Trong những tháng đầu làm thủ tướng vào năm 2021, Fumio Kishida đã đưa ra một bước ngoặt về mặt tư tưởng.

Theo tầm nhìn của ông, Nhật Bản cần phải chấp nhận các nguyên lý lạc quan nhưng mơ hồ của "chủ nghĩa tư bản mới" — một phiên bản hệ thống phân phối của cải, thân thiện với tầng lớp trung lưu, tăng lương sẽ đưa đất nước vào thời đại thịnh vượng hơn.

Kishida, người đã tuyên bố quyết định từ chức vào thứ Tư, trong những ngày đầu đó dường như đã cung cấp cho Nhật Bản một giải pháp thay thế mang tính triết lý cho "Abenomics" — một gói cải cách kinh tế, thúc đẩy thị trường một cách hào nhoáng nhưng phần lớn đã bị đình trệ do người tiền nhiệm - cố Thủ tướng Shinzo Abe đưa ra.

Kishida không bao giờ có thể duy trì hành động cuồng tín. Chủ nghĩa tư bản mới, với tư cách là một khuôn khổ chính sách và khẩu hiệu có ý nghĩa, đã yếu ớt và hầu như không hiệu quả trong năm đầu tiên của ông.

Tuy nhiên, một sự thay đổi sâu sắc trong định vị của Nhật Bản xung quanh chủ nghĩa tư bản theo trường phái cũ đã diễn ra dưới thời của ông — một số là do hoàn cảnh, một số là kết quả của các chính sách (cải cách quản trị) và xu hướng nhân khẩu học (thị trường lao động thu hẹp) đã được thiết lập, nhưng một số là do ông chủ động đưa ra.

Chính dưới thời của Kishida, Chỉ số Nikkei 225 cuối cùng đã phá vỡ mức cao lịch sử được thiết lập vào năm 1989 nhờ làn sóng hoạt động của cổ đông, hoạt động mua của nước ngoài và sự lạc quan rằng Sở giao dịch chứng khoán Tokyo có thể thúc đẩy các công ty giải quyết tình trạng thiếu hiệu quả về vốn trong nhiều thập kỷ. Mức đỉnh của Nikkei có thể đã xảy ra mà không cần Kishida, nhưng đó là một cột mốc mà 16 thủ tướng trước đó đã không đạt được.

Nhật Bản dưới thới Thủ tướng Kishida đã đạt được một số thành tựu trong các lĩnh vực kinh tế quan trọng như chấm dứt giảm phát, chấm dứt lãi suất bằng 0 và giai đoạn đầu của tăng lương trong thị trường lao động. Các công ty của nước này có vẻ dễ bị sáp nhập và thâu tóm theo cách mà chúng chưa từng có trước đây. Các doanh nghiệp "thây ma" ngày càng bị coi là sự đảm bảo nguy hiểm cho việc phân bổ sai nguồn lực và kìm hãm sự đổi mới.

Kỷ nguyên của Kishida, vì ngắn ngủi và không được ưa chuộng, có thể trôi qua khá nhanh trong ký ức. Nhưng ông đã đưa đất nước vượt qua giai đoạn ba năm có thể nói là có nhiều sự thay đổi nhất kể từ bong bóng những năm 1980.

Nhật Bản có thể thấy rõ ngay từ đầu nhiệm kỳ thủ tướng của ông rằng họ không có một nhà tư tưởng theo phong cách Abe. Và, xét về việc thực sự thúc đẩy đất nước theo những hướng quan trọng, đó là một điều quan trọng. Rõ ràng là không bị thúc đẩy bởi chủ nghĩa dân tộc thẳng thắn của Abe, mong muốn sửa đổi hiến pháp và các học thuyết khác, nên chính sách và quá trình ra quyết định của Kishida tỏ ra thực tế hơn trước các sự kiện và, đối với những người phản đối chính sách của Abe theo bản năng, thì ít nham hiểm hơn.

Nhận thức đó, khi kết hợp với các sự kiện bên ngoài bất thường bao quanh nhiệm kỳ thủ tướng của ông, đã cho phép Kishida — bất chấp việc không được ủng hô của ông trong các cuộc thăm dò — đưa Nhật Bản và các thể chế của nước này tiến xa hơn so với người tiền nhiệm của ông. Những người làm việc chặt chẽ với ông mô tả, đối với một người không được bảo vệ bởi sự chắc chắn của học thuyết, một sự can đảm đáng ngạc nhiên. Trong khi rất nhiều người khác đã vấp ngã, một quan chức cấp cao lưu ý, người không theo chủ nghĩa tư tưởng này đã thuyết phục Bộ Tài chính chấp nhận cắt giảm thuế.

Có thể nói, biểu hiện rõ ràng nhất của sự can đảm của ông là trong các lĩnh vực ngoại giao và quốc phòng. Việc tăng gấp đôi ngân sách quân sự theo tỷ lệ tổng sản phẩm quốc nội là một chiến công chính trị đáng chú ý không chỉ vì quy mô của nó mà còn vì không có phản ứng dữ dội của công chúng.

Dưới thời Kishida có vẻ ngoài ôn hòa, lập trường của Nhật Bản trên thế giới đã chứng kiến ​​sự thay đổi mang tính lịch sử. Ông đã tham gia tích cực hơn với EU và NATO. Ông đã giúp hàn gắn mối quan hệ căng thẳng trước đây với Hàn Quốc. Ông tình cờ nắm quyền vào năm 2022 khi Nhật Bản cuối cùng đã ký một thỏa thuận tiếp cận quân sự qua lại đã đàm phán từ lâu với Úc, nhưng cách tiếp cận tiếp theo đối với cả Vương quốc Anh và Philippines để có các thỏa thuận tương tự vào năm 2023 và 2024 là công trình của ông.

Tất cả những điều này đã diễn ra trái ngược với những thay đổi trong mối quan hệ Hoa Kỳ-Nhật Bản được tóm tắt vào thứ Tư, bởi đại sứ Hoa Kỳ tại Tokyo, Rahm Emanuel, là sự thay đổi từ "bảo vệ liên minh sang phối hợp liên minh".

Những người chỉ trích thủ tướng sắp mãn nhiệm - và có rất nhiều người trong số họ - có thể thích miêu tả ông như một nhân vật giống như Forrest Gump: một người tham gia giản dị, khiêm tốn vào những khoảnh khắc vĩ đại của lịch sử, người có được quyền hành một cách tình cờ thay vì kỹ năng hoặc sự xảo quyệt. Nói như vậy là đánh giá thấp nghiêm trọng sự đóng góp của Kishida, vì người kế nhiệm ông - nếu họ không duy trì được đà phát triển - sẽ chắc chắn bị chỉ trích.

Bài viết trên là ý kiến của tác giả Leo Lewis của tờ báo Financial Times