Dù liên tục khẳng định quyết tâm nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hẹp thâm hụt thương mại đang ngày một trầm trọng của Mỹ - điều mà ông quy kết cho các thủ thuật kinh tế bất công từ các quốc gia khác - Trump lại đứng trước một bài toán hóc búa: Làm thế nào để đạt được mục tiêu này trong khi vẫn duy trì sức mạnh tuyệt đối của đồng USD như đồng tiền dự trữ toàn cầu - vốn đã là động lực chính thúc đẩy sức mua mạnh mẽ của người tiêu dùng Mỹ suốt nhiều thập kỷ qua?

Những tham vọng "Ưu tiên nước Mỹ" của ông về việc bành trướng sản xuất năng lượng nội địa và củng cố vị thế bá chủ công nghệ toàn cầu của Hoa Kỳ có thể, trong điều kiện thuận lợi, dẫn đến sự tăng giá của đồng USD. Thế nhưng, điều này lại đi ngược với một tham vọng "Ưu tiên nước Mỹ" khác, đó là phát triển mạnh mẽ ngành sản xuất trong nước.

Thực tế cho thấy đây không đơn thuần là khó khăn của một phe phái chính trị nào. Chính quyền của Tổng thống Joe Biden đã đổ hàng nghìn tỷ USD trong 4 năm vừa qua nhằm thúc đẩy ngành sản xuất, phát triển năng lượng xanh và các lĩnh vực trọng điểm khác của Mỹ. Song song với đó, đồng USD vẫn không ngừng tăng giá, khiến hàng xuất khẩu của Mỹ càng kém sức hấp dẫn. Ngay cả khi trong viễn cảnh Phó Tổng thống Kamala Harris đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống tháng trước, bà cũng sẽ phải đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nan tương tự.

Tình thế này đặc biệt gay go đối với Trump, người vẫn thường công khai chỉ trích gay gắt các quốc gia như Trung Quốc, Mexico và Canada - những nước đang nắm giữ thặng dư thương mại khổng lồ với Hoa Kỳ, đồng thời tự tin phát ngôn về năng lực xử lý những mất cân bằng này.

Việc làm suy yếu đồng USD và hạ thấp lãi suất có thể là hai giải pháp hiển nhiên nhất. Tuy nhiên, như đã thể hiện rõ trong thông điệp trên mạng xã hội hôm thứ Bảy, ông vẫn khát khao bảo vệ quyền bá chủ toàn cầu của đồng USD và duy trì giá trị tương đối của đồng tiền này.

Rõ ràng, một điều gì đó sẽ phải được hy sinh.

Gần nửa thế kỷ qua, Hoa Kỳ liên tục chìm trong thâm hụt thương mại, với lượng hàng nhập khẩu luôn vượt trội hơn xuất khẩu. Song song với đó, ngành sản xuất cũng chứng kiến sự suy giảm không ngừng về tỷ trọng trong nền kinh tế, đặc biệt kể từ thời điểm Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới vào năm 2001.

Thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ trong năm ngoái chiếm khoảng 3.0% GDP - tuy đã giảm đáng kể so với mức đỉnh 5.7% GDP vào giữa thập niên 2000, nhưng vẫn là con số đáng báo động. Đặc biệt, xét về giá trị tuyệt đối - khía cạnh mà Trump đặc biệt quan tâm, con số này thậm chí còn gây choáng váng hơn với 773 tỷ USD.

Khoản thâm hụt này gắn liền với vị thế đặc biệt của đồng USD - đồng tiền thống trị trong thương mại toàn cầu, giao dịch thị trường tài chính và dự trữ ngoại hối quốc tế. Dù tỷ trọng của đồng USD trong dự trữ ngoại hối toàn cầu có suy giảm trong những năm gần đây, không một đồng tiền nào có thể sánh được vị thế độc tôn này.

Điều đáng chú ý là thâm hụt thương mại được cân bằng bởi thặng dư trong tài khoản vốn của Hoa Kỳ, khi Trung Quốc và các quốc gia khác liên tục đổ nguồn thặng dư của họ vào thị trường trái phiếu và cổ phiếu Mỹ. Nếu thâm hụt thương mại giảm xuống, điều này tất yếu sẽ kéo theo sự sụt giảm của thặng dư tài khoản vốn và nhu cầu tài sản Mỹ từ nước ngoài. Trong bối cảnh các yếu tố khác không đổi, xu hướng này sẽ tạo áp lực đẩy lợi suất trái phiếu và lãi suất tăng cao.

Phân tích về mối quan hệ cộng sinh giữa thâm hụt thương mại và thặng dư tài khoản vốn của Hoa Kỳ, Michael Pettis - chuyên gia cao cấp tại Carnegie China - nhận định: Mỹ đang đứng trước một nghịch lý không thể hóa giải. Họ không thể vừa cắt giảm thâm hụt thương mại, vừa củng cố vị thế bá chủ toàn cầu của đồng USD, bởi hai mục tiêu này tạo ra những điều kiện "đối nghịch hoàn toàn".

Để tái cân bằng nền kinh tế toàn cầu - một kịch bản trong đó Hoa Kỳ thu hẹp thâm hụt thương mại và phục hưng ngành sản xuất, đồng thời Trung Quốc cùng các cường quốc xuất khẩu khác đẩy mạnh tiêu dùng nội địa và giảm thặng dư thương mại - đòi hỏi những cuộc cải cách sâu rộng về tỷ giá hối đoái trên phạm vi toàn cầu.

Tuy nhiên, viễn cảnh này khó lòng được người tiêu dùng Mỹ chào đón. Trong nhiều thập kỷ qua, họ đã được hưởng lợi đáng kể từ thâm hụt thương mại, khi dòng chảy hàng hóa giá rẻ từ nước ngoài liên tục đổ về - từ trang phục, thiết bị điện tử đến vô vàn mặt hàng tiêu dùng khác.

Joe Brusuelas, Giám đốc điều hành kiêm Chuyên gia kinh tế trưởng tại RSM, nhận xét: "Trên thực tế, chúng ta đang yêu cầu người tiêu dùng Mỹ chấp nhận hy sinh sức mua của họ và sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho hàng nhập khẩu, chỉ để nâng đỡ ngành sản xuất trong nước."

Đây quả thực là một đề xuất quá táo bạo. Và trong bối cảnh sức mua đã đóng vai trò then chốt trong cuộc bầu cử vừa qua, nhiều khả năng vị Tổng thống đắc cử sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định có thể gây tổn hại đến quyền lợi của người tiêu dùng.