Brexit: Cả Anh và EU đều là "nạn nhân", nhưng mối quan hệ này vẫn có thể cứu vãn
Đặng Thùy Linh
Junior Analyst
Việc bầu ra một chính phủ mới ở Anh đã mở ra một mục tiêu mới tập trung vào việc cải thiện mối quan hệ giữa nước này và Liên minh châu Âu (EU), thể hiện qua những chuyến thăm cấp cao với không khí thân thiện hơn và các kế hoạch về thỏa thuận song phương cũng như cải cách sâu rộng hơn.
Tất cả điều này đều là tín hiệu tích cực. Nền kinh tế Anh hiện nhỏ hơn so với khi nước này còn là thành viên EU; các doanh nghiệp phải đối mặt với nhiều rào cản hơn và ít cơ hội hơn. Dù Thủ tướng Keir Starmer đã nhận ra tầm quan trọng của việc cải thiện mối quan hệ với đối tác thương mại lớn nhất của Anh, ông vẫn cần có kế hoạch tốt hơn để thực hiện điều này.
Trước Starmer, Thủ tướng Rishi Sunak đã đưa quan hệ Anh-EU vào quỹ đạo tích cực hơn, bao gồm giải quyết bế tắc về các thỏa thuận thương mại liên quan đến Bắc Ireland. Mặc dù Starmer đã đúng khi muốn xây dựng trên nền tảng này, cách tiếp cận của ông lại thiếu tham vọng để đưa nền kinh tế Anh vào con đường tăng trưởng mạnh mẽ hơn.
Đảng của ông đã loại trừ các biện pháp thực sự thay đổi cục diện, như tái gia nhập thị trường chung hoặc liên minh thuế quan của EU. Mặc dù dự kiến sẽ có sự xem xét lại thỏa thuận hậu Brexit - Hiệp định Thương mại và Hợp tác - vào năm 2026, EU coi đây chỉ là một bài kiểm tra mang tính kỹ thuật chứ không phải cơ hội để sửa đổi.
Điều này phản ánh phần nào thực tế chính trị của việc thuyết phục khối 27 quốc gia thành viên của EU. Hầu hết các biện pháp mở rộng mối quan hệ thương mại hiện tại sẽ đòi hỏi sự đồng thuận của tất cả các nước thành viên EU trước khi đàm phán có thể bắt đầu. Đây là một nhiệm vụ khó khăn trong bất kỳ hoàn cảnh nào, đặc biệt là khi khối này đang phải đối mặt với cuộc chiến tranh ở biên giới, chính trị bất ổn và khoảng cách về năng lực cạnh tranh ngày càng lớn.
Nó cũng cho thấy sự thận trọng của EU. Đối với Brussels, việc Brexit gây khó khăn cho Anh có thể là lý do khiến các đảng theo chủ nghĩa hoài nghi châu Âu trên khắp lục địa này đã ngừng đề cập đến việc rời khỏi EU.
Mặc dù vậy, vẫn có một số lĩnh vực mà chỉ cần có ý chí chính trị và tư duy sáng tạo, hai bên vẫn có thể đạt được tiến bộ thực sự.
Một số chiến thắng có thể dễ dàng đạt được. Hợp tác mở rộng về trao đổi và giao dịch năng lượng là một trong số đó. Việc liên kết kế hoạch giao dịch khí thải của Anh với EU sẽ đảm bảo sân chơi bình đẳng và giảm chi phí cho các nhà xuất khẩu. Điều này cũng sẽ giúp các công ty Anh tiếp cận một thị trường carbon lớn hơn.
Việc tạo điều kiện cho thanh thiếu niên EU đến Anh học tập và làm việc, cùng với việc đơn giản hóa các yêu cầu visa phức tạp, cũng có thể thực hiện được. Đảng Lao động thậm chí có thể tái gia nhập chương trình trao đổi sinh viên Erasmus của EU, khắc phục một trong những bất công lớn mà Brexit đã gây ra cho thanh thiếu niên Anh. Việc tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các chuyên gia kinh doanh, bao gồm cả nhạc sĩ lưu diễn, dễ dàng đi lại và làm việc hơn cũng rất hợp lý.
Một mục tiêu khác là giảm các rào cản phi thuế quan đối với thương mại, bao gồm kiểm tra thực phẩm và sản phẩm nông nghiệp tại biên giới, chứng nhận tuân thủ và thực thi quy tắc xuất xứ. Những thay đổi này sẽ khó khăn hơn. Chúng sẽ đòi hỏi Anh nhượng bộ một số yếu tố về chủ quyền và EU chấp nhận rằng mối quan hệ này xứng đáng có một cách tiếp cận riêng đối với một số vấn đề nhất định.
Tuy nhiên, những thỏa thuận này có thể là nền tảng cho các cải cách táo bạo hơn. Cả hai bên đều phải đối mặt với một loạt thách thức chung: rủi ro an ninh gia tăng, năng suất kinh tế thấp kéo dài và gánh nặng tài chính công. Cả hai cần tăng chi tiêu quốc phòng trong khi phải làm cho các khoản đầu tư đó hiệu quả hơn. Cả hai phải thúc đẩy đầu tư và khuyến khích đổi mới, ngay cả khi đối mặt với tình trạng dân số già và phản ứng gay gắt về vấn đề nhập cư.
Trước quy mô của những thách thức này, việc điều chỉnh quy định về thương mại có vẻ như là chưa đủ. Nhưng chúng vẫn là một bước tiến lớn đúng hướng.
Bloomberg