Tâm lý thị trường toàn cầu khá tiêu cực vào sáng thứ Ba trong bối cảnh nỗi lo ngại các vaccine Covid-19 hiện hành có thể kém hiệu quả với Omicron – biến chủng lần đầu tiên được phát hiện ở Nam Phi và hôm thứ Sáu tuần trước đã được Tổ chức Y tế Thế giới chỉ định là một "biến thể đáng ngại".

Các hợp đồng tương lai chứng khoán châu Âu và Hoa Kỳ mở phiên tương đối khởi sắc trước khi quay đầu giảm mạnh, khi Giám đốc điều hành Moderna, Stephane Bancel, bày tỏ sự e ngại của mình trên tờ Financial Times rằng các loại vaccine hiện tại có thể ít phát huy tác dụng trên biến thể mới. Ông cũng phát biểu với CNBC hôm thứ Hai rằng việc nghiên cứu phát triển và xuất xưởng một loại vaccine đặc trị đối với biến chủng omicron có thể sẽ mất vài tháng. Theo đó, cần ít nhất hai tuần để xác định mức độ ảnh hưởng của các đột biến đến hiệu quả của các vaccine hiện có trên thị trường. Biến thể omicron có hơn 30 đột biến protein gai, bộ phận giúp virus bám vào các tế bào cơ thể người. Theo WHO, một số đột biến có khả năng lây truyền mạnh mẽ hơn và làm suy yếu các kháng thể có trong vaccine.

Tuy nhiên, cơ quan y tế của Liên Hợp Quốc đã nhắc lại vào hôm thứ Hai rằng còn nhiều điều bí ẩn liên quan đến biến chủng này. Trước tiên, các chuyên gia vẫn chưa hiểu rõ liệu việc số ca nhiễm tăng nhanh gây ra bởi khả năng lẩn tránh miễn dịch của omicron hay do các đột biến giúp chủng này có khả năng lây lan mạnh hơn. Thứ hai, chưa thể chắc chắn về khả năng chống đỡ của vaccine trước nguy cơ lây lan, mức độ nghiêm trọng và khả năng dẫn đến tử vong của omicron. Và thứ ba, việc biến thể có gây ra các biến chứng trầm trọng hơn hay không vẫn còn là một dấu hỏi. WHO cho biết sẽ mất nhiều tuần để hiểu được biến thể này có thể ảnh hưởng như thế nào đến việc chẩn đoán, điều trị và vaccine.

Giám đốc điều hành của Pfizer, Albert Bourla, cho biết tác động của omicron đối với vaccine hai liều của họ - được phát triển bằng công nghệ sinh học BioNTech của Đức và đã được triển khai rộng rãi ở Hoa Kỳ và châu Âu - vẫn cần phải nghiên cứu thêm. “Tôi không cho rằng vaccine không bảo vệ được mà có thể là ít có tác dụng hơn”, Bourla nói với CNBC vào thứ Hai.

Một liều vaccine tăng cường được xem là cách duy nhất hiện tại để tăng khả năng miễn dịch, nhưng các nhà sản xuất vaccine đang nỗ lực phát triển các mũi tiêm đặc biệt nhắm vào biến thể omicron.

Bourla cho biết Pfizer đang bắt đầu nghiên cứu một loại vaccine mới nếu điều đó là cần thiết. Ông cho biết công ty đã tạo ra mẫu DNA đầu tiên vào thứ Sáu - bước đầu tiên trong tiến trình phát triển một loại vaccine mới. “Chúng tôi đã nhiều lần nói rõ rằng chúng tôi sẽ có thể điều chế vaccine trong vòng chưa đầy 100 ngày”. Ông cũng lưu ý rằng công ty thành công trong việc tạo ra các vaccine chống lại biến thể beta và delta một cách nhanh chóng, mặc dù cuối cùng chúng không được sử dụng vì các mũi tiêm ban đầu vẫn còn hiệu quả.

Moderna cho biết vào tuần trước rằng họ đang thử nghiệm trên ba loại vaccine tăng cường hiện có, đồng thời cũng nghiên cứu tạo ra một loại mới dành riêng cho omicron.

Cả hai mũi tiêm Moderna và Pfizer-BioNTech đều là vaccnie RNA truyền tin (mRNA) dạy các tế bào cách tạo ra một loại protein kích hoạt phản ứng miễn dịch trong cơ thể. Phản ứng này sau đó tạo ra các kháng thể giúp bảo vệ người được tiêm khỏi sự lây nhiễm Covid.

Bên cạnh đó, Johnson & Johnson và AstraZeneca cũng đã sản xuất vaccine Covid-19 có hiệu quả và phổ biến rộng rãi, mặc dù mũi tiêm AstraZeneca chưa được cấp phép ở Hoa Kỳ. Các mũi tiêm này được gọi là vaccine “vector virus” – đưa các virus đã được sửa đổi (vector) vào cơ thể nhằm cung cấp các chỉ dẫn di truyền đến các tế bào, các tế bào này sau đó tạo ra các mảng virus vô hại (gọi là kháng nguyên) kích hoạt phản ứng miễn dịch. Hệ thống miễn dịch của người được tiêm sẽ nhận ra khi cơ thể tiếp xúc với virus thật và biết cách chống lại nó.

Cả Johnson & Johnson và AstraZeneca đều cho biết họ đang nghiên cứu và thử nghiệm biến thể mới.

Omicron hiện đã được phát hiện ở hơn một chục quốc gia, khiến nhiều nước áp đặt các hạn chế đi lại và xiết chặt các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm, chẳng hạn như bắt buộc đeo khẩu trang và khuyên mọi người làm việc tại nhà. Biến thể này bùng phát trong bối cảnh nhiều quốc gia đang phải đối phó với số ca nhiễm hàng ngày rất cao gây ra bởi biến thể delta. Các triệu chứng covid liên quan đến biến thể omicron được mô tả là "cực kỳ nhẹ" bởi bác sĩ người Nam Phi đầu tiên phát hiện ra chủng mới. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế Thế giới đã cảnh báo hôm thứ Hai rằng biến thể này có khả năng lây lan mạnh hơn và gây ra nguy cơ “rất cao” trên toàn cầu.

Francois Balloux, giám đốc Viện Di truyền UCL thuộc Đại học College London, nhấn mạnh rằng chúng ta biết rất ít về mức độ lây lan và khả năng gây chết người của biến thể này, so với biến thể delta. Ông nói với CNBC hôm thứ Ba rằng: “Điều chúng tôi khá chắc chắn là omicron có nhiều khả năng lây nhiễm và tái nhiễm cho những người đã được tiêm chủng hoặc có khả năng miễn dịch do đã được điều trị trước đó.”

Nhiều chuyên gia hy vọng đây là một phiên bản virus dễ lây nhiễm nhưng ít nguy hại hơn, nghĩa là nó có thể biến thành một bệnh lây truyền giống với cảm lạnh thông thường. Nhà dịch tễ học Catherine Bennett của Đại học Deakin nói với tờ Sydney Morning Herald hôm thứ Hai rằng “rất có thể chúng ta đang chứng kiến một phiên bản virus lây lan nhanh nhưng ít gây hại hơn, đây sẽ là một bước đi tiếp theo trên hành trình chung sống với virus " cô nói. “Chúng ta có các tín hiệu lạc quan và cũng có ngần ấy tín hiệu đáng lo lắng.”

Nhiều quốc gia không chấp nhận bất kỳ nguy cơ nào và tuyên bố đẩy mạnh tiêm chủng Covid, tiêm nhắc lại và các tăng cường các biện pháp hạn chế khác. Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã loại trừ một cuộc cấm cửa và hạn chế du lịch khác lúc này, mặc dù chính phủ và một loạt các quốc gia đã tạm thời đình chỉ người nhập cảnh từ một số quốc gia Nam Phi.