Để hiểu rõ tác động của thuế quan đối với nền kinh tế, cách tốt nhất là tham khảo ý kiến của các nhà sử học kinh tế. Quan điểm của họ thường rất sâu sắc và tinh tế, công nhận rằng lịch sử thuế quan khá đa dạng. Thực tế, thuế quan có thể đi kèm với sự tăng trưởng kinh tế trong một số trường hợp, nhưng lại có thể gây suy giảm trong những tình huống khác.

Tuy nhiên, đối với nhiều nhà kinh tế hiện đại, thuế quan đã trở thành một phép thử lý thuyết cứng nhắc. Đặc biệt là ở các nền kinh tế phát triển, đặc biệt là Mỹ, họ cho rằng thuế quan chỉ quan trọng khi chúng ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa nhập khẩu. Vì vậy, thuế quan thường được coi là yếu tố tiêu cực đối với nền kinh tế do thuế quan làm tổn hại đến người tiêu dùng.

Các nhà kinh tế này đúng một phần khi nói về tác động của thuế quan đối với tiêu dùng, bởi vì thuế quan, cùng với nhiều biện pháp can thiệp thương mại khác, được thiết kế nhằm giảm tỷ trọng tiêu dùng trong GDP, tức là phần mà các hộ gia đình chi tiêu trong tổng giá trị sản phẩm của nền kinh tế.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là thuế quan sẽ giảm tiêu dùng một cách chắc chắn. Giống như hầu hết các chính sách công nghiệp và thương mại khác, thuế quan hoạt động bằng cách chuyển thu nhập từ một phần nền kinh tế này sang phần khác, cụ thể là từ các nhà nhập khẩu ròng sang các nhà xuất khẩu ròng. Chúng làm tăng giá hàng hóa nhập khẩu, đồng thời thúc đẩy lợi nhuận của các nhà sản xuất trong nước.

Vì tất cả hộ gia đình đều là những người tiêu dùng nhập khẩu ròng, trong khi các nhà xuất khẩu là những người sản xuất hàng hóa có thể giao dịch, thuế quan thực chất là một hình thức chuyển giao tài chính từ người tiêu dùng sang nhà sản xuất. Điều này vừa giống như một loại thuế đánh vào tiêu dùng, vừa là một khoản trợ cấp dành cho sản xuất.

Vậy liệu thuế quan của Mỹ, dù là một loại thuế đối với tiêu dùng, có khiến người tiêu dùng Mỹ gặp khó khăn hơn? Chưa hẳn. Nhiều nhà kinh tế vẫn cho rằng, các hộ gia đình Mỹ không chỉ là người tiêu dùng mà còn là những nhà sản xuất.

Khi trợ cấp cho sản xuất được tăng cường, sẽ có tác động thúc đẩy sản xuất trong nước, và khi sản xuất tăng, khả năng tiêu dùng của người dân cũng sẽ tăng theo.

Do đó, chính sách thuế quan sẽ "thành công" nếu thúc đẩy sản xuất trong nước đủ mức để kéo theo sự gia tăng tiêu dùng tức là nếu sản xuất tăng nhanh hơn tiêu dùng. Trong trường hợp này, người tiêu dùng Mỹ sẽ rõ ràng là được lợi, dù phần tỷ lệ tiêu dùng trong tổng sản phẩm quốc nội có giảm đi. Thực tế, khi sản xuất tăng nhanh hơn tiêu dùng, điều này thường dẫn đến việc giảm thâm hụt thương mại.

Mặt khác, chính sách thuế quan sẽ không thành công nếu không tạo ra sự gia tăng trong sản xuất nội địa, và trong trường hợp đó, thuế quan sẽ làm giảm tỷ lệ tiêu dùng trong GDP chủ yếu do khiến mức tiêu dùng giảm. Điều này rõ ràng sẽ khiến người tiêu dùng Mỹ rơi vào tình trạng bất lợi.

Chẳng hạn, nếu Mỹ áp thuế quan đối với cà phê, chính sách này có thể không đạt được hiệu quả mong muốn vì người Mỹ khó có thể tăng sản xuất cà phê trong nước mà không phải đánh đổi rất nhiều nguồn lực khác. Hệ quả là, sản xuất cà phê trong nước không đủ để làm tăng tổng sản lượng hàng hóa và dịch vụ của Mỹ.

Tuy nhiên, nếu Mỹ đánh thuế quan lên xe điện, câu hỏi quan trọng là liệu các nhà sản xuất Mỹ có được thúc đẩy để tăng cường sản xuất xe điện trong nước đủ mạnh để nâng cao tổng sản lượng hàng hóa và dịch vụ của quốc gia hay không. Nếu có, người lao động Mỹ sẽ hưởng lợi từ việc năng suất lao động tăng lên, dẫn đến mức lương cũng tăng cao hơn mức độ tăng giá ban đầu do thuế quan. Điều này sẽ giúp người tiêu dùng Mỹ cải thiện đời sống.

Mặc dù thuế quan không phải lúc nào cũng là công cụ hiệu quả để điều chỉnh mức tiêu dùng, nhưng chúng đã chứng minh được hiệu quả trong việc này qua một lịch sử dài. Các nhà kinh tế học cần nhận thức rõ về cơ chế hoạt động của thuế quan. Mặc dù phản đối các thuế quan cụ thể vì không tạo ra sự gia tăng sản xuất như mong đợi là điều hợp lý, nhưng việc phản đối tất cả các thuế quan chỉ vì lý do nguyên tắc cho thấy sự cứng nhắc trong suy nghĩ về thương mại hiện nay.

Thay vì coi thuế quan là một điều xấu phải chống lại, các nhà kinh tế học nên thảo luận về những điều kiện có thể khiến thuế quan gây hại, và những điều kiện khi thuế quan có thể mang lại lợi ích.

Hiện tại, không có nhiều nhà kinh tế học sẵn sàng tham gia vào cuộc thảo luận nghiêm túc về thuế quan. Đây có lẽ là lý do khiến thương mại trở thành một vấn đề kinh tế quan trọng mà cả Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ đều không chú trọng vào quan điểm của các nhà kinh tế học chính thống.