Ai sẽ là người thay thế thủ tướng Anh Boris Johnson?
Nguyễn Vũ Phương Nam
Junior Analyst
Sau một cuộc khủng hoảng chính trị gay gắt ở Anh, Thủ tướng Boris Johnson đã từ chức lãnh đạo Đảng Bảo thủ, và một cuộc chạy đua thủ tướng mới bắt đầu.
Johnson tuyên bố từ chức vào trưa thứ Năm, nói rằng ông “rất buồn khi phải từ bỏ công việc tốt nhất trên thế giới”.
Quan trọng là, Johnson cho biết ông sẽ tiếp tục giữ chức thủ tướng cho đến khi người kế nhiệm được chọn.
Nhưng do sự sa sút bất thường của Johnson, một số người - cả trong Đảng Bảo thủ và hơn nữa- đều tỏ ra băn khoăn về viễn cảnh Johnson tiếp tục tại vị bất cứ lúc nào.
Dưới đây là những gì có thể xảy ra tiếp theo:
Cuộc chạy đua cho vị trí lãnh đạo
Trong số những người bày tỏ quan ngại về việc Johnson còn giữ chức thủ tướng cho đến khi một nhà lãnh đạo mới được chọn có Bộ trưởng Kinh doanh Kwasi Kwarteng. Ông nói rằng ông muốn Johnson đi ngay bây giờ và thúc giục Đảng bầu chọn một nhà lãnh đạo mới "càng sớm càng tốt."
Trong khi đó, một nghị sĩ khác của Đảng Bảo thủ đã nói rằng, "việc ông Johnson có thể tại vị là điều không thể tin được." Những người khác nói rằng một thủ tướng tạm quyền nên trông coi hoạt động kinh doanh của chính phủ trong mùa hè, trong khi Quốc hội tạm nghỉ.
Không có gì đáng ngạc nhiên, lãnh đạo của Đảng Lao động đối lập, Keir Starmer, đã nói rằng Johnson cần phải ra đi “hoàn toàn” và không nên có chuyện vô nghĩa như “bám trụ trong vài tháng”.
Nếu Đảng Bảo thủ không ủng hộ Johnson tiếp tục giữ chức vụ của mình, họ có thể đề nghị nữ hoàng bổ nhiệm một nhà lập pháp khác cho Đảng Bảo thủ - với Phó Thủ tướng hiện tại Dominic Raab là người dẫn đầu.
Allan Monks, một nhà kinh tế học tại JPMorgan, cho biết quá trình chọn ra nhà lãnh đạo Đảng Bảo thủ có thể sẽ hoàn thành trong vài tuần.
“Vòng đầu tiên bao gồm một loạt phiếu bầu giữa các nghị sĩ của Đảng và được thiết kế để rút ngắn quy trình xuống còn hai ứng cử viên (mất hai tuần hoặc ít hơn). Vòng thứ hai sẽ là một cuộc bỏ phiếu giữa các đảng viên để quyết định ai sẽ trở thành nhà lãnh đạo tiếp theo (và là Thủ tướng). Monks nói.
Điều này có nghĩa là toàn bộ quá trình có thể được hoàn thành vào tháng 9 - trước hội nghị thường niên của Đảng Bảo thủ.
Ai có thể thay thế ông ấy?
Mọi con mắt hiện đang đổ dồn vào người kế nhiệm Johnson, với nhiều đồn đoán về việc ai trong số những “người chơi lớn” sẽ đưa ra ý định tranh cử.
Những người được coi là ứng cử viên tiềm năng bao gồm cựu Thủ tướng Rishi Sunak, cựu Bộ trưởng Y tế Sajid Javid, Bộ trưởng Quốc phòng Ben Wallace và Bộ trưởng Ngoại giao đương nhiệm Liz Truss, cũng như các quan chức kém nổi bật khác bao gồm Bộ trưởng Thương mại Penny Mordaunt và cựu Bộ trưởng Y tế Jeremy Hunt.
Không ai trong số họ tuyên bố quan tâm đến việc tranh cử vị trí lãnh đạo, chỉ có Tổng chưởng lý Suella Braverman tuyên bố dứt khoát rằng cô ấy sẽ tranh cử cho đến nay.
Một cuộc thăm dò của YouGov đã hỏi 716 thành viên Đảng Bảo thủ người mà họ muốn kế nhiệm Johnson và đã phát hiện ra rằng Wallace và Mordaunt có lượng người ủng hộ bằng nhau, với 13% mỗi người. Sunak đứng sau với 10% và Truss với 8%.
Tuy nhiên, đáng chú ý là, một cuộc thăm dò YouGov so sánh các ứng cử viên riêng lẻ cho thấy Wallace được các thành viên Đảng Bảo thủ ủng hộ nhất để trở thành người lãnh đạo đảng tiếp theo.
Ảnh hưởng đến thị trường?
Vì tương lai của chính trị Anh vẫn chưa chắc chắn, ảnh hưởng đến đồng bảng Anh và thị trường tài chính sẽ được theo dõi chặt chẽ. Cả đồng tiền của Anh và FTSE 100 đều tăng khi có tin tức Johnson từ chức và duy trì sắc xanh trong suốt ngày giao dịch.
Kallum Pickering, nhà kinh tế cấp cao của Ngân hàng Berenberg, cho biết thị trường tài chính có thể sẽ bị xáo trộn trong vài tháng tới và có khả năng rơi vào tình trạng khó khăn.
“Nếu cuộc chiến lật đổ Johnson thậm chí còn trở nên hỗn loạn hơn và kéo theo đó là một cuộc tranh giành lãnh đạo ồn ào, thì sự bất ổn tăng lên có thể gây thêm áp lực giảm đối với các thị trường tài sản rủi ro và đồng bảng Anh.”
Pickering cho biết cả hai đảng lớn của Anh hầu hết đều có các chính sách kinh tế hợp lý - trung tả cho Đảng Lao động và trung hữu cho Đảng Bảo thủ - phản ánh khuynh hướng chính trị của các đảng.
“Có thể nói, so với cuộc bầu cử tổng thống Biden và Trump ở Hoa Kỳ vào năm 2024, cuộc tổng tuyển cử tiếp theo của Anh và triển vọng về chính sách kinh tế có vẻ rất nhàm chán.” Pickering nói.
Câu chuyện đằng sau việc từ chức
Anh gặp khủng hoảng chính trị từ đầu tuần này với rất nhiều quan chức rời bỏ chính phủ.
Hàng loạt vụ từ chức được châm ngòi bởi ông Sunak và Javid vào thứ Ba. Nhiều quan chức tuyên bố công khai rằng họ không còn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Johnson và vì lợi ích của đảng và đất nước nên ông ấy phải từ bỏ chức vụ.
Các cuộc từ chức của Đảng Bảo thủ - từ các bộ trưởng đến các quan chức hàng đầu - vẫn tiếp tục diễn ra vào thứ Năm.
Tuy nhiên, Johnson, một nhà lãnh đạo vướng vào tranh cãi và đối mặt với sự sụp đổ của chính phủ, đã kịch liệt từ chối từ chức, nói rằng ông có "nhiệm vụ quan trọng" sau chiến thắng trong cuộc bầu cử vào năm 2019.
Những người chỉ trích ông trả lời rằng trong những năm kể từ sau cuộc bỏ phiếu đó, công chúng đã mệt mỏi với những cáo buộc về hành vi sai trái - từ tiệc tùng ở cơ quan chính phủ trong thời gian phong tỏa vì Covid, đến những trường hợp bê bối - đã gây ảnh hưởng tiêu cực khiến chính phủ và đảng của Johnson.
CNBC