Nếu bạn từng kỳ vọng một tương lai an toàn và tiện nghi trong việc di chuyển, thì những sự kiện giao thông lớn năm 2024 có thể khiến bạn mất niềm tin. Tuy nhiên, vẫn còn hy vọng cho những tiến bộ trong tương lai.

Ngày 29/12, chuyến bay 2216 của Jeju Air Co. gặp nạn, chỉ còn 2 trong số 181 người sống sót. Trước đó bốn ngày, 38 người thiệt mạng khi chuyến bay 8243 của Azerbaijan Airlines bị nhắm mục tiêu nhầm bởi hệ thống phòng không Nga.

Những sự cố này đã khiến năm 2024 trở thành năm có số người chết vì tai nạn hàng không cao nhất kể từ năm 2018.

Dưới mặt đất, kỳ vọng về sự an toàn vượt trội từ xe tự hành cũng đang gặp phải nhiều trở ngại lớn. Trong khi công nghệ này từng được xem như mang lại mức độ an toàn đáng ghen tị của ngành hàng không đến các con đường, năm vừa qua lại đầy rẫy thất bại. Một chiếc robotaxi ở Trung Quốc gây ách tắc giao thông chỉ vì một chiếc túi nilon trên đường, là hình ảnh minh họa rõ nét cho những thách thức mà ngành công nghiệp này phải đối mặt.

Tháng 2, Apple chính thức từ bỏ dự án phát triển xe tự hành kéo dài 10 năm. Tháng 5, Hyundai và Aptiv cũng dừng hợp tác trong liên doanh Motional trị giá hàng tỷ USD. Đến tháng 12, General Motors tuyên bố ngừng dự án xe tự hành Cruise sau khi đã tiêu tốn khoảng 9 tỷ USD từ năm 2016. Elon Musk dù giới thiệu robotaxi của Tesla, nhưng không ai chắc chắn khi nào ý tưởng này có thể trở thành hiện thực.

Niềm tin của công chúng vào xe tự hành cũng đang suy giảm. Từ hình ảnh tương lai kiểu Jetsons, giờ đây chúng bị xem như trò hề, thậm chí bị ghét bỏ từ việc chạy lòng vòng vô định, va chạm với robot giao hàng đến bị vô hiệu hóa bởi các nhà hoạt động. Tháng 5, Waymo đã phải triệu hồi 672 xe để cập nhật phần mềm sau khi một chiếc đâm vào cột gỗ tại Phoenix.

Điểm tương đồng giữa các sự cố hàng không và xe tự hành rất rõ ràng: Cả hai đều cho thấy rằng sự phát triển công nghệ không thể tránh khỏi những rủi ro. Nhưng nếu biết rút ra bài học, cả ngành hàng không lẫn xe tự hành đều có thể mang lại kết quả tích cực hơn cho tương lai.

Dù thảm kịch năm 2024 đáng buồn, xu hướng an toàn trong ngành hàng không vẫn rất ấn tượng. Hai thập kỷ trước, hàng ngàn người chết mỗi năm trong các vụ rơi máy bay là điều bình thường. Hiện tại, số người thiệt mạng đã giảm xuống chỉ còn hàng trăm hoặc thấp hơn. Điều này có nghĩa là, khi mức độ an toàn được cải thiện đáng kể, những sự cố cá biệt như năm nay dễ dàng làm thay đổi nhận thức hơn là thực sự làm thay đổi xu hướng dài hạn.

Tỷ lệ tử vong do tai nạn hàng không đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ khi bắt đầu của ngành hàng không

Năm 1927, khi Charles Lindbergh thực hiện chuyến bay xuyên Đại Tây Dương không dừng đầu tiên, thế giới chứng kiến nhiều vụ tai nạn hàng không hơn cả năm 2023, một năm mà chỉ trong mùa hè đã có hơn 111,400 chuyến bay giữa Tây Âu và Bắc Mỹ.

Thành tựu này đến từ văn hóa an toàn nghiêm ngặt của ngành hàng không. Quá trình chứng nhận một mẫu máy bay mới có thể kéo dài gần một thập kỷ, và ngay cả khi máy bay đã đi vào hoạt động, chúng vẫn được theo dõi sát sao bởi các kỹ sư bảo trì. Những lỗi nhỏ nhất cũng đủ để cả đội bay bị dừng hoạt động để kiểm tra. Khi tai nạn xảy ra, các chuyên gia không ngừng phân tích trong nhiều năm để tìm ra nguyên nhân và giải pháp ngăn chặn thảm họa tương tự trong tương lai.

Một số công ty dẫn đầu trong lĩnh vực xe tự hành dường như đã thấm nhuần bài học này. Waymo, chẳng hạn, đã triệu hồi phần mềm trên 672 chiếc xe để cập nhật thay vì phớt lờ rủi ro, cho thấy họ đang áp dụng cách tiếp cận khắt khe tương tự như ngành hàng không.

Hyundai, sau khi thu nhỏ quy mô liên doanh Motional, đã chuyển hướng hợp tác với Waymo, cho thấy sự hiểu biết rằng an toàn sẽ phát triển nhanh hơn nếu các bên chia sẻ dữ liệu thay vì độc quyền phát triển riêng. Liên minh giữa Tesla và Baidu tại Trung Quốc cũng có thể theo mô hình này, nhờ vào nền tảng robotaxi Apollo của Baidu.

Tuy nhiên, không phải toàn ngành đều cam kết theo con đường này. Một mối lo lớn là Elon Musk, người có thể trở thành nhân vật ảnh hưởng lớn nhất đến chính sách xe tự hành của Mỹ trong vài năm tới. Thái độ bất cần của ông đối với an toàn đã thu hút sự giám sát ngày càng chặt chẽ từ các cơ quan liên bang.

Dẫu vậy, cách tiếp cận cẩn trọng của ngành hàng không vẫn là con đường tối ưu để xe tự hành trở thành hiện thực, vượt xa các thử nghiệm giới hạn hiện nay. Thung lũng Silicon có thể đam mê tốc độ và phá vỡ giới hạn, nhưng khi điều bị đe dọa là mạng sống con người, chậm mà chắc luôn là con đường cần thiết.