Bài viết dựa trên quan điểm của Swetha Ramachandran

Lần đầu tiên tôi đến thăm các khu vườn cổ điển Trung Quốc tại thị trấn Suzhou vào năm 2002. Đó là một chuyến tàu cao tốc hai giờ, chỉ có chỗ đứng và xuất phát từ Thượng Hải. Khi đến nơi, những người duy nhất lang thang giữa các đình đài, lầu các là du khách quốc tế trong khi người dân địa phương quá bận rộn với công việc để tham gia vào những hoạt động như vậy.

Gần 22 năm sau, tôi trở lại và Suzhou đã hoàn toàn thay đổi. Thành phố hiện nay có 7 triệu dân và chỉ cách Thượng Hải 25 phút đi tàu cao tốc. Việc vào tham quan bảo tàng nổi tiếng của thành phố giờ đây được thực hiện qua ứng dụng, với vé được bán cho một lượng du khách Trung Quốc ngày càng đông đảo, thường là vào buổi sáng.

Mọi người đều biết Trung Quốc đã thay đổi, nhưng tôi tự hỏi liệu các nhà đầu tư phương Tây có thực sự hiểu rõ mức độ và cách thức thay đổi này hay không. Và nếu muốn đầu tư thành công tại đây, bạn cần phải nắm vững những thay đổi này.

Trung Quốc sau Covid: Lời hứa và thực tế

Trung Quốc đã không đáp ứng được kỳ vọng của các nhà đầu tư kể từ sau đại dịch Covid. Lệnh phong tỏa ở Trung Quốc nghiêm ngặt hơn nhiều so với phương Tây và dân số ở đây không được hỗ trợ bằng các khoản trợ cấp nghỉ việc. Quá trình phục hồi kinh tế chậm và thị trường chứng khoán Trung Quốc vẫn là một ngôi sao mờ nhạt trong mắt nhiều nhà đầu tư.

Đầu tư và mối đe dọa thuế quan

Chiến thắng của Trump trong cuộc bầu cử đã làm dấy lên nỗi lo về việc áp dụng thuế quan trừng phạt đối với hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ. Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump đã nhiều lần nhắc đến mức thuế 60% và vào tháng 11, ông đã cảnh báo về "một mức thuế bổ sung 10% trên bất kỳ mức thuế nào khác".

Tuy nhiên, có thể những lời đe dọa này của Trump chỉ là chiêu thức chính trị, giống như khi ông áp dụng thuế đối với Trung Quốc vào năm 2018. Bộ trưởng Tài chính mà Trump đề cử, tỷ phú tài chính Scott Bessent, cho rằng mức thuế 60% là một "vị trí cực đoan" và cho rằng Tổng thống đắc cử sẽ "tăng cường căng thẳng để sau đó giảm bớt".

Điều đáng chú ý là tỷ trọng xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ đã giảm xuống còn 14.5%, so với 19% vào năm 2017. Điều này cho thấy Trung Quốc đã ít phụ thuộc vào thị trường Mỹ hơn trước.

Gói kích thích và cơ hội đầu tư

Mặc dù vậy, những cam kết gần đây của chính phủ Trung Quốc về các gói kích thích kinh tế có thể mang lại cơ hội cho các nhà đầu tư. Cổ phiếu tại Trung Quốc đã tăng trung bình hơn 26% trong vài tháng qua, nhưng vẫn còn nhiều cổ phiếu giá trị thấp, có thể là cơ hội đầu tư tốt.

Ở phương Tây, chúng ta tiết kiệm khoảng 7% thu nhập của mình, trong khi tỷ lệ tiết kiệm của người dân Trung Quốc gần 35%.

Lớp trung lưu của Trung Quốc dự kiến sẽ tăng thêm 80 triệu người vào năm 2030 (tương đương gần một phần tư dân số Mỹ). Và sự tăng trưởng này có thể còn mạnh mẽ hơn nếu người dân Trung Quốc thay đổi một số thói quen tài chính của mình.

Sự thay đổi kinh tế Trung Quốc và cơ hội đầu tư mới

Một trong những lý do lớn khiến nền kinh tế Trung Quốc gặp khó khăn là sự thiếu sẵn sàng chi tiêu của người dân.

Lý do của thói quen tiết kiệm cao này nằm sâu trong đặc thù của xã hội Trung Quốc. Mặc dù Trung Quốc theo chế độ cộng sản, nhưng lại có nền kinh tế rất tư bản. Không có hệ thống y tế quốc gia, và các ngành bảo hiểm, hưu trí còn trong giai đoạn sơ khai (mặc dù có tiềm năng lớn). Chính vì vậy, các gia đình cần một mạng lưới tài chính an toàn, vững chắc.

Thêm vào đó, Trung Quốc chỉ mới đạt được sự giàu có trong vài thập kỷ gần đây và đang phải đối mặt với vấn đề dân số già. Những thói quen tiết kiệm được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, cùng với những câu chuyện về thời kỳ khó khăn khi ông bà chưa đủ khả năng lo cho cuộc sống, đã tạo nên ảnh hưởng sâu sắc đối với hành vi chi tiêu. Đại dịch Covid-19 càng củng cố thói quen này.

Kết quả là, trong khi trên toàn cầu, chi tiêu tiêu dùng chiếm khoảng hai phần ba GDP, thì tại Trung Quốc, tỷ lệ này chỉ chiếm hơn một phần ba.

Hạ tầng và tiêu dùng: Hai động lực tăng trưởng mới

Những gì đã thúc đẩy kỳ tích kinh tế Trung Quốc là đầu tư vào hạ tầng: Bất động sản, giao thông hiện đại, và các tuyến tàu cao tốc đã kết nối hàng trăm triệu người từ các khu vực nông thôn vào các thành phố phát triển nhanh chóng (chỉ riêng Thượng Hải mỗi năm đón khoảng 3 triệu người).

Tuy nhiên, chính phủ Trung Quốc nhận thức rằng giai đoạn tăng trưởng tiếp theo không thể chỉ phụ thuộc vào đầu tư vào hạ tầng, mà phải đến từ tiêu dùng, từ việc phát triển tầng lớp trung lưu và khuyến khích người dân chi tiêu nhiều hơn. Khi cả hai yếu tố này kết hợp, chúng sẽ tạo thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy nền kinh tế Trung Quốc.

Nếu Bắc Kinh thành công trong việc chuyển hướng nền kinh tế, những người chiến thắng sẽ không còn là các công ty phương Tây đã sớm có mặt tại Trung Quốc trong quá trình phát triển kinh tế của đất nước. Người tiêu dùng Trung Quốc ngày càng có nhiều sự lựa chọn và trở nên tinh tế hơn trong các quyết định mua sắm. Kết quả là, những thương hiệu nội địa đã và đang phát triển mạnh mẽ, nhờ vào khả năng đọc hiểu nhu cầu của người tiêu dùng.

Samsung của Hàn Quốc, chẳng hạn, đang gặp khó khăn do sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các thương hiệu Trung Quốc như Huawei, Vivo, OPPO và Xiaomi, đã gần như chiếm lĩnh thị trường smartphone ở Trung Quốc.

Ngành công nghiệp ô tô điện của Trung Quốc, được hỗ trợ bởi các chính sách trợ cấp của chính phủ, cũng đang củng cố vị thế trong thị trường nội địa. Vào năm 2023, BYD sản xuất 1.6 triệu xe điện, gần bằng con số 1,84 triệu xe của Tesla. Ngoài ra, BYD còn sản xuất thêm 1.4 triệu xe hybrid. Trong vòng bốn năm qua, Trung Quốc đã vượt qua các quốc gia như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản và Đức để trở thành quốc gia xuất khẩu ô tô hàng đầu thế giới. Các nhà sản xuất xe ô tô Trung Quốc, ngoài BYD, như Dongfeng, SAIC (chủ sở hữu thương hiệu MG), Nio và Xpeng đang trên đường trở thành các tên tuổi nổi bật toàn cầu. Tương tự, trong ngành thời trang và mỹ phẩm, các thương hiệu như Icicle và Proya cũng đang chiếm lĩnh thị trường.

Những cơ hội đầu tư mới tại Trung Quốc

Câu hỏi lớn mà các nhà đầu tư nên đặt ra không phải là liệu người Trung Quốc có chịu chi tiêu trở lại hay không, mà là họ sẽ chi tiêu như thế nào. Chính phủ Trung Quốc đang thực hiện những bước đi để giải quyết hậu quả từ sự sụp đổ của ngành bất động sản, một yếu tố lớn kìm hãm chi tiêu tiêu dùng trong những năm gần đây, và qua đó mở ra những cơ hội mới.

Một lĩnh vực đang phát triển nhanh chóng kể từ khi đại dịch Covid-19 là sức khỏe và thể dục. Chạy bộ trở thành xu hướng lớn, và nhiều thương hiệu, bao gồm Adidas và Anta của Trung Quốc, đang hưởng lợi từ sự thay đổi này. Du lịch cũng đang hồi phục mạnh mẽ, đã trở lại mức trước đại dịch và tăng 32% so với cùng kỳ năm ngoái, giúp các công ty như Trip.com thu lợi.

Đầu tư vào Trung Quốc: Cơ hội còn hay không?

Trước đây, cách đơn giản nhất để tham gia vào câu chuyện tăng trưởng của Trung Quốc là đầu tư vào các công ty phương Tây có sự hiện diện tại đây. Một số người có thể cho rằng đó vẫn là chiến lược hiệu quả, nhưng vẫn còn nhiều lo ngại về việc chính phủ Trung Quốc có thể can thiệp vào các doanh nghiệp quốc tế nếu chúng đi quá xa.

Tuy nhiên, tôi tin rằng những cơ hội tốt nhất hiện nay lại đến từ việc tìm kiếm các thương hiệu nội địa đã thành công và đang phát triển mạnh mẽ ở Trung Quốc. Đầu tư vào Trung Quốc bây giờ không còn đơn giản như trước, nhưng với mức định giá thấp như hiện nay, tiềm năng lợi nhuận có thể lớn hơn bao giờ hết, bất chấp những yếu tố tác động từ bên ngoài như Donald Trump.