Thị trường phản ứng nhanh chóng trước động thái mới của BoJ, cho thấy tình thế tiến thoái lưỡng nan mà các NHTW, đặc biệt là Fed, đã tự đặt mình vào suốt 20 năm qua. Mặc dù ít NHTW sẵn sàng chấp nhận rủi ro và đóng vai trò như Paul Volcker đã làm vào đầu những năm 1980 để chấm dứt vòng xoáy lạm phát, tất cả đều nên nhớ rằng: Ổn định tài chính lâu dài đòi hỏi ổn định kinh tế thực sự, và ngược lại.

Do "thị trường tài chính trong nước và quốc tế đang cực kỳ biến động", Phó Thống đốc BoJ Uchida lưu ý vào sáng thứ Tư rằng NHTW "cần duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng... trong thời gian tới." Thông điệp này, có lẽ nhằm xoa dịu nỗi lo về sự sụt giảm của thị trường chứng khoán thế giới, đã khiến các nhà đầu tư phấn khích. Theo Bloomberg, các quỹ phòng hộ đã nhanh chóng tận dụng cơ hội này để thực hiện carry trade, sử dụng đồng Yên làm nguồn vốn. Hậu quả là đồng Yên giảm mạnh, mất giá tới 2%.

Tuy nhiên, BoJ không hề muốn khuyến khích thị trường đẩy mạnh các hoạt động có thể gây bất ổn cho nền kinh tế và tài chính Nhật Bản cũng như toàn cầu. Thực tế, họ đang cố gắng tạo điều kiện để "hạ cánh mềm", giúp thị trường giảm bớt các giao dịch rủi ro một cách từ từ và có kiểm soát. Rốt cuộc, việc tạm dừng mà BoJ cảm thấy buộc phải áp dụng có khả năng sẽ xung đột với phúc lợi kinh tế của đất nước trong tương lai.

Tình hình này không mới. Trong hai thập kỷ qua, các NHTW đã nhiều lần cố gắng thực hiện các bước khó khăn nhưng cần thiết để giải quyết vấn đề mất cân bằng kinh tế và tài chính, chỉ để rồi nhượng bộ trước áp lực thị trường. Càng nhượng bộ nhiều, rủi ro đạo đức càng cao và càng trao quyền cho thị trường đòi hỏi thay đổi chính sách có lợi ngay lập tức cho họ, ngay cả khi điều đó mâu thuẫn với tình hình kinh tế. Và tình trạng này càng kéo dài, những điểm yếu kinh tế tiềm ẩn càng lớn và nguy cơ bất ổn tài chính càng cao.

Hiện tại, thế giới cần một "người hùng" như Paul Volcker - vị chủ tịch Fed đã dũng cảm đối đầu và chiến thắng "con quái vật" lạm phát vào đầu thập niên 1980. Nhiệm vụ cấp bách lúc này là phải chấm dứt tình trạng thị trường tài chính "điều khiển" các NHTW. Nếu không, chúng ta sẽ phải trả giá đắt để học lại bài học muôn thuở: muốn nền kinh tế phát triển bền vững, thị trường tài chính phải thực sự ổn định, và ngược lại.