Tia sáng cuối đường hầm: Kinh tế toàn cầu sắp thoát khỏi bế tắc?

Tia sáng cuối đường hầm: Kinh tế toàn cầu sắp thoát khỏi bế tắc?

Quỳnh Chi

Quỳnh Chi

Junior Editor

15:22 24/07/2024

Lần đầu tiên trong hai thập kỷ, có lý do để lạc quan rằng các nền kinh tế tiên tiến có thể thoát khỏi tình trạng tăng trưởng thấp kéo dài.

Trong một thời gian dài, tăng trưởng không đủ đã làm suy yếu phúc lợi kinh tế, làm yếu cơ cấu tài chính công vốn đã mong manh, làm trầm trọng thêm bất bình đẳng và gây khó khăn cho việc giải quyết các mối đe dọa toàn cầu như biến đổi khí hậu và đại dịch.

Nguồn gốc của vấn đề này có thể được đã bắt đầu từ những năm đầu thế kỷ. Thay vì tập trung vào các cải cách cơ cấu nâng cao năng suất, nhiều quốc gia đã coi dịch vụ tài chính như một lối tắt để tăng trưởng. Một số thậm chí hành động như thể tài chính là giai đoạn tiếp theo của sự phát triển tư bản chủ nghĩa - sau nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ.

Mối quan hệ này dẫn đến việc các cơ quan quản lý áp dụng cách tiếp cận "nhẹ nhàng" và các quốc gia cạnh tranh quyết liệt để trở thành trung tâm tài chính quốc tế. Ít ai lo ngại về sự tách rời giữa tài chính ngày càng mở rộng và nền kinh tế - cho đến khi mối quan hệ này trở nên không bền vững, đỉnh điểm là cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Thay vì coi cuộc khủng hoảng là bằng chứng của những thất bại cơ cấu, nhiều nhà hoạch định chính sách chọn cách ứng phó theo chu kỳ - hay chữ T thứ ba trong phương châm “timely, targeted and temporary” (tạm dịch là "kịp thời, có mục tiêu và tạm thời"). Khi thiếu động lực tăng trưởng mới, thâm hụt ngân sách và bảng cân đối kế toán của các Ngân hàng Trung ương đã mở rộng với quy mô lớn hơn nhiều so với dự đoán. Trong khi đó, các biện pháp tăng năng suất chỉ được thực hiện rời rạc, thiếu nhất quán và thiếu khuôn khổ chiến lược.

Sau khi gánh chịu hậu quả, ngày càng nhiều chính phủ đang đặt tăng trưởng lên đầu chương trình nghị sự. Điều này được minh họa rõ nét nhất qua "sứ mệnh tăng trưởng" của chính phủ Anh mới và việc khẩn trương thực hiện các biện pháp "tháo bỏ lực cản". Chính quyền mới của Mỹ có khả năng sẽ làm theo.

Sự phát triển này chỉ là một phần lý do để lạc quan hơn về tăng trưởng trung hạn. Phần còn lại là nhận thức rằng việc tháo bỏ lực cản cần đi kèm với sự xuất hiện của những động lực tăng trưởng mới mạnh mẽ cho tương lai; và có đủ bằng chứng khoa học cho thấy những động lực như vậy không chỉ có thể mà còn rất có khả năng xuất hiện.

Dường như hàng năm đều có những đổi mới ấn tượng trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, khoa học đời sống và năng lượng bền vững. Mỗi đổi mới không chỉ cải thiện "cái gì" chúng ta làm mà còn cả "cách" chúng ta làm. Xu hướng này được thúc đẩy bởi nguồn tài chính dồi dào từ khu vực tư nhân, chuyên môn con người đáng kể và sức mạnh máy tính ngày càng tăng.

Cùng với những yếu tố thúc đẩy này, còn có các nguồn tăng trưởng tiềm năng khác từ việc tái cơ cấu các lĩnh vực cụ thể, tạo ra hiệu ứng lan tỏa có lợi cho nền kinh tế rộng lớn hơn. Đó là các lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, an ninh lương thực và quốc phòng, nơi có phạm vi đáng kể để đạt được lợi ích năng suất trực tiếp và gián tiếp.

Sự lạc quan này không phải không có thách thức. Mỗi động lực tăng trưởng mới đều có thuộc tính 80/20 - với tác động tiềm năng 80% tích cực nhưng cũng có 20% khả năng hậu quả tiêu cực. Thách thức là khai thác những lợi ích đầy hứa hẹn trong khi quản lý rủi ro. Ở các quốc gia khác nhau, bối cảnh hành vi sẽ làm nghiêng cán cân này. Ví dụ, ở Mỹ, các nhà đổi mới có thể có xu hướng tập trung hoàn toàn vào 80% lợi ích tiềm năng. Ở châu Âu, các nhà quản lý có thể bị tê liệt trước 20% rủi ro.

Một thách thức khác là tránh lặp lại sai lầm của toàn cầu hóa, khi chúng ta đã bỏ qua những hậu quả về phân phối thu nhập. Chúng ta cần nhấn mạnh sớm và liên tục rằng những đổi mới công nghệ mới có tiềm năng hỗ trợ người lao động, thay vì chỉ tập trung vào nguy cơ mất việc làm. Để làm được điều này, cần có những nhà lãnh đạo có tầm nhìn xa. Họ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều hướng một thế giới đang bị chia rẽ, nơi cơ hội hợp tác cùng có lợi đang nhường chỗ cho sự phân tách và phân mảnh.

Tuy nhiên, dù những thách thức này là có thật, chúng vẫn chưa đủ để làm giảm sự lạc quan. Tiềm năng tăng trưởng đột phá là có thật và đầy hứa hẹn.

Trong nhiều năm qua, có những lo ngại rằng thế hệ hiện tại đang để lại cho con cháu một thế giới tăng trưởng chậm, bất bình đẳng trầm trọng, dịch vụ công suy yếu, nợ nần chồng chất và môi trường bị tàn phá. Nhưng giờ đây, có nhiều hy vọng hơn rằng thế hệ tương lai sẽ có những công cụ mới mạnh mẽ để vượt qua “di sản” tồi tệ này. Nhờ đó, họ có thể tạo ra một thế giới thịnh vượng, bền vững và bình đẳng hơn cho con cháu mình.

Financial Times

Broker listing

Cùng chuyên mục

Tăng thâm hụt ngân sách: Cả ông Trump và bà Harris đều chung "nước đi" này!
Đặng Thùy Linh

Đặng Thùy Linh

Junior Analyst

Tăng thâm hụt ngân sách: Cả ông Trump và bà Harris đều chung "nước đi" này!

Kamala Harris đã giành chiến thắng trong cuộc tranh luận tổng thống với Trump. Harris nổi bật với tầm nhìn hướng tới tương lai, nhấn mạnh các chủ đề như quyền phá thai, pháp quyền và chính sách đối ngoại liên quan đến chiến tranh ở Ukraine và Gaza. Ngược lại, Trump tập trung vào chỉ trích chính quyền hiện tại mà không đưa ra kế hoạch hay sáng kiến cụ thể.
Cắt giảm 50 bps: Dấu hiệu suy thoái hay bước ngoặt mới của Fed?
Quỳnh Chi

Quỳnh Chi

Junior Editor

Cắt giảm 50 bps: Dấu hiệu suy thoái hay bước ngoặt mới của Fed?

Sau cuộc họp FOMC, Fed đã bắt đầu "bước ngoặt chính sách" bằng việc cắt giảm lãi suất 50 bps, dự kiến tiếp tục nới lỏng trong năm 2024 - 2026, song thị trường cần thận trọng theo dõi các chỉ báo quan trọng như XRT, DBC, DBA và diễn biến của USD để đánh giá triển vọng kinh tế vĩ mô và xu hướng thị trường tài chính.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ