Ủy ban châu Âu (EC) thông báo rằng khối này sẽ áp thuế lên lượng hàng hóa Mỹ trị giá lên tới 26 tỷ euro, tương đương mức thuế mà Washington đã áp đặt đối với xuất khẩu của EU. Các biện pháp này dự kiến có hiệu lực vào tháng 4, tạo ra khoảng thời gian đàm phán với chính quyền Mỹ.

“Liên minh châu Âu phải hành động để bảo vệ người tiêu dùng và doanh nghiệp,” Chủ tịch EC Ursula von der Leyen tuyên bố.

Brussels không chỉ khôi phục các biện pháp thuế quan từ nhiệm kỳ đầu của Trump, mà còn mở rộng phạm vi trừng phạt đối với hàng loạt sản phẩm mang tính biểu tượng của Mỹ như rượu bourbon, quần jean Levi’s và xe mô tô Harley-Davidson. Các biện pháp này sẽ chính thức có hiệu lực vào ngày 1/4.

Ngoài ra, EU đang xem xét mở rộng thuế quan lên hàng hóa công nghiệp và nông sản Mỹ, trong đó có thịt bò và gia cầm. Tuy nhiên, để có hiệu lực vào giữa tháng 4, các biện pháp này vẫn cần được sự phê chuẩn của các nước thành viên EU.

Trump đã tuyên bố chính sách thuế quan mới vào tháng trước, đồng thời hủy bỏ các thỏa thuận thương mại mà người tiền nhiệm Joe Biden từng đạt được với các đối tác toàn cầu. Trước đó, chính quyền Biden đã cho phép một lượng thép và nhôm nhất định nhập khẩu vào Mỹ mà không bị đánh thuế.

Lý giải về quyết định này, giới chức Mỹ dưới thời Trump cho rằng việc gia tăng xuất khẩu kim loại vào Mỹ trong thời gian qua đã gây "thiệt hại nghiêm trọng" cho các nhà sản xuất nội địa. Để đối phó, Trump không chỉ áp thuế lên thép và nhôm nguyên liệu mà còn mở rộng phạm vi sang hàng loạt sản phẩm chứa thép và nhôm, bao gồm vợt tennis, xe đạp tập, đồ nội thất và điều hòa không khí.

Động thái này nằm trong chuỗi các biện pháp bảo hộ mà Trump đã đẩy mạnh kể từ khi quay lại Nhà Trắng vào tháng 1. Việc áp thuế lên kim loại không chỉ giúp bảo vệ ngành công nghiệp trong nước mà còn là một bước đi nhằm tái cân bằng thương mại theo định hướng "Nước Mỹ trên hết" mà ông theo đuổi.

Chính sách thuế quan mới ngay lập tức vấp phải sự phản đối quyết liệt từ nhiều đồng minh thân cận của Mỹ.

Thủ tướng Australia Anthony Albanese đã gọi quyết định của Trump là "phi lý" và "đi ngược lại tinh thần hợp tác lâu dài" giữa hai nước. Ông nhấn mạnh rằng đây là một hành động không thân thiện, đặc biệt khi ngành thép của Australia đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng quốc phòng và công nghiệp Mỹ.

Trong nhiệm kỳ đầu của Trump, Australia từng được miễn thuế đối với thép và nhôm xuất khẩu sang Mỹ. Tuy nhiên, lần này, Canberra không có ngoại lệ. Điều này làm dấy lên lo ngại về sự bất ổn trong mối quan hệ kinh tế giữa hai nước.

Theo nghiên cứu của Simon Evenett và Johannes Fritz từ tổ chức St. Gallen Endowment for Prosperity Through Trade, danh sách đầy đủ các sản phẩm thép và nhôm bị áp thuế mới đại diện cho 151 tỷ USD hàng nhập khẩu vào Mỹ trong năm 2024.

Trong khi đó, Ted Murphy, đối tác tại công ty luật Sidley Austin, cho rằng chính sách thuế quan mới của Trump đánh dấu một sự thay đổi lớn so với chiến lược năm 2018.

"Trước đây, Mỹ có một quy trình xét duyệt để miễn trừ thuế đối với những sản phẩm không thể sản xuất trong nước. Nhưng lần này, chính quyền Trump đã loại bỏ cơ chế đó, đồng nghĩa với việc nhiều doanh nghiệp Mỹ sẽ phải trả thuế vì không có nguồn cung thay thế trong nước," Murphy giải thích.

Một trong những diễn biến đáng chú ý nhất trong căng thẳng thương mại lần này là cuộc đối đầu giữa Mỹ và Canada.

Hôm thứ Ba, Trump bất ngờ tuyên bố tăng gấp đôi thuế quan đối với thép và nhôm nhập khẩu từ Canada lên 50%, một quyết định có thể gây chấn động thương mại giữa hai nền kinh tế vốn có quan hệ mật thiết. Tuy nhiên, chỉ vài giờ sau, Trump đã rút lại kế hoạch này, khiến giới quan sát đặt câu hỏi về tính nhất quán trong chiến lược thương mại của ông.

Động thái này xảy ra ngay sau khi tỉnh Ontario của Canada thông báo sẽ áp mức phụ phí 25% đối với điện xuất khẩu sang Mỹ vào thứ Hai. Đến thứ Ba, chính quyền Ontario bất ngờ tuyên bố tạm dừng chính sách này nhằm làm dịu căng thẳng và tránh nguy cơ xảy ra một cuộc chiến thương mại ăn miếng trả miếng.

Mặc dù cuộc đối đầu thuế quan giữa Mỹ và Canada tạm thời được kiểm soát, nhưng tình hình vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Các chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng nếu Washington tiếp tục duy trì chính sách bảo hộ cứng rắn, không loại trừ khả năng các đối tác thương mại lớn của Mỹ sẽ đẩy mạnh các biện pháp trả đũa, kéo theo sự xáo trộn lớn trên thị trường toàn cầu.

Việc Trump quay lại chính sách thuế quan cứng rắn đặt ra nhiều thách thức cho nền kinh tế thế giới, đặc biệt là trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế toàn cầu vẫn còn mong manh sau giai đoạn suy giảm do đại dịch.

Giá thép và nhôm trên thị trường quốc tế đã có phản ứng ngay sau thông báo của Mỹ. Hợp đồng nhôm trên Sàn giao dịch kim loại London (LME) đã tăng 0.3%, trong khi giá thép cuộn cán nóng trên Sàn giao dịch tương lai Thượng Hải tăng 0.4%.

Các chuyên gia cảnh báo rằng nếu cuộc chiến thương mại tiếp tục leo thang, giá nguyên vật liệu đầu vào sẽ còn tăng mạnh, ảnh hưởng tiêu cực đến nhiều ngành công nghiệp, từ sản xuất ô tô, xây dựng đến hàng tiêu dùng.

Bên cạnh đó, chính sách thuế quan của Trump cũng có thể khiến các đồng minh của Mỹ xích lại gần hơn với Trung Quốc, quốc gia đang nỗ lực mở rộng ảnh hưởng thương mại toàn cầu thông qua sáng kiến Vành đai và Con đường.

Trong khi Trump khẳng định rằng chiến lược của ông sẽ giúp bảo vệ các nhà sản xuất trong nước và tạo việc làm cho người Mỹ, giới chuyên gia lại cho rằng chi phí gia tăng do thuế quan có thể khiến giá cả tiêu dùng leo thang, tạo thêm áp lực lạm phát và ảnh hưởng đến sức mua của người dân Mỹ.

Rõ ràng, những gì đang diễn ra cho thấy chiến tranh thương mại dưới thời Trump vẫn là một biến số khó lường, có thể làm chao đảo thị trường toàn cầu trong thời gian tới.