Máy tính và thời đại thông tin đã thay đổi gần như mọi thứ về cách chúng ta giao dịch nhưng rất nhiều phần trong quyết định mua hay bán không thay đổi.

Bức ảnh ở đầu bài viết là từ bên trong sàn giao dịch chứng khoán Amsterdam, nơi chứng khoán bắt đầu giao dịch lần đầu tiên vào năm 1611. Bảy mươi bảy năm sau, Joseph De La Vega có lẽ đã viết cuốn sách chi tiết đầu tiên về cách giao dịch cổ phiếu vào năm 1688.

Nó có tiêu đề là “Confusion de Confusiones” và phần lớn nội dung của nó vẫn còn giá trị đến ngày hôm nay như cách đây hơn 300 năm. Ban đầu cuốn sách được viết bằng tiếng Tây Ban Nha, sau đó nó được dịch sang tiếng Anh vào năm 1957 và vẫn còn ít được biết đến vào thời điểm đó. De La Vega đã so sánh cuộc sống trên sàn giao dịch với một mê cung và những người tham gia di chuyển trong một thế giới của bóng tối mà không ai hiểu được. Ông nói rằng không có cây bút nào thực sự có thể mô tả được tất cả những điều phức tạp của nó. Thị trường là nơi mà những hành động hợp lý được hòa trộn với những hành động phi lý. Ông gọi đó là "địa ngục cờ bạc".

Điểm nổi bật trong tác phẩm của ông là sự nhấn mạnh về bốn quy tắc trong đầu cơ – giao dịch:

Quy tắc đầu tiên: Không bao giờ cho ai lời khuyên để mua hoặc bán, bởi vì, khi tính thuyết phục (sự nhạy bén của hiểu biết) bị suy yếu bởi thực tế của thị trường, thì ngay cả lời khuyên thiện chí nhất cũng có thể trở nên tồi tệ.

Quy tắc thứ hai: Không tỏ ra hối hận về lợi nhuận bị bỏ lỡ, bởi vì một con cá to vẫn có thể lọt qua khỏi tấm lưới sớm hơn cách bạn nghĩ. Thật là khôn ngoan khi chấp nhận và tận hưởng những gì mình đang có, và không trông chờ vào may mắn.

Quy tắc thứ ba: Tìm kiếm lợi nhuận trong giao dịch giống như việc đi tìm kho báu. Chúng cuối cùng có thể là vàng, đá hồng ngọc, kim cương, nhưng chắc chắn sẽ khởi đầu bằng mồ hôi và nước mắt.

Quy tắc thứ tư: Bất cứ ai muốn chiến thắng trong trò chơi này đều phải có sự kiên nhẫn và tiền bạc. Vì lợi nhuận thường không tới liên tục và những tin đồn thường ít khi dựa trên sự thật. Người biết cách chịu đựng những cú đánh của thị trường mà không sợ hãi, giống như con sư tử trả lời sấm sét bằng tiếng gầm, không giống như những con hươu sợ hãi cố gắng tìm cách chạy trốn. Một điều chắc chắn là anh ta không từ bỏ hy vọng để chiến thắng và đảm bảo đủ số tiền cho số giao dịch mà anh ta đã dự tính khi bắt đầu. Do những thăng trầm của thị trường, nhiều người tự biến mình thành trò cười khi bị choáng ngợp bởi những giấc mơ làm giàu nhanh chóng, trong khi một số khác thì bị dẫn dắt bởi những lời tiên tri chưa được kiểm chứng.

Trong một đoạn riêng biệt, ông mô tả những về thị trường bò (bull) và gấu (bear).

"Những con bò (ám chỉ đám đông đầu cơ giá lên) có lòng tham vô tận và hầu như không sợ hãi bất cứ điều gì. Chúng yêu tất cả mọi thứ, chúng ca ngợi tất cả mọi thứ và phóng đại tất cả mọi thứ,". Ông viết.

"Trái lại, những con gấu (ám chỉ đám đông đầu cơ giá xuống) hoàn toàn bị bao trùm bởi nỗi sợ hãi, lo lắng và căng thẳng. Với họ, những con thỏ trở thành những con voi, đám đông đánh nhau trong quán rượu trở thành những cuộc nổi loạn, và những tín hiệu mờ nhạt xuất hiện đối với họ như là dấu hiệu của một sự hỗn loạn".

Cuối cùng, ông nói rằng tốt nhất nên chấp nhận đám đông thị trường theo cả 2 hướng, nhưng độ nghiêng tự nhiên trong cổ phiếu thường thiên về phía tăng giá nhiều hơn: "Kinh nghiệm đã chỉ ra rằng thường thì những con bò sẽ chiến thắng những con gấu trong thị trường cổ phiếu".

Sự lạc quan của ông đã được đặt đúng lúc, cổ phiếu của công ty Đông Ấn Hà Lan mà ông đầu tư đã tăng đều đặn trong hơn 200 năm, mặc dù xen kẽ đó là nhiều biến động giảm. Đây là một trong những công ty có mức vốn hóa lớn nhất trong lịch sử.

Để kết thúc, xin trích dẫn lại đoạn văn mà tôi tâm đắc nhất, tuy nhiên cũng phản ánh góc nhìn hơi mang tính cực đoan trong cuốn sách của De La Vega.

"Thật là một sai lầm lớn khi cho rằng bạn có thể rút (tạm thời) khỏi Sàn giao dịch hoặc bạn có thể an tâm rằng mình sẽ không bị lôi kéo và kích động khi ngừng gặp gỡ các nhà đầu cơ khác. Nếu số phận không tốt đã theo đuổi bạn, nó có thể đến với bạn dù bạn trốn tránh ở bất cứ đâu. Hơn nữa, thật ngu ngốc khi nghĩ rằng bạn có thể rút khỏi Sàn giao dịch sau khi bạn nếm thử, cái tôi gọi là “vị ngọt của mật ong” – những khoản lợi nhuận ngắn hạn. Người đã một lần bước vào vòng tròn quyến rũ của Sàn giao dịch, sẽ ở trong sự kích động vĩnh cửu đó, giống như việc ngồi trong một nhà tù, mà chìa khóa của những biểu đồ giá không bao giờ được mở ra”.

Các bạn có thể download bản PDF cuốn sách của De La Vega tại đây.

Happy Trading !!