Từ Gaza đến Lebanon: Chặng đường một năm chiến sự tại khu vực Trung Đông
Ngọc Lan
Junior Editor
Trung Đông bước vào một kỷ nguyên biến động từ thời khắc các chiến binh Hamas xé toạc hàng rào an ninh bao quanh Dải Gaza vào ngày 7/10, tràn vào lãnh thổ Israel và gây ra thảm kịch đẫm máu nhất đối với người Do Thái kể từ sau thảm họa Diệt chủng. Cơn ác mộng tồi tệ nhất của một quốc gia đã trở thành hiện thực theo cách tàn bạo nhất. Kẻ thù điên cuồng xông vào từng ngôi nhà, tàn sát và hành hạ dã man. Khoảng 1,200 sinh mạng bị cướp đoạt; 250 người khác bị đưa đi làm con tin ở Gaza.
Israel nhận được sự cảm thông từ các đồng minh trước ngày chiến sự đẫm máu tại quốc gia này. Các đồng minh ủng hộ quyền truy cứu trách nhiệm của Israel khi Thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố chiến tranh và phát động một cuộc tấn công dữ dội chống lại Hamas ở Gaza. Tuy nhiên, Tổng thống Joe Biden cũng đưa ra lời khuyên cho quốc gia đang chìm trong đau thương này nên tránh lặp lại sai lầm của Washington sau biến cố 11/9, khi Mỹ châm ngòi cuộc chiến ở Afghanistan và Iraq.
Khi số nạn nhân ở Gaza tăng vọt đến mức đáng báo động, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin đã đưa ra lời cảnh báo rằng Israel có nguy cơ biến "thắng lợi chiến thuật thành thất bại chiến lược" nếu không nỗ lực hơn nữa trong việc bảo vệ thường dân vô tội.
Những lời khuyên thiện chí này được đưa ra trong thời điểm nguy hiểm cho cả Israel lẫn khu vực, nhưng dường như đã bị phớt lờ. Những ranh giới truyền thống giữa các kẻ thù từ thuở xa xưa đã liên tục bị xâm phạm, khiến các tiền lệ lịch sử trở nên vô nghĩa. Một năm đầy chết chóc và tàn phá thảm khốc đã trôi qua, bi kịch chồng chất lên bi kịch.
Vào thứ Hai tới, người dân Israel sẽ đau đớn tưởng niệm một năm kể từ ngày định mệnh 7/10, trong bối cảnh đất nước họ không chỉ đang chiến đấu ở Gaza, mà còn trên nhiều mặt trận khác. Hamas tuy đã bị suy yếu nghiêm trọng, nhưng vẫn chưa bị xóa sổ hoàn toàn. Chiến dịch tấn công của Israel đã gieo rắc nỗi đau không thể tưởng tượng nổi, cướp đi sinh mạng của hơn 41,000 người, đa phần là phụ nữ và trẻ em vô tội, theo thống kê từ các quan chức y tế Palestine. Phần lớn người dân Gaza đã phải rời bỏ nhà cửa khi bom đạn Israel san phẳng nhiều khu vực trong dải đất này. Bệnh tật và nạn đói đang đe dọa dân số khi Israel bao vây khu vực. Hàng chục con tin Israel vẫn đang bị giam cầm trong điều kiện khủng khiếp, trong khi gia đình họ sống trong lo âu và không biết số phận người thân ra sao.
Bất chấp nhiều nỗ lực đàm phán, các thỏa thuận ngừng bắn và trao đổi con tin vẫn chưa đạt được. Israel vẫn chưa vạch ra được kế hoạch khả thi nào cho thời kỳ hậu chiến, trong khi Thủ tướng Netanyahu vẫn kiên quyết tuyên bố sẽ giành chiến thắng toàn diện.
Trong khi đó, Bờ Tây bị chiếm đóng đã trải qua một trong những năm đẫm máu nhất trong nhiều thập kỷ dưới làn sóng các cuộc đột kích quân sự của Israel. Israel đã đẩy mạnh đáng kể cuộc tấn công chống lại Hezbollah, phát động một cuộc tấn công trên bộ vào miền Nam Lebanon, đồng thời gây ra tàn phá khắp đất nước này bằng các đợt không kích dồn dập. Hơn 1,000 người Lebanon đã thiệt mạng và 1 triệu người phải di tản. Hezbollah đã phạm sai lầm khi bắt đầu bắn rocket vào Israel từ ngày 8/10, với danh nghĩa là để thể hiện tình đoàn kết với Hamas. Các cuộc tấn công của họ buộc 60,000 người Israel phải rời bỏ nhà cửa và nuôi dưỡng nỗi lo sợ của Israel rằng họ đang phải đối mặt với mối đe dọa sinh tồn từ Iran và các nhóm được Iran hậu thuẫn. Tuy nhiên, không có bằng chứng nào cho thấy Tehran - vốn từ lâu là một thế lực độc hại trong khu vực - đã tham gia vào cuộc tấn công của Hamas.
Hiện nay, việc Israel leo thang xung đột với Hezbollah, bao gồm cả kế hoạch ám sát thủ lĩnh Hassan Nasrallah, cùng với đợt tên lửa trả đũa của Iran nhằm vào Israel, đã đẩy khu vực này đến bờ vực của một cuộc chiến tranh toàn diện mà từ lâu cả thế giới đã lo ngại. Chính quyền Biden đã nhiều lần kêu gọi các bên kiềm chế. Cuộc khủng hoảng này một lần nữa khẳng định vị thế của Hoa Kỳ là cường quốc duy nhất có đủ trọng lượng ngoại giao để dập tắt ngọn lửa chiến tranh, tuy nhiên, nó cũng phơi bày sự bất lực của Washington trong việc kiềm chế Netanyahu và các đồng minh cực hữu của ông. Israel đang ngày càng bị cô lập trên trường quốc tế, chính phủ của ông phải đối mặt với những cáo buộc nghiêm trọng về tội ác diệt chủng ở Gaza.
Mười hai tháng chiến tranh đã trôi qua nhưng tình hình không hề được cải thiện, người dân vẫn sống trong nỗi sợ hãi và bi kịch, và Trung Đông vẫn đang chìm trong bi thương và ngọn lửa hận thù. Các đồng minh của Israel từ lâu đã thấu hiểu rằng con đường dẫn đến an ninh bền vững cho vùng đất hứa không nằm ở cuộc chiến bất tận, mà chính là một giải pháp hòa bình với người Palestine.
Nhưng đáng tiếc thay, dưới sự lãnh đạo của Netanyahu, Israel dường như đã đánh mất niềm tin vào viễn cảnh cùng chung sống hòa bình. Họ không còn đặt niềm tin vào lời khuyên chân thành của các đồng minh, mà thay vào đó là con đường cô độc và đầy rẫy hiểm nguy.
Financial Times