Tâm lý người tiêu dùng Mỹ đang xấu đi khi chính quyền Tổng thống Donald Trump đẩy mạnh chính sách thuế quan, làm dấy lên lo ngại về giá cả leo thang và sức mua suy yếu. Chỉ số Niềm Tin Người Tiêu Dùng của Conference Board trong tháng này đã giảm mạnh nhất kể từ tháng 8/2021, thời điểm biến thể Delta (Covid) lây lan nhanh chóng tại Mỹ. Conference Board cho biết người tham gia khảo sát đề cập đến thương mại và thuế quan với tần suất chưa từng thấy kể từ nhiệm kỳ đầu của Trump vào năm 2019.

Cũng theo khảo sát của Conference Board, người tiêu dùng ngày càng bi quan về điều kiện kinh doanh, việc làm và thị trường chứng khoán, làm dấy lên lo ngại về sự suy yếu của động lực tăng trưởng kinh tế. Tâm lý này ngay lập tức phản ánh lên Phố Wall, khi chỉ số S&P 500 giảm 0.5% vào thứ Ba sau khi dữ liệu niềm tin tiêu dùng được công bố. Sự sụt giảm này cho thấy nhà đầu tư lo ngại rằng nếu người tiêu dùng hạn chế chi tiêu, lợi nhuận doanh nghiệp và triển vọng kinh tế có thể bị ảnh hưởng trong thời gian tới.

Trong cuộc khảo sát tâm lý người tiêu dùng của Đại học Michigan, khoảng 40% người được khảo sát nhắc đến thuế quan, tăng mạnh so với mức dưới 2% trước cuộc bầu cử. Chỉ số tâm lý tổng thể giảm 10%, và cả năm thành phần của chỉ số này đều suy giảm – một hiện tượng hiếm thấy.

Bà Joanne Hsu, Giám đốc khảo sát của Đại học Michigan, cho biết sự sụt giảm trong niềm tin tiêu dùng tháng này diễn ra trên diện rộng, không phân biệt tầng lớp hay lĩnh vực. Từ tài chính cá nhân, khả năng chi tiêu cho hàng hóa đắt tiền đến triển vọng kinh doanh, mọi khía cạnh của nền kinh tế đều bị ảnh hưởng. Điều này cho thấy tâm lý bi quan không chỉ giới hạn trong một nhóm nhỏ mà đang lan tỏa trên toàn bộ thị trường, làm dấy lên lo ngại về sức mua và tốc độ tăng trưởng trong thời gian tới.

Ngay sau khi nhậm chức, Tổng thống Donald Trump đã nhanh chóng biến thuế quan thành vũ khí chủ chốt trong chính sách thương mại của mình. Ông đã áp thuế bổ sung 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, đe dọa mức thuế 25% lên Canada và Mexico, đồng thời dự kiến áp thuế 25% đối với toàn bộ thép và nhôm nhập khẩu. Không dừng lại ở đó, Trump còn công bố các mức thuế đối ứng với nhiều đối tác thương mại, nhằm gây sức ép buộc họ phải nhượng bộ. Tuy nhiên, chiến lược này không chỉ làm leo thang căng thẳng thương mại toàn cầu mà còn có nguy cơ đẩy giá cả tiêu dùng tại Mỹ tăng cao, khiến người dân lo ngại về một làn sóng lạm phát mới. Ví dụ, giá bán lẻ trứng đã tăng hơn 50% trong năm qua, trở thành một minh chứng rõ ràng về chi phí sinh hoạt ngày càng cao.

Chuyên gia kinh tế Ryan Sweet từ Oxford Economics nhận định rằng người tiêu dùng Mỹ đang lo ngại về thuế quan, bởi họ hiểu rõ điều này có thể đẩy giá cả lên cao. Khi chi phí nhập khẩu tăng, các doanh nghiệp buộc phải điều chỉnh giá bán, khiến gánh nặng lạm phát gia tăng. “Những bóng ma của lạm phát trong quá khứ vẫn đang ám ảnh nhiều người tiêu dùng,” Sweet nói, nhấn mạnh rằng dù lạm phát đã phần nào hạ nhiệt, nỗi lo về giá cả leo thang vẫn chưa nguôi. Chính sách thuế quan của Trump giờ đây có nguy cơ làm sống lại những áp lực kinh tế từng khiến người dân chật vật trong giai đoạn đại dịch.

Cuộc khảo sát tháng 2 của Conference Board cho thấy kỳ vọng lạm phát trung bình của người tiêu dùng đã tăng từ 5.2% lên 6%.

Bất chấp áp lực lạm phát, chi tiêu của người tiêu dùng Mỹ vẫn tỏ ra bền bỉ. Doanh số bán lẻ trong tháng 1 giảm so với mùa mua sắm cao điểm dịp Giáng sinh nhưng vẫn tăng 4.2% so với cùng kỳ năm ngoái. Mặc dù con số này chưa điều chỉnh theo lạm phát, nó vẫn phản ánh nhu cầu tiêu dùng chưa suy yếu. Tín hiệu lạc quan cũng xuất hiện khi Home Depot, chuỗi bán lẻ đồ gia dụng lớn nhất nước Mỹ, dự báo người tiêu dùng sẽ tiếp tục duy trì sức mua sau hai năm doanh số sụt giảm.

Bà Linda Rendle, CEO của Clorox, cảnh báo rằng người tiêu dùng Mỹ đang chịu áp lực tài chính ngày càng lớn. “Người tiêu dùng đang thực sự gặp khó khăn, và chúng tôi đã nói về điều này một thời gian,” bà cho biết tại hội nghị Consumer Analyst Group of New York. Bà mô tả tình cảnh nhiều người phải tiết kiệm tối đa, từ việc nhét đầy túi rác đến tận dụng giọt cuối cùng trong bình xịt. Những hình ảnh này cho thấy sự thắt chặt chi tiêu rõ rệt, phản ánh tâm lý lo ngại của người dân trong bối cảnh giá cả leo thang và kinh tế nhiều biến động.

Ông Andre Schulten, Giám đốc tài chính của Procter & Gamble, nhận định rằng môi trường kinh doanh hiện tại đầy biến động với hàng loạt thách thức, từ chi phí đầu vào, tỷ giá hối đoái đến hành vi tiêu dùng và địa chính trị. Ông cho rằng các mức thuế quan mới của chính quyền Trump đang làm gia tăng sự bất ổn, không chỉ đẩy chi phí sản xuất lên cao mà còn ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng và chiến lược định giá của doanh nghiệp. Ngoài ra, thuế quan có thể gây áp lực lên tỷ giá hối đoái, lãi suất và thúc đẩy xu hướng tiêu dùng mang tính dân tộc, khi người dân có xu hướng ưu tiên hàng nội địa để tránh thuế nhập khẩu. “Các mức thuế được áp dụng và đề xuất đang tạo thêm nhiều lớp biến động mà chúng tôi phải theo dõi chặt chẽ,” ông Schulten nhấn mạnh.

Chuyên gia kinh tế Torsten Slok từ Apollo Global Management cảnh báo rằng người tiêu dùng Mỹ ngày càng lo ngại về nguy cơ lạm phát đình trệ – khi nền kinh tế đối mặt với sự kết hợp nguy hiểm giữa ít việc làm hơn, tăng trưởng chậm lại và giá cả tiếp tục leo thang. Trong bối cảnh thị trường lao động suy yếu và chi phí sinh hoạt ngày càng đắt đỏ, niềm tin tiêu dùng sụt giảm có thể tác động tiêu cực đến chi tiêu và đầu tư..