Thị trường chứng khoán tăng điểm, ngay cả khi một người ủng hộ Donald Trump tấn công Điện Capitol. Một cách ngắn gọn, nguyên nhân chính là các nhà đầu tư đang lạc quan khi chính quyền mới của đảng Dân chủ đã kiểm soát lưỡng viện của Quốc hội.

Tổng thống đắc cử Joe Biden chắc chắn sẽ tăng thuế doanh nghiệp và gia tăng các quy định. Từ quan điểm của các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, đó không bao giờ là một điều tốt. Nhưng trong cuộc bầu cử tuần trước ở Georgia, đảng Dân chủ đã giành được hai ghế Thượng viện, khiến đảng của ông Biden nắm quyền kiểm soát cả hai viện của Quốc hội. Điều đó có nghĩa là đảng Dân chủ cũng sẽ có nhiều khả năng thúc đẩy kích thích tài khóa trong các lĩnh vực từ chi tiêu cơ sở hạ tầng và chăm sóc sức khỏe, giáo dục và viện trợ cho các bang. Điều này sẽ bổ sung cho lượng tiền khổng lồ được bơm ra từ Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ. Doanh nghiệp, vốn đang cố vắt kiệt những gì có thể từ Tổng thống Trump, đang rất cần sự kết hợp đồng bộ giữa kích thích tài khóa và tiền tệ.

Trong nhiều năm, chúng ta đã chỉ có chính sách tiền tệ ủng hộ. Các hành động của các ngân hàng trung ương, kết hợp với hàng nghìn tỷ USD đầu tư vào các chỉ số thụ động, dòng tiền chỉ đơn giản chảy đến bất cứ mọi ngóc ngách của thị trường, đã xóa sạch phần lớn chức năng định giá thông thường của thị trường. Tuy nhiên, sự mất kết nối với nền kinh tế thức sẽ không kéo dài mãi mãi.

Như nhà đầu tư huyền thoại Jeremy Grantham đã viết gần đây: “Thị trường tăng giá dài hạn kể từ năm 2009 cuối cùng đã biến thành một bong bóng khổng lồ. Với mức định giá quá cao, giá tài sản bùng nổ, những đợt phát hành liên miên và các hành vi đầu cơ điên cuồng của nhà đầu tư, tôi tin rằng sự kiện này sẽ được ghi nhận là một trong những bong bóng lớn nhất của lịch sử tài chính, cùng với bong bóng South Sea, năm 1929 và 2000”.

Tất nhiên điều này sẽ xảy ra! Lãi suất thấp đã khuyến khích một làn sóng nợ lớn, mà rất ít trong số đó có hiệu quả. Kể từ năm 1980, tổng nợ của Hoa Kỳ đã tăng từ 142% tổng sản phẩm quốc nội lên 254% vào năm 2019. Như nhà kinh tế Atif Mian đã chỉ ra: “Nếu tất cả khoản tín dụng bổ sung này được sử dụng cho đầu tư sản xuất. . . đáng lẽ chúng ta phải chứng kiến ​​sự bùng nổ trong đầu tư. Thay vào đó, tỷ trọng đầu tư trên sản lượng quốc gia đã giảm từ mức trung bình 24% trong những năm 1980 xuống còn 21% trong những năm 2010”.

Một số sự sụt giảm đó là do sự trỗi dậy của nền kinh tế kỹ thuật số và các công ty có nền tảng công nghệ dường như yêu cầu ít vốn đầu tư hơn. Một vấn đề khác đáng lo ngại hơn là các công ty cũng sử dụng nhiều tiền mặt dự phòng của họ vào việc mua lại cổ phiếu quỹ hơn. Đồng thời, đầu tư công thuộc loại hình tạo ra tăng trưởng được chia sẻ rộng rãi đã đạt đỉnh vào cuối những năm 1960. Tuy nhiên, lịch sử cho thấy rằng sự bùng nổ trong năng suất lao động đến khi chính phủ đầu tư vào các công nghệ có khả năng thay đổi cuộc chơi như đường sắt hay internet trong quá khứ, 5G hay công nghệ xanh ngày nay - mà sau đó khu vực tư nhân sẽ thương mại hóa. 

Kế hoạch “xây dựng trở lại” của ông Biden chỉ nhằm mục đích thực hiện điều đó trong các lĩnh vực như năng lượng tái tạo và an sinh xã hội. Chiến thắng toàn diện của đảng Dân chủ khiến ông nhiều khả năng có thể thực hiện kế hoạch của mình.

Trên hết là lợi ích của việc ông Trump sẽ sớm ra đi. Ngay cả các nhóm kinh doanh thường là cánh hữu như Hiệp hội các nhà sản xuất quốc gia đã kêu gọi phó chủ tịch Mike Pence sử dụng tu chính án thứ 25 để phế truất tổng thống. Điều đó có thể sẽ không xảy ra - và cũng  không thực sự quan trọng nếu điều đó xảy ra, giả sử chúng ta đến lễ nhậm chức của ông Biden vào ngày 20 tháng 1 mà không gặp phải bất kỳ sự cố nào khác. Đáng chú ý hơn, đây chỉ là sự kiện mới nhất trong một loạt các cuộc biểu tình phản đối tổng thống của các tập đoàn, hiện có sự tham gia của cả người ủng hộ Trump lâu năm Steve Schwarzman, người đồng sáng lập tập đoàn sở hữu tư nhân Blackstone.

Tất cả điều này cho thấy chúng ta đang ở giai đoạn cuối của một kỷ nguyên. Tăng trưởng “được tài chính hóa”, xây dựng dựa trên bong bóng nợ và tài sản, phải được thay thế bằng một cái gì đó thực tế - giống như tổng thống hiện tại cần được thay thế bằng một nhà lãnh đạo thực sự. Cuộc nổi dậy vào tuần trước ở Washington chỉ nhấn mạnh rằng tương lai của nền dân chủ tự do của Hoa Kỳ dựa vào việc tạo ra một nền kinh tế chính trị ổn định hơn - một nền kinh tế tạo ra nhiều việc làm hơn và tốt hơn cho những người có thể bị cám dỗ ủng hộ chế độ chuyên quyền “cây nhà lá vườn” tiếp theo.

Tin tốt là kết quả của Georgia củng cố vị thế của ông Biden trong việc bắt đầu tái thiết nền kinh tế theo những cách cuối cùng sẽ mang lại sự tích cực cho phần lớn đất nước. Viện trợ cho quá trình triển khai vắc-xin tại các bang sẽ tăng lên. Chi tiêu liên quan đến khí hậu cũng sẽ tăng, với năng lượng tái tạo có lẽ là lĩnh vực chiến thắng lớn nhất. Điều đó có nghĩa là sẽ có nhiều việc làm hơn trong các lĩnh vực tăng trưởng cao như xe điện, pin xanh và hiện đại hóa các tòa nhà. Kích thích tài khóa cũng sẽ tăng lên. Nếu không có bất ngờ lớn nào về đại dịch Covid-19, điều này sẽ giúp tăng trưởng kinh tế vào năm 2021.

Nhưng thuế doanh nghiệp cũng sẽ tăng, tạo ra những rào cản cho giá cổ phiếu. Hơn nữa, khi tỷ lệ tiêm chủng tăng lên và nền kinh tế phục hồi, điều này có thể thúc đẩy lạm phát và có thể là lãi suất -  làm giảm giá tài sản. Ông Grantham thậm chí còn dự đoán thị trường sẽ điều chỉnh ngay vào mùa hè này. Đó sẽ là một liều thuốc đắng cho ông Biden. Nhưng trong thế giới đảo lộn hiện tại, các nhà đầu tư nên nhớ rằng sự suy giảm tạm thời của thị trường thực sự có thể mang ý nghĩa rằng nền kinh tế của đất nước cuối cùng cũng tăng lên.