàn vào điều này. Năm 1978, trước khi Fed thực sự nghiêm túc về việc tăng lãi suất dưới thời Volcker (sau nhiều năm khủng hoảng dưới thời Burns), nhà bất đồng chính kiến người Tiệp Khắc Havel đã viết bài luận "Sức mạnh của người vô quyền lực". Bài viết này chỉ ra cách đối phó với một thể chế "hậu toàn trị" đang ngày càng có ảnh hưởng sâu rộng. Năm 2024, với một chút chỉnh sửa, văn bản của Havel cũng có thể được xem như một lời châm biếm về niềm tin rằng quyền lực của Fed sẽ không gặp phải sự phản kháng trong tương lai:

"Hệ thống của chúng ta không chỉ giới hạn trong một phạm vi địa lý cụ thể; mà thống trị cả một khối quyền lực khổng lồ do một trong hai siêu cường kiểm soát... Hệ thống này điều khiển một hệ tư tưởng chính xác, có cấu trúc logic, dễ hiểu và cực kỳ linh hoạt. Với sự tinh vi và toàn diện của mình, hệ tư tưởng này gần như trở thành một tôn giáo thế tục... Trong thời đại mà niềm tin về bản chất tồn tại và ý nghĩa cuộc sống đang lung lay, khi con người cảm thấy ‘mất gốc’, bị cô lập và không còn hiểu rõ ý nghĩa của thế giới xung quanh, hệ tư tưởng này tất yếu có sức hút mạnh mẽ... Các phương thức thực thi quyền lực của hệ thống này phần lớn chưa được xây dựng chắc chắn, tạo ra nhiều kẽ hở cho những sự cố bất ngờ và việc lạm dụng quyền lực một cách độc đoán, không bị kiểm soát...

Một người quản lý danh mục đầu tư đã đặt khẩu hiệu trong email của mình: “CẮT GIẢM LÃI SUẤT!” Tại sao anh ta làm vậy? Anh ta đang cố truyền đạt điều gì? Phải chăng anh ta thực sự hào hứng với ý tưởng lãi suất thấp? Liệu sự hào hứng đó có mạnh mẽ đến mức anh ta cảm thấy bắt buộc phải chia sẻ quan điểm của mình với mọi người? Anh ta có thực sự suy nghĩ kỹ về cách thức và ý nghĩa của việc cắt giảm lãi suất không?... Thực tế, anh ta đặt khẩu hiệu đó vào email đơn giản vì đó là điều mọi người đã làm trong nhiều năm qua. Nếu không làm vậy, anh ta có thể gặp rắc rối. Có thể bị phàn nàn vì thiếu một chi tiết trang trí quan trọng trong email, thậm chí bị nghi ngờ về lòng trung thành. Anh ta làm vậy vì đó là điều cần thiết để "hòa hợp với xã hội". Đây chỉ là một trong hàng ngàn chi tiết nhỏ giúp anh ta có được cuộc sống yên ổn, như người ta vẫn nói.

Khẩu hiệu này thực chất là một dấu hiệu, mang một thông điệp ngầm nhưng rõ ràng. Nếu diễn đạt bằng lời, thì có thể được hiểu như sau: "Tôi, XY, đang sống và làm việc ở đây. Tôi hiểu rõ vai trò của mình. Tôi hành xử đúng như mong đợi. Tôi đáng tin cậy và không có gì để chê trách. Tôi tuân thủ mọi quy định, vì vậy tôi xứng đáng được yên ổn." Thông điệp này có hai đối tượng: vừa gửi đến cấp trên của anh ta, vừa là một lá chắn bảo vệ bản thân.

Rõ ràng, động cơ cá nhân thúc đẩy tư duy đồng thuận trong thị trường tài chính. "Cố gắng trụ vững đến năm 25 tuổi" là câu thần chú của nhiều người đang khao khát cắt giảm lãi suất. Nhiều người vẫn tin rằng giai đoạn 2021 - 2024 chỉ là một đợt lạm phát bất thường trước khi quay về chính sách lãi suất bằng 0 (ZIRP) và nới lỏng định lượng (QE). Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là Fed đang không tạo ra một "thực tế" mâu thuẫn với các sự kiện khách quan: Fed tuyên bố đã kiểm soát được lạm phát, trong khi vẫn vượt mục tiêu, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ; Fed nói thị trường lao động trước đây mạnh mẽ; bây giờ đột nhiên đang hạ nhiệt... nhưng Fed vẫn có thể tự tin dự báo nền kinh tế chính xác; Fed tuyên bố quan tâm đến người lao động, nhưng trước đó đã sẵn sàng chấp nhận tỷ lệ thất nghiệp tăng để kiềm chế lạm phát, lo ngại về tăng trưởng tiền lương cao, và có vẻ như biết rõ về làn sóng nhập cư bất hợp pháp lương thấp đang diễn ra trong nhiều năm qua.

Havel chỉ ra rằng một thể chế hậu toàn trị "có xu hướng tự tách rời khỏi thực tế... Vì chế độ này bị mắc kẹt trong những lời nói dối của chính mình, buộc phải bóp méo mọi thứ: quá khứ, hiện tại và tương lai. Chế độ này bóp méo số liệu thống kê, giả vờ không sợ hãi gì, thậm chí giả vờ không giả vờ gì cả. Mỗi cá nhân không cần phải tin vào tất cả những ảo tưởng này, nhưng họ phải cư xử như thể họ tin, hoặc ít nhất phải im lặng chấp nhận, hoặc hòa thuận với những người làm việc trong thể chế đó. Vì lý do này, họ buộc phải sống trong một môi trường dối trá. Họ không cần phải chấp nhận sự dối trá đó. Chỉ cần họ chấp nhận cuộc sống của mình cùng trong môi trường dối trá đó. Chính bằng cách này, mỗi cá nhân đã xác nhận sự tồn tại của thể chế, hoàn thiện thể chế, tạo ra thể chế, và trở thành một phần của thể chế."

Năm 1978, "sức mạnh của người vô quyền lực" mà Havel nói đến là một người bán tạp hóa ở Tiệp Khắc không treo biển hiệu "Vô sản toàn thế giới, đoàn kết lại!" trong cửa sổ cửa hàng quốc doanh của họ. Trong xã hội tự do và thị trường tự do phương Tây năm 2024, "luôn có những cơ chế điều chỉnh nhất định nhằm ngăn ý thức hệ hoàn toàn tách rời khỏi thực tế." Dưới đây là một số thông tin không chính thống cho những ai muốn bày tỏ sự bất đồng:

- Báo cáo việc làm tháng 8 rất quan trọng: Số liệu yếu có thể khiến thị trường kỳ vọng Fed giảm lãi suất 50 bps vào tháng 9, nhưng cũng gây lo ngại về lợi nhuận doanh nghiệp. Tuy nhiên, nếu số liệu mạnh hơn dự kiến thì sao?

- Powell không đề cập đến tình trạng giảm phát và chính sách thương mại của Trung Quốc, điều này giúp lạm phát Mỹ trông có vẻ "tạm thời." Tuy nhiên, nếu Bắc Kinh chuyển sang kích thích kinh tế cùng với việc Fed cắt giảm lãi suất, đồng Nhân dân tệ sẽ bớt áp lực (có tin đồn về 1 nghìn tỷ USD đổ vào Trung Quốc), giá hàng hóa toàn cầu có thể tăng mạnh.

- Lãi suất cao của Fed và USD mạnh cũng đã kìm hãm giá hàng hóa, nhưng giá dầu WTI tăng 2.5% vào thứ Sáu và thêm 3.0% vào thứ Hai – đây là sự trùng hợp, hay cảnh báo, hay cả hai?

- Dòng thanh khoản khổng lồ mới chảy vào hệ thống toàn cầu sẽ đẩy giá tài sản lên: tốt cho nhà đầu tư, nhưng sẽ tạo ra bất ổn chính trị khi những người không có quyền lực và tài sản càng khó khăn hơn.

- Rồi còn có yếu tố địa chính trị. Nếu Trump thắng cử, hàng hoạt vấn đề xảy ra sau đó: thuế quan tăng, và lực lượng lao động Mỹ ít hơn, và lạm phát sẽ tăng; cử tri phương Tây không hài lòng với nhập cư cao, nhưng nếu giảm nhập cư, lương sẽ tăng; vụ Houthi đánh chìm một tàu chở dầu cho thấy kênh đào Suez không còn là tuyến thương mại toàn cầu; Israel và Hezbollah suýt xảy ra chiến tranh; Libya ngừng xuất khẩu dầu; Nga thiệt hại thêm nhiều nhà máy lọc dầu; Canada áp thuế 100% lên xe điện và thép Trung Quốc; trong khi Trung Quốc đang cân nhắc đánh thuế với ô tô EU; và việc kiểm soát và tích trữ khoáng sản đất hiếm của Trung Quốc đang đẩy giá đầu vào chip silicon lên cao.

- IFO cảnh báo nền kinh tế Đức có nguy cơ rơi vào "khủng hoảng" trước cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu tháng 9; Pháp không có chính phủ, và Tổng thống Macron không cho phép một chính phủ cánh tả; Thủ tướng mới của Anh đang hát "Mọi thứ có thể trở nên tồi tệ hơn trước khi tốt lên", trong khi truyền thông đưa tin rằng tội phạm bạo lực được tha tù nếu họ nói "xin lỗi", còn những người biểu tình chống nhập cư đều có thể vào tù.

- Các NHTW đã cắt giảm lãi suất theo hướng dovish trước Powell (như BoC, RBNZ, ECB) đã thấy đồng tiền của họ tăng giá so với USD thay vì giảm: họ có lo lắng về áp lực giảm phát hay mất khả năng cạnh tranh xuất khẩu?

- Nếu Fed cắt giảm lãi suất, rồi phải tăng lại, thì thập kỷ hiện tại sẽ giống như thập kỷ 50 năm trước và 40 năm trước đó, có nguy cơ đánh dấu sự thất bại không chỉ của uy tín Fed, mà còn của hệ thống toàn cầu. Trong những năm 1970, chúng ta vượt qua lạm phát cao thông qua vay nợ nhiều hơn, toàn cầu hóa và kiểm soát lạm phát. Ngày nay, việc quay trở lại bộ ba này có vẻ không còn phù hợp. Vậy tiếp theo là gì? Không ai ở Fed, và ít người trong thị trường sẵn sàng nói về những rủi ro lớn này.

Tuy nhiên, nếu Fed phải cắt giảm lãi suất nhiều hơn dự kiến, tình hình cũng không mấy khả quan. Một nghiên cứu gần đây của Fed Kansas City kết luận rằng các cú sốc chi tiêu lớn không có nguồn tài trợ gây biến động mạnh trong giá trị danh mục nợ chính phủ, ngay cả khi thị trường trái phiếu vẫn hoạt động bình thường." Đây có thể xem như một cảnh báo quan trọng từ Fed về chi tiêu tài khóa, trong bối cảnh chính sách thắt chặt chi tiêu dường như không khả thi hoặc khó xảy ra. Tất nhiên, nhận định trên được đưa ra trong môi trường lãi suất cao, thắt chặt định lượng (QT) và thâm hụt ngân sách lớn. Nếu chúng ta quay lại chính sách lãi suất bằng 0 (ZIRP) và nới lỏng định lượng (QE), theo logic chúng ta cũng sẽ trở lại chế độ 'nợ an toàn' (và có lẽ người nộp thuế sẽ phải gánh chịu hậu quả).

Tuy nhiên, chúng ta sẽ không ở trong một chế độ tiền tệ an toàn. Kết quả là, chúng ta cũng không có một chế độ thương mại toàn cầu an toàn. Và theo logic, chúng ta cũng không có một chế độ lạm phát an toàn. Vì vậy, nếu hệ thống toàn cầu đối mặt với một cuộc khủng hoảng lớn khác, giải pháp quen thuộc là áp dụng ZIRP và QE sẽ chỉ tạo ra những vấn đề mới nghiêm trọng, chứ không phải lặp lại của giai đoạn 2008 - 2020.

Tóm lại, mối nguy hiểm chính đối với thị trường là trong khi tất cả những gì họ muốn nghe là 'cuối cùng, Fed cũng cắt giảm lãi suất!', Chủ tịch FOMC có thể sẽ cho thấy mình là "Powell của người vô quyền lực", ở chỗ ông không thể làm những gì ông và thị trường mong muốn.

Khi đó, một cuộc "Cách mạng Nhung" hoặc "Cuộc phân ly Nhung" thực sự có thể bắt đầu.