Áp lực lạm phát và bóng đen suy thoái

Trong bối cảnh thị trường đầy biến động, mọi dữ liệu kinh tế quan trọng đều trở nên đáng chú ý hơn. Nhưng báo cáo CPI của Mỹ hôm nay có thể thực sự là yếu tố quyết định. Nhà đầu tư đang phải vật lộn với dấu hiệu tăng trưởng chậm lại, trong khi khảo sát cho thấy cả doanh nghiệp lẫn người tiêu dùng đều lo ngại về giá cả leo thang. Nếu lạm phát vượt dự báo, thị trường có thể rơi vào kịch bản tồi tệ nhất: Đình lạm.

Nỗi đau tiếp diễn

Nếu thị trường từng kỳ vọng vào sự bảo hộ của Trump, có lẽ điều đó đã bị dập tắt hôm qua. Sau cú lao dốc đầu tuần, thị trường mở cửa phiên thứ Ba trong trạng thái ổn định hơn. Hợp đồng tương lai cho thấy tín hiệu phục hồi, và sự hỗn loạn chưa lan rộng ra các thị trường khác. Chứng khoán Mỹ thậm chí còn tăng điểm khi mở cửa.

Nhưng sự bình yên chẳng kéo dài. Vào giữa trưa, Donald Trump tuyên bố sẽ tăng gấp đôi mức thuế 25% với thép và nhôm nhập khẩu từ Canada, ngay lập tức đẩy thị trường vào vòng xoáy giảm giá. Đến chiều, Ukraine bất ngờ đồng ý một thỏa thuận ngừng bắn do Mỹ làm trung gian, mang lại chút hy vọng. Thị trường lại hồi phục nhẹ.

Dù vậy, cuối phiên, đà bán tháo trở lại, kéo S&P 500 giảm 0.8%.

Biến động chỉ số S&P 500 trong ngày

Sự biến động hôm qua chỉ củng cố thêm nguyên nhân chính khiến thị trường lao dốc đầu tuần: Bất ổn về thuế quan. Mike Reynolds, Phó chủ tịch chiến lược đầu tư tại Glenmede, nhận định:

"Những biến động này phản ánh sự bất ổn xung quanh chính sách thuế – không chỉ về các biện pháp đã công bố, mà còn về thực tế rằng thị trường đang dần quen với kịch bản thuế quan có thể thay đổi bất cứ lúc nào. Giờ đây, dường như tuần nào cũng có một loại thuế mới xuất hiện."

Sự bất ổn về thuế quan không đồng nghĩa với suy yếu kinh tế – dữ liệu vĩ mô vẫn ổn. Ed Al-Hussainy của Columbia Threadneedle cho rằng tăng trưởng có thể phục hồi vào cuối năm khi các chính sách tài khóa và thuế quan rõ ràng hơn.

Tuy nhiên, nhà đầu tư và doanh nghiệp vốn không thích rủi ro chính sách. Với doanh nghiệp, điều này khiến việc tuyển dụng, đầu tư và vận hành trở nên khó khăn. Còn với nhà đầu tư, sau nhiều năm hưởng lợi từ thị trường giá lên, đây là lúc họ phải bảo vệ lợi nhuận, thậm chí là tháo chạy.

Nhưng với một số người, vấn đề không chỉ dừng lại ở tâm lý thị trường – mà còn phản ánh nỗi lo về suy thoái kinh tế. Trong một báo cáo gần đây, Jan Hatzius, kinh tế trưởng của Goldman Sachs, đã hạ dự báo tăng trưởng Mỹ với lý do: "Chúng tôi điều chỉnh giảm dự báo GDP vì chính sách thương mại của Mỹ đang trở nên bất lợi hơn nhiều, trong khi chính quyền liên tục định hướng thị trường theo kịch bản tăng trưởng suy yếu do thuế quan... Mặc dù mức thuế 25% với Canada và Mexico sau đó đã được nới lỏng, chúng tôi vẫn dự báo các mức thuế quan mới sẽ sớm xuất hiện, bao gồm thuế với hàng hóa chiến lược, thuế toàn cầu đối với ô tô và các biện pháp thuế đối ứng."

S&P 500 đã mất toàn bộ điểm tăng kể từ trước cuộc bầu cử và còn giảm sâu hơn nữa. Đây chỉ là một đợt điều chỉnh do lo ngại thuế quan, hay dấu hiệu cho thấy nền kinh tế Mỹ đang chậm lại? Thậm chí, phải chăng đây là khởi đầu của một giai đoạn suy thoái thực sự – hoặc tệ hơn, đình lạm?

Biến động S&P 500 trong 6 tháng qua

Dấu hiệu suy thoái ngày càng rõ

Những cổ phiếu nhạy cảm với chu kỳ kinh tế, đặc biệt là nhóm vốn hóa nhỏ, đã chịu áp lực bán mạnh. Chứng khoán châu Âu và châu Á cũng giảm điểm hôm qua, nhưng không thị trường nào rơi tự do như Mỹ trong phiên đầu tuần. Đặc biệt, nhà đầu tư Mỹ không còn vội vàng "bắt đáy" vào cuối phiên.

Thị trường trái phiếu cũng phát tín hiệu cảnh báo. Chênh lệch lợi suất giữa trái phiếu doanh nghiệp đầu tư, trái phiếu lợi suất cao và trái phiếu chính phủ Mỹ đã nới rộng sau nhiều tuần tăng nhẹ. Theo Robert Tipp, trưởng bộ phận trái phiếu toàn cầu tại PGIM, điều này một phần phản ánh nỗi lo rằng Tổng thống Mỹ không còn tập trung duy nhất vào việc hỗ trợ tăng trưởng và bảo vệ doanh nghiệp Mỹ.

Tuy nhiên, diễn biến phiên hôm qua chưa thể xác nhận hoàn toàn xu hướng suy thoái. Dù toàn bộ thị trường giảm điểm, nhóm cổ phiếu phòng thủ lại giảm mạnh nhất, trong khi những cổ phiếu từng bị bán tháo hôm thứ Hai (công nghệ và tiêu dùng không thiết yếu) lại giảm ít hơn. Điều này cho thấy một phần nhà đầu tư đang điều chỉnh danh mục sau phiên bán tháo hoảng loạn.

Hiệu suất ngành trong đợt điều chỉnh nhẹ

Thị trường trái phiếu chính phủ cũng phản ứng khá trầm lặng. Lợi suất chỉ nhích nhẹ sau khi giảm nhẹ một ngày trước đó, cho thấy không có làn sóng tháo chạy vào tài sản an toàn. Tuy nhiên, Brij Khurana tại Wellington Management cảnh báo rằng mọi chuyện có thể thay đổi nhanh chóng nếu CPI hôm nay vượt kỳ vọng:

"Trái phiếu đang ở trạng thái chờ đợi trước báo cáo CPI, đây có thể là một trong những báo cáo quan trọng nhất trong nhiều năm, đặc biệt trong bối cảnh chứng khoán suy yếu. Nếu lạm phát cơ bản cao hơn dự báo, thị trường sẽ phải đối mặt với khả năng Fed không thể nới lỏng chính sách tiền tệ mạnh tay trong chu kỳ kinh tế đang chậm lại – một kịch bản gợi nhớ đến năm 2018 đầy khó khăn."

Chờ đợi cơn bão tiếp theo

Chúng ta sẽ chưa có câu trả lời rõ ràng về liệu đây chỉ là một đợt điều chỉnh hay là dấu hiệu suy thoái cho đến khi có thêm dữ liệu kinh tế. Nhưng có một điều chắc chắn: Thị trường đang chuẩn bị tinh thần cho nhiều cú sốc thuế quan và bất ngờ chính sách hơn nữa. Theo Russell Rhoads tại Đại học Indiana, hợp đồng tương lai VIX phản ánh dự báo "biến động cao trong thời gian dài".

Giữa lúc mọi thứ còn mơ hồ, điều quan trọng nhất là giữ vững lý trí thay vì để cảm xúc chi phối. Vẫn còn quá nhiều ẩn số về chính sách thuế và sức khỏe của kinh tế Mỹ. Tuy nhiên, với nguy cơ đình lạm ngày càng hiện hữu, nỗi sợ hãi có thể lấn át lý trí bất cứ lúc nào.